«پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران» (ایرانداک) سال ۱۳۴۷ پایه‌گذاری شد و پیش از نام کنونی، با نام «مرکز مدارک علمی ایران» در سال ۱۳۵۰، «مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران» در سال ۱۳۷۰ و «پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران» در سال ۱۳۸۴ خوانده شد. این پژوهشگاه دارای سه پژوهشکده به نام‌های فناوری اطلاعات، علوم اطلاعات و جامعه و اطلاعات است. مأموریت بنیادین ایرانداک بر پایه اساس‌نامه و برنامه راهبردی پژوهش، مدیریت اطلاعات علم و فناوری، آموزش، همکاری‌های پژوهشی و اطلاع‌رسانی و پشتیبانی از سیاست‌گذاری علم و فناوری است. این پژوهشگاه وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و زیر نظر هیئت امنا اداره می‌شود.
این پژوهشگاه ۲۸ عضو هیات‌علمی دارد و خدمات مختلفی از جمله همانندجویی رساله‌ها، پایان‌نامه‌ها و پیشنهاده‌ها، پرسش‌نامه‌ساز، پیشینه پژوهش و تحقیقات مفصل در زمینه سیاست‌گذاری علم و فناوری را ارائه می‌دهد. سامانه همانندجو، تقریبا پرمراجعه‌ترین سامانه این پژوهشگاه است؛ زیرا دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری باید پس از انجام مراحل پایان‌نامه خود و قبل از آغاز مراحل دفاع آن را در این سامانه از جهت مستند بودن، درستی ارجاعات و میزان استفاده از متن‌های دیگر همانندجویی کنند. نسخه تازه‌ای از سامانه همانندجو، اخیرا (۲۶ مهر) با حضور معاون پژوهشی وزیر علوم و معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم رونمایی شد.
محمد حسن‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در مورد نسخه جدید سامانه همانندجو که به‌تازگی رونمایی شد، اظهار داشت: بعد از تصویب قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی (مصوب سال ۱۳۹۶مجلس شورای اسلامی) پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران موظف شد شرایط همانندجویی متن پیشنهاده‌ها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها را فراهم کند تا مشخص شود متون آماده شده به عنوان پایان نامه یا رساله از سوی دانشجویان به لحاظ محتوا تا چه اندازه منحصر به نویسنده است.
وی ادامه داد: برخی پژوهشگران سهوی یا عمدی در تهیه آثار علمی دچار خطا می‌شوند. هرچند بخش عمده‌ای از آن به دلیل نبود آگاهی رخ می‌داده است. در این میان باید با افزایش آگاهی و توانمندسازی دانشجویان از بروز خطاهای سهوی جلوگیری شود. درباره خطاهای عمدی باید سازوکارهایی برای پیشگیری و مقابله به اجرا گذاشته شود.
رییس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) اظهار داشت: بنابراین سامانه همانندجو طراحی شد تا شخص بداند متن نوشته او تا چند درصد با اثر علمی دیگران همانندی دارد، دانشجو به این شکل می‌داند پایان‌نامه‌اش چند درصد شبیه متن‌های دیگر است و تلاش می‌کند تا مشکل را حل کند. امروزه ۲۵ یا ۳۵ درصد همانندی در صورتی که استناد درست انجام شده باشد، در دنیای علم مُجاز اعلام می شود.
سامانه‌ای هوشمند با قابلیت تحلیل محتوا
وی گفت: به صورت طبیعی همزمان با فعالیت سامانه‌ها، ایرادات و اشکالات آنها شناسایی و رفع شده و قابلیت‌های جدیدی نیز افزوده می‌شود. سامانه همانندجوی جدید ضمن رفع مشکلات ساختاری سامانه همانندجوی قبلی با برخورداری از الگوریتم های توسعه‌یافته به شکل هوشمند محتوای مدارک را تحلیل می‌کند.
عضو هیات علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس توضیح داد: این سامانه از این قابلیت برخوردار است که می‌تواند چنانچه کلماتی به شکل نامتعارف و بی‌ربط در متن اضافه شده باشند آن ها را تشخیص دهد. زیرا در برخی مواقع افراد با افزودن کلمات بی‌ربط به یک متن کامل قصد داشتند متن کپی به نظر نرسد یا با تغییر ساختار متن می‌خواستند طوری نشان دهند که متن از خود نویسنده است در حالی که اینطور نبود.
سامانه همانندجوی جدید می‌تواند استفاده‌های نامتعارف یا بی‌ربط از برخی کلمات یا تغییر ساختارها را هم تشخیص و به کاربر و دانشجو اطلاع دهد.
رییس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) اضافه کرد: خصوصیت مهم سامانه جدید به طور خلاصه هوشمند شدن و تحلیل محتوایی متن است تا از سرقت علمی و ادبی به صوت عمدی یا سهوی جلوگیری کند و پژوهشگر، استاد راهنما و مدیران دانشگاهی متوجه این امر شوند و تصمیم لازم را بگیرند؛ زیرا پژوهشگاه صرفاً متولی بررسی میزان همپوشانی متون است ولی تصمیم‌گیری نمی‌کند.
حذف شناسه مخصوص به هر استاد
وی خاطرنشان کرد: ویژگی دیگر سامانه این است که در نسخه قبلی هر استاد یک شناسه داشت که دانشجو از طریق آن شناسه، متن پایان‌نامه یا رساله خود را باید در سامانه وارد می‌کرد اما اگر استاد شناسه خود را فراموش کرده بود، دانشجو دچار مشکل می‌شد.
حسن‌زاده گفت: در نسخه جدید همانندجو شناسه را حذف و سازوکار شناسایی را بر اساس ایمیل رسمی استادان تدوین کردیم. به این شکل وقتی دانشجو فرآیند همانندجویی را طی می کند، نتایج به او و استاد ایمیل می‌شود و همه مراحل انجام کار به شکل سابقه در کارپوشه فرد باقی می‌ماند.
به گفته رییس ایرانداک ویژگی دیگر این سامانه فراهم شدن امکان همانندجویی کتاب و مقاله است، در حالی که در نسخه قبلی فقط امکان همانندجویی پیشنهاده و پارساها وجود داشت. به این شکل پژوهشگران می‌توانند از نتایج همانندجویی طرح‌ها، مقالات و کتاب‌ها نیز مطلع شوند. بنابراین نسخه جدید سامانه همانندجو هم از جهت امکانات گسترده‌تر شده و هم عمیق و دقیق‌تر شده است.
نظر شما