تمایل پاکستان به ترکمن‌ها؛ گاز ایران، شاید وقتی دیگر

به‌ گزارش روز دوشنبه ایرنا، برخلاف خواسته افکار عمومی پاکستان و مطالبه صنعتگران و جامعه تجار این کشور همسایه برای بهره‌برداری از پروژه گاز ایران به جای خرید هنگفت گاز مایع از خارج و یا دل بستن به طرح گازی تاپی، دولت اسلام‌آباد اصرار بر تبعات تحریم‌ها و برداشتن گام های لرزان به سمت گاز ترکمنستان دارد.

اکسپرس تریبیