کاهش فرزندآوری و نقش باورهای غلط

به گزارش ایرنا، کشورمان در چند دهه گذشته تحولات مختلف جمعیتی را تجربه کرده است، تحولاتی که برخی از آنها ناشی از برنامه ریزی و تصمیم گیری هایی بود که مسوولان کنترل جمعیت آن را اتخاذ کردند و موجب تحولات زیادی در کاهش و ازدیاد زادآوری در طول این سال ها شد.

موضوع جمعیت که هم اینک به عنوان یکی از مسائل راهبردی کشور مطرح شده و نگرانی هایی در پی داشته است در کنار کاهش نرخ باروری موجب افزایش سن ازدواج، کاهش رشد جمعیت کشور و به تبع آن پیری جمعیت خواهد شد که می تواند مانعی برای توسعه اقتصادی باشد.

کارشناسان هشدار داده اند کاهش رشد جمعیت باعث می شود طی دو تا سه نسل آینده رشد جمعیت کشور کند و یا منفی شود و پیر شدن بخش مهمی از جمعیت جوان و اضافه شدن سالمندان چالش هایی را ایجاد کند.

از دهه ۷۰ به بعد سیاست‌های کنترل جمعیتی به صورت گسترده در کشور به اجرا درآمد و جلوی این سیاست‌ها زمانی که کشور به رشد احتیاج داشت گرفته نشد و در دهه‌های اخیر نیز سیاست‌گذاری جامعی در این زمینه اتخاذ نشد از اینرو رهبر انقلاب در سال ۱۳۹۳ با توجه به وضعیت آماری جمعیت سیاست‌های کلی جمعیت را در ۱۴ بند ابلاغ کردند. 

در متن ابلاغیه رهبر معظم انقلاب به روسای قوای سه گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام آمده است: با عنایت به اهمیت مقوله جمعیت در اقتدار ملی و با توجه به پویندگی، بالندگی و جوانی جمعیت کنونی کشور به عنوان یک فرصت و امتیاز و در جهت جبران کاهش نرخ رشد جمعیت و نرخ باروری در سال‌های گذشته، سیاست‌های کلی جمعیت ابلاغ می‌گردد، با در نظر داشتن نقش ایجابی عامل جمعیت در پیشرفت کشور، لازم است برنامه‌ریزی‌های جامع برای رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور متناسب با سیاست‌های جمعیتی انجام گیرد. همچنین ضروری است با هماهنگی و تقسیم کار بین ارکان نظام و دستگاه‌های ذیربط در این زمینه، اقدامات لازم با دقت، سرعت و قوت صورت گیرد و نتایج رصد مستمر اجرای سیاست‌ها گزارش شود.

با توجه به اهمیت موضوع جمعیت و پرداختن به این مهم در نهایت به پیشنهاد سازمان ثبت احوال کشور به شورای فرهنگ عمومی، مبنی بر درج «روز ملی جمعیت» در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، مصادف با تاریخ ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت از سوی مقام معظم رهبری در تاریخ ۳  / ۲ / ۱۳۹۳، پس از تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی ۳۰ اردیبهشت در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۹۵ نامگذاری و به ثبت رسید.

تحولات جمعیت می تواند منشا چالش های فراوانی برای دولت و کشور قلمداد شود، ولی در عین حال، با برنامه ریزی صحیح و به موقع می توان از ساختار و ویژگی های موجود جمعیت برای بهبود وضعیت آینده کشور استفاده کرد.

کاهش باروری از دستاوردهای دنیای کنونی و به نوعی ماشینی امروز جامعه است که با برنامه‌ریزی صحیح و اصولی و ایجاد منابع و بسترهای مناسب برای استفاده بهینه از منابع انسانی و جمعیتی می تواند، موجبات توسعه را فراهم و بهترین فرصت برای بهره‌گیری از منابع انسانی را مهیا کند، فرصتی که اگر درست استفاده نشوند برای آیندگان تبدیل به تهدید خواهد شد.

