بحران کم آبی در "سلسله" و اقدام دولت برای کنترل کشت سیب زمینی

به گزارش ایرنا، تا سال گذشته تابستان ها که از راه می رسید سرتاسر دشت الشتر شهرستان سلسله تا چشم کار می کرد پر می شد از جوانه های سبز سیب زمینی هایی که با سیستم نوین در حال آبیاری بودند، منابع آبی الشتر را پرحرص و ولع به کام می کشیدند و رشد می کردند.

با از بین رفتن منابع آبی و خاکی دشت بهار همدان در چندسال اخیر و اعلام ممنوعیت کشت محصولات آبدوست همچون سیب زمینی در این دشت، بسیاری از کشاورزان سیب زمینی کار استان های همدان و اصفهان به لرستان روی آوردند و امروز بعد از سال ها از اجاره زمین های حاصلخیز، بخشی از دشت های پرآب و سرسبز استان خصوصا در شهرستان های سلسله و دلفان به زمین هایی غیرقابل کشت شبیه شده است.

کشاورزان بومی شهرستان سلسله در ابتدای امر بی آنکه متوجه عواقب کار خود باشند در قبال دریافت رقم هایی که شاید برای آنها کمی قابل تامل و چشمگیر بود زمین های زراعی و حاصلخیز خود را به کشاورزان غیربومی اجاره می دادند اما نمی دانستند با این کار، تنها در عرض چندسال زمین هایشان با استفاده بی رویه از کودها و سموم غیرقابل کشت می شود، دچار خسارات غیرقابل جبرانی می شوند که بهاهای دریافت شده در مقابل حجم بالای خسارات وارد شده قطعا به چشم نخواهد آمد ضمن آنکه با آبیاری فراوان سیب زمینی های کشت شده ضربه ای جبران ناپذیر نیز به منابع آبی شهرستان زده می شود که کشاورزان نسبت به عواقب تاراج منابع آبی شهرستان خود هم اطلاعاتی نداشتند.

چندسالی به همین روال گذشت و منابع آبی و خاکی شهرستان در سایه عدم رعایت الگوی کشت تعیین شده و استفاده بی رویه از کود و سموم به تاراج کشاورزان غیربومی رفت تا اینکه سال گذشته با جدی شدن بحران کمبود منابع آبی در پی خشکسالی های مکرر، کارگروه شورای حفاظت از منابع آب استان با توجه به حاد بودن مساله با تشکیل جلسات مکرر، وخامت این موضوع را هشدار داد و خواستار جلوگیری از این امر شد.

با اعلام ممنوعیت کشت محصولات آبدوست سیب زمینی و برنج در لرستان، در شهرستان سلسله نیز با تشکیل کارگروه شورای حفاظت از منابع آب در دی ماه سال گذشته، این موضوع به صورت جدی در دستور کار قرار گرفت.

برابری نرخ حقابه سیب زمینی با سایر محصولات، اجحاف است

یکی از کشاورزان گندم کار الشتری با گلایه از برابر بودن نرخ حقابه آنها با کشاورزان سیب زمینی کار، افزود: روا نیست در حالی که سیب زمینی چهار برابر کشت گندم آب مصرف می کند نرخ حقابه این کشاورزان با سایر کشاورزان یکی باشد.

وی می گوید: ضروری است که اقدامات مسوولان در این زمینه سخت تر و جدی تر باشد تا حمایت های لازم از کشت های ضروری و موردنیاز کشور صورت گیرد هرچند که اکنون قوانین نسبت به کشت سیب زمینی در شهرستان سخت گیرانه تر شده است اما سال های گذشته تا چشم کار می کرد سرتاسر الشتر کشت سیب زمینی بود که خودنمایی می کرد.

این کشاورز گندم کار گفت: متاسفانه اطلاعات علمی کشاورزان به اندازه لازم و کامل نیست و این از وظایف جهادکشاورزی است که آنها را از عواقب این کار آگاه نماید.

یک کشاورز چغندرکار هم معتقد است با اینکه مصرف آب هم در کشت چغندرقند بالاست اما چون یکی از کشت های ضروری برای کشور محسوب می شود باید از این کشت حمایت های لازم صورت بگیرد و از کشت سیب زمینی جلوگیری شود.

محسن یوسفوند که هرساله درصد قابل توجهی از زمین های خود را به کشت چغندرقند اختصاص می دهد می گوید: سیب زمینی ضربه های جبران ناپذیری به دلیل مصرف کود و سم بالا به خاک وارد می کند در حالی که سایر کشت ها همچون گندم و جو برای خاک زمین های زراعی مفید هم هستند.

وی می گوید برگزاری جلسات توجیهی و گفت و گوهای کارشناسان کشاورزی می تواند در تفهیم کشاورزان و ترغیب آنها به رعایت الگوی کشت موثر باشد و لازم است که دولت با سیاست های تشویقی خاص از کشاورزان آنها را جهت حفظ منابع آبی و خاکی شهرستان همراهی نماید.

مصرف بی رویه آب، چوب حراج بر منابع حیاتی

فرماندار سلسله در این خصوص به ایرنا گفت:  تنش آبی و برداشت های بی رویه، منابع آبی شهرستان را با مشکل جدی مواجه کرده است در حالیکه باتوجه به بحران کم آبی و خشکسالی نباید با مصرف بی رویه آب، برداشت های غیرمجاز و عدم پیروی از الگوی کشت چوب حراج بر منابع آبی شهرستان زد.

مسلم مرادی با اشاره به اینکه سال های گذشته مدیریت قوی و راهگشایی بر مدیریت کشت محصولات آبدوست در این شهرستان صورت نگرفته است افزود: کشاورزان غیربومی با اجاره زمین های کشاورزی علاوه بر مصرف بی رویه منابع آبی برای آبیاری محصول سیب زمینی، خاک حاصلخیز زمین های کشاورزی منطقه را از بین برده بودند.

وی با تاکید بر اینکه الگوی کشت اعلامی جهاد کشاورزی باید به طور کامل از طرف کشاورزان رعایت شود بیان کرد: از ابتدای سال زراعی گذشته، کارگروه شورای حفاظت از منابع آب شهرستان تمام تلاش خود را در راستای اجرای الگوی کشت سازمان جهاد کشاورزی به کار گرفت و در این راستا  در جلسات توجیهی با نمایندگان کشاورزان سیب زمینی کار، این افراد از عواقب مصرف آب بالا مطلع شدند و از طرفی، اجازه کشت محصولات آبدوست به آنها داده نشد.

وی ادامه داد: هرچند در ابتدا برخی کشاورزان مقاومت هایی از خود نشان دادند و اقدام به خریداری بذر هم نمودند اما با حمایت دستگاه قضا تمام تلاش خود را در راستای جلوگیری قاطعانه از کشت سیب زمینی و همچنین برنج بکار گرفتیم و اجازه ندادیم که کشاورزان خارج از الگوی کشت اعلامی به کشت خودسرانه اقدام نمایند.

فرماندار سلسله گفت: در این خصوص کارگروهی متشکل از بازرسان و کارشناسان ادارات عضو کارگروه شورای حفاظت از منابع آب تشکیل و نظارت مستمر از زمین های کشاورزی صورت گرفت که در این بازدیدها هر کشاورزی که نسبت به کشت خودسرانه سیب زمینی اقدام کرده بود مجاب به امحا می شد و چنانچه به مصوبات شورا بی اعتنا بود به مراجع قضایی معرفی می گردید.

مرادی گفت: با مجموع اقدامات صورت گرفته، سطح زیر کشت محصول سیب زمینی در شهرستان سلسله  از سه هزار هکتار به ۱۱۰ هکتار رسید و از  تاراج منابع آبی و خاک شهرستان توسط کشاورزان غیربومی جلوگیری شد.

وی تصریح کرد: همچنین برای سال زراعی جدید نیز جهاد کشاورزی و امور آب، ملزم شده اند به صورت منظم نسبت به رعایت الگوی کشت نظارت کنند و امور آب موظف به جلوگیری از برداشت های غیر مجاز و نظارت دائم بر میزان برداشت چاه های کشاورزی شده است.

بحران کمبود آب در دشت الشتر جدی است

رییس منابع آب سلسله نیز گفت: بحران کمبود آب در دشت الشتر ( مرکز شهرستان) جدی شده است و چنانچه الگوی کشت در این منطقه رعایت نشود چند سال آینده با خشکسالی گسترده مواجه خواهیم شد.

ذبیح جودکی ضمن اشاره به افت ۲ متری سطح آب های زیرزمینی شهرستان اظهار داشت: چنانچه نصب کنتور هوشمند چاه های کشاورزی و الگوی کشت در شهرستان رعایت نشود طی سال های آتی با خشکسالی جدی مواجه خواهیم شد و توان آبیاری باغات را نخواهیم داشت.

وی با اشاره به کاهش ۸۸ درصدی منابع آب سطحی سلسله نسبت به سال گذشته افزود: ۵۹۰ حلقه چاه در شهرستان وجود دارد که از این تعداد، ۱۵۰ حلقه صنعتی و مابقی چاه های کشاورزی عمیق و نیمه عمیق هستند که تاکنون نصب کنتور هوشمند بر روی ۷۰ حلقه چاه انجام و ۲۵ کنتور نیز خریداری شده است. 

رییس منابع آب سلسله با اشاره به وجود بیش از ۶۰۰ چشمه دائمی و فصلی در شهرستان گفت: همچنین ۲ رودخانه اصلی و هشت رودخانه فرعی در سلسله وجود دارد که فصل تابستان با افت شدید آبدهی مواجه بودند. 

جودکی عنوان کرد: چشمه های شهرستان امسال با بیشترین خشکسالی مواجه بودند به گونه ای که چشمه آهنگران در مرداد و شهریور کاملا خشک شد و چشمه های امیر، چناره و گلم کبود مقدار بسیار ناچیزی آب داشتند. 

وی با اشاره به مهمترین اقدامات صورت گرفته در راستای صیانت از منابع آبی تصریح کرد: در سال زراعی جاری سطح زیرکشت محصول آبدوست سیب زمینی از سه هزار و ۲۰۰ هکتار به کمتر از ۲۰۰ هکتار کاهش یافت و کشاورزان به کشت محصولات استراتژیکی همچون کلزا، چغندرقند، گندم و جو روی آوردند.

وی نصب کنتورهای هوشمند، رعایت الگوی کشت و بارانی کردن سیستم آبیاری زمین های کشاورزی را مهمترین راهکارهای صیانت و حفظ منابع آبی عنوان کرد و از کشاورزان شهرستان خواست همکاری لازم را در این زمینه با کارگروه حفاظت از منابع آب شهرستان داشته باشند تا در آبیاری زمین و تامین معیشت خود طی سال های آینده با مشکل جدی مواجه نشوند.

جودکی با بیان اینکه اخطاریه رعایت الگوی کشت، برای تمامی کشاورزان سیب زمینی کار ارسال شد ادامه داد: به منظور اجرای کامل الگوی کشت و جلوگیری از کاشت سیب زمینی، ۱۰ جلسه شورای حفاظت منابع آب در شهرستان تشکیل شد و دستور قضایی چاه های کشاورزی دارای اضافه برداشت به تعداد ۷۳ حلقه نیز صادر شد.

وی اظهار داشت: دستورات لازم مبنی بر قطع برق، پلمب و ملزم کردن مالکان چاه جهت نصب کنتور حجمی بر اساس قوانین توزیع عادلانه آب نیز از مهمترین اقدامات بعدی بود.

جودکی با اشاره به مشاهده تخلفاتی از جمله اضافه برداشت، انتقال آب به اراضی خارج از کروکی مصوب، آب فروشی، عدم رعایت الگوی کشت و واگذاری به دلالان و افراد غیر بومی جهت کشت سیب زمینی از سوی مالکان ۶۷ حلقه چاه کشاورزی، عنوان کرد: این کشاورزان به دستگاه قضایی معرفی شدند که بر اساس قوانین مربوطه و قانون توزیع عادلانه آب برای تمامی مالکان چاه های فوق پرونده تشکیل شد و پس از تحقیقات لازم توسط ضابطین نیروی انتظامی و کارشناسان مربوطه موظف به نصب کنتور حجمی هوشمند گردیدند.

وی با اشاره به صدور دستور قضایی جهت جمع آوری ۳۵ موتور تلمبه غیر مجاز بر روی رودخانه های کاکارضا، دوآب و کهمان گفت: دستور قضایی جهت پر و مسلوب المنفعه کردن ۶ حلقه چاه غیر مجاز نیز در شهرستان صادر و اجرایی شد.

مصرف ۵۰۰ لیتر آب برای تولید هرکیلو سیب زمینی/ سطح زیر کشت از سه هزار به ۱۱۰ هکتار کاهش یافت

 مدیر جهاد کشاورزی سلسله نیز با بیان اینکه منابع آب‌ زیر زمینی در حال فروکش بوده و مزارع شهرستان در سال زراعی گذشته به شدت در معرض تنش کم آبی و بی آبی قرار گرفته اند، اظهار داشت: استناد به شرایط موجود(گذشته حال و آینده) ایجاب می‌کند این امر با برنامه ریزی دقیق و منسجم مدیریت شود.

روح الله حقی منصوری با اشاره به برنامه ریزی های کارگروه شورای حفاظت از منابع آب شهرستان در راستای اجرای مصوبات استانی افزود: کشت بهاره(کشت دوم) در برنامه کاری ایستگاه های پمپاژ، غیر منطقی بود بنابراین کشت های پاییزه متناسب با الگوی کشت تعریف شده از سوی جهاد کشاورزی مورد توجه قرار گرفت.

وی  بیان کرد: کاشت محصولات استراتژیکی همچون گندم، جو، دانه های روغنی(کلزا) و کاملینا از سوی وزارت جهاد کشاورزی مورد حمایت قرار گرفته است و کشت محصولات آبدوست خارج از ایستگاه های پمپاژ (چاه آب)برای سیب زمینی و برنج ممنوع شد و این امر به جز در شرایط استثنایی و محدود با تعیین درصد مطابق ضوابط تعیین شده(نوار تیپ و کنتورهوشمند) اجازه داده نشد. 

حقی منصوری با اشاره به اینکه برای تولید هر کیلوگرم سیب زمینی ۵۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود گفت: این در حالی است که کلزا نیاز آبی کمی دارد و شهرستان به لحاظ داشتن آب و هوا و اقلیم معتدل از شرایط خوب و ایده آلی برای کاشت این محصول برخوردار است به گونه ای که در سال زراعی جاری مقام خوبی از حیث عملکرد در سطح کشور به دست آورد.

وی با بیان اینکه در مجموع با اقدامات و برنامه ریزی های صورت گرفته توانستیم امسال کشت محصول سیب زمینی را از سه هزار هکتار در سال گذشته به ۱۱۰ هکتار برسانیم، عنوان کرد: با وجود اجاره زمین های کشاورزی مستعد و حاصلخیز به کشاورزان غیربومی در سال های گذشته، اما امسال با مجموع اقدامات صورت گرفته و نظارت های مستمر، کنترل مناسبی در کشت محصولات آبدوست به ویژه سیب زمینی صورت گرفت که اقدام بسیار مناسبی جهت صیانت از منابع آب و خاک شهرستان بود.