امروزه یکی از مسائلی که دنیای امروز با آن دست و پنجه نرم می‌کند، کاهش تمایل به فرزندآوری تقریبا در سراسر جهان و به تبع آن ایران است؛ پدیده به تعویق انداختن فرزندآوری و همچنین ترس از بچه‌دار شدن، حدود یک دهه است که در کشور ما هم شیوع پیدا کرده و احتمال اینکه به بدنه خانواده و سیستم جامعه آسیب وارد کند، وجود دارد .

گر چه در سال‌های اخیر وضعیت نامناسب اقتصادی و معیشتی خانواده‌ها و زوجین را تحت تأثیر قرار داده و گرانی و تورم موجب کاهش بسیار سطح درآمد خانوارها شده است اما تنها دلیل اقتصادی نیست که موجب کاهش فرزندآوری شده است چرا که بسیاری از زوج‌های مرفه، تحصیل‌کرده و کارمند به تک‌فرزندی روی آورده‌اند و یا اینکه تمایلی به بچه‌دار شدن ندارند، این نشان می‌دهد که دلایل فرهنگی و اجتماعی نیز بر این موضوع تأثیرگذار است و چه بسیار زوج‌هایی که هر دو شاغل و دارای درآمد کافی بوده اما تمایلی به داشتن فرزند ندارند و یا اینکه حتی کسانی جای خالی فرزند را می‌خواهند با نگهداری از حیوانات خانگی پر کنند.

مساله بچه دار شدن در زندگی های امروزی به‌ یک امر حاشیه‌ای مبدل شده است

«محمد عبدالملکی» جامعه شناس با بیان اینکه به مساله بچه دار شدن در زندگی های امروزی به‌عنوان یک امر حاشیه‌ای به آن نگریسته می شود گفت: برخی مشکلات و دردسرهای فرزند را دلیلی برای بچه‌دارنشدن‌شان عنوان می‌کنند در حالی که هر کاری که انسان بخواهد انجام دهد بدون دردسر و زحمت نیست.

وی افزود: خداوند متعال در آفرینش ما بسیاری از شادابی‌ها و نشاط‌ها را در پرورش فرزند قرار داده است زیرا بازی و شیطنت های کودکان خود جزئی از شادابی انسان است به طوری که وقتی انسان بچه دار می شود ناخودآگاه نشاطی وارد زندگی او می‌شود که با هیچ شادی و تفریح دیگری قابل قیاس نیست.

این جامعه شناس معتقد است: ورود یک فرزند به هر خانواده علاوه بر شادی و نشاطی که به کانون آن خانواده تزریق می کند می تواند آغازی جدید در زندگی هر زوج قلمداد شود که زمینه را برای رشد و تعالی و پویایی آنها فراهم می سازد.

وی با بیان اینکه ترویج شعار «فرزند کمتر زندگی بهتر» و تبدیل آن به گفتمان در مقاطعی از تاریخ کشور افزود: امروزه ما باید همان فرهنگ را به صورت برعکس در کشور و در بین خانواده‌ها ترویج دهیم.

وی گفت: عمده چالش ما در این حوزه باورهای غلطی است که در ۲ دهه اخیر در خانواده‌ها و در ذهن جوانان ما رسوخ پیدا کرده بنابراین باید این باورها و رفتارهای غلط را اصلاح و برطرف کرد.

آسیب های تک فرزندی کانون خانواده ها را تهدید می کند

یک کارشناس ارشد مشاوره با گرایش خانواده معتقد است: یکی از اثرات مهم و نامطلوب پدیده تک فرزندی در جامعه به هم خوردن تدریجی ساختارها در کانون خانواده ها است زیرا تک کودک ها ممکن است در تطبیق با اجتماع با مشکلات بیشتری مواجه شوند.

«آمنه عزیزوند» با بیان اینکه برای شادی و آرامش کودک خود، نباید به یک فرزند اکتفا کرد افزود: تجربه نشان داده است که همواره همبستگی و پشتیبانی اعضای خانواده از یکدیگر در خانواده های پرجمعیت همواره بیشتر است.

وی با بیان اینکه به فرزندآوری باید بها دهیم تا مفهوم خاله، عمه، عمو و دایی برای آیندگان داستانی تخیلی نشود گفت: ممکن است کودک تک به دلیل توجه زیاد پدر و مادر و سایر بستگان نزدیک از اعتماد به نفس کمتری برخوردار باشد زیرا به دلیل نداشتن خواهر و برادر، ممکن است کودک تک، فرصت تجربه برخی از احساسات و چگونگی کنترل و مدیریت آن ها را نداشته باشد. 

این کارشناس با بیان اینکه حفظ کیان خانواده از مهم ترین وظایف و مسئولیت های زوج و جامعه است افزود: تک فرزند به هنگام ورود به جامعه از حیث رفتارهای تعاملی از مهارت کمتری برخوردار است، چراکه قرار بوده این مهارت را در آزمایشگاه خدادادی خانواده (یعنی در عمل) و با وجود خواهر و برادر یاد بگیرد.

وی تاکید کرد: اگر فرزند تک باشد به ناچار باید در کنار بزرگسالان پرورش یابد. در نتیجه او تجربه ای از کودکی و نوجوانی خود نداشته و یک دفعه پرشی به دوران مسئولیت پذیری بزرگسالان خواهد داشت.

کاهش فرزندآوری ریشه در باورهای غلط فرهنگی دارد

 سرپرست معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری کرمانشاه در جلسه ستاد استانی خانواده و جمعیت که با حضور مشاور وزیر و رییس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت برگزار شد می گوید: کاهش فرزندآوری در جامعه و پیرشدن جمعیت، ریشه در باورهای غلط فرهنگی دارد و اصلاح این وضعیت نیازمند فرهنگ سازی است.

«محمد پورهاشمی» گفت: کاهش فرزندآوری و سالخوردگی جمعیت یکی از بحران های جدی است که آینده کشور را با تهدید مواجه ساخته است.

وی گفت: پیوند دادن بحران کاهش فرزندآوری به مشکلات اقتصادی، یک باور غلط است زیرا نسل قبل تر از ما با وجود مشکلات اقتصادی بیشتر و امکانات رفاهی کمتر، هر کدام دارای فرزند زیاد بودند.

پورهاشمی با بیان اینکه متاسفانه با وجود افزایش امکانات و رفاه اجتماعی در جامعه، شاهد کاهش شدید فرزندآوری در میان خانواده ها هستیم یادآور شد: امروز بسیاری از خانواده های مرفه جامعه از بچه دار شدن و یا داشتن فرزند بیشتر امتناع می کنند که ریشه این موضوع در ترویج باورهای غلط فرهنگی دارد.

وی یادآور شد: بسیاری از جوانان موفق جامعه از دل همین خانواده‌های پرجمعیت رشد کرده‌اند در حالی ممکن است برخی خانواده های مرفه در تربیت شایسته تک فرزند خود ناکام مانده باشند.

سرپرست معاونت سیاسی و امنیتی استانداری، اصلاح این باورهای غلط را نیازمند فرهنگ سازی دانست و گفت: صدا و سیما، رسانه‌ها، دستگاه های فرهنگی، گروه های مردم نهاد و خیرین حوزه سلامت نقشی محوری در تشویق فرزندآوری و اصلاح این فرهنگ غلط دارند که باید در قالب جهاد تبیین انجام شود.

حفظ اقوام اصیل ایرانی نتیجه توجه به جوانی جمعیت در آینده است

رییس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در جلسه قرارگاه جوانی جمعیت استان کرمانشاه گفت: آنچه که موجب افزایش اعتماد مردم در حوزه فرزندآوری می شود، اجرای قانون است که دستگاه های دولتی باید وظایف خود را در این راستا پیگیری نمایند.

«صابر فاروجی» افزود: بحران سالخوردگی کشور و جنگ جمعیتی موضوعی است که آثار آن در آینده مشخص خواهد شد و ممکن است قابل جبران نباشد.
 

وی با بیان اینکه مقام معظم رهبری بیش از ۵۰ بار در رابطه با جوانی جمعیت هشدار داده و تاکید کردند که ما باید برای نجات کشور اقدام کنیم یادآور شد: اعتمادسازی و امیدآفرینی دو مقوله مهم است که برای رسیدن به آنها در جامعه برنامه ریزی صحیح باید داشته باشیم.

فاروجی اضافه کرد: علاوه بر دولت، افراد و مراکز تاثیرگذار هم باید نقش ایفا کنند و به فرهنگسازی عمومی جامعه در رابطه با فرزندآوری کمک کنند.

وی با بیان اینکه نقش فرزندآوری، تنها جوانی جمعیت نیست زیرا حفظ اقوام اصیل ایرانی مانند همین قوم کُرد در کرمانشاه نتیجه توجه به جوانی جمعیت درآینده است تاکید کرد: به موضوع فرزندآوری و جوانی جمعیت باید نگاه مردمی و خانوادگی شود به طوری که خانواده ها بدانند با حس فرزنددار شدن و تعدد فرزندان زندگی شاداب تری داشته باشند.

رییس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت افزود: اطلاع رسانی صحیح و به موقع توسط صداوسیما، احیای مهدهای کودک در ادارات، عدم سقط جنین و همچنین نقش پذیری مردم در فرزندآوری از مباحثی است که باید به آن توجه کرد.
 

 افزایش تجهیزات پزشکی در کاهش آمار مرگ و میر کودکان بسیار موثر است

رییس دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه نیز در جلسه قرارگاه جوانی جمعیت استان اظهار کرد: یکی از موارد مهم در کاهش آمار مرگ‌ و میر نوزادان در راستای جوانی جمعیت، افزایش تخت های بخش مراقبتهای ویژه مخصوص نوزادان تازه متولد شده یا همان تخت های NICU است.

«قباد محمدی» افزود: در اردیبهشت سال جاری ۱۶ تخت NICU به بخش مراقبت های ویژه مخصوص نوزادان تازه متولد شده اضافه شده است و تا شش ماه آینده نیز ۱۰ تخت دیگر در بیمارستان امام رضا(ع) اضافه خواهد شد.
 

وی اضافه کرد: در بیمارستان محمد کرمانشاهی در چند ماهه اخیر ۳۰ میلیارد ریال تجهیزات جهت کودکان زیر پنج سال هزینه شده و در بیمارستان امام رضا(ع) نیز فضای مناسبی برای مادران شیرده در نظر گرفته شده است.

محمدی توسعه مرکز ناباروری در بیمارستان معتضدی با ساخت یک مرکز باروری جدید در این بیمارستان به متراژ هزار و ۲۰۰ مترمربع و همچنین حمایت های سازمان بیمه سلامت از زوجین و خدمات تشخیصی، از دیگر برنامه های دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در راستای جوانی جمعیت در استان عنوان کرد.

جمعیت یکی از مؤلفه‌های قدرت یک کشور شناخته می‌شود و این امر در جمعیتی که نسل جوان آن درصد بیشتری دارد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، جمعیت جوان در یک کشور به دلیل نیروی کار و فکری می‌تواند موجب رشد و توسعه آن کشور شود، افزایش جمعیت و خانواده دو مقوله‌ای هستند که به یکدیگر بسیار مرتبط هستند.

مقوله کاهش فرزندآوری مقوله‌ای بسیار مهم و حیاتی برای جامعه است که باید بیشتر بدان توجه کرد و در این مورد فرهنگ‌سازی لازم صورت پذیرد؛ نهادها و سازمان‌های متولی علاوه بر ارائه برنامه و راهکار در این مورد باید به فکر تسهیل و تشویق زوج‌ها به سمت فرزندآوری، کمک به هزینه‌های درمان ناباروری، اجرای سیاست‌های تشویقی و حمایتی برای فرزندآوری، فرهنگ‌سازی در مورد فواید فرزندآوری و آموزش زوج‌های جوان در مورد فرزندآوری باشند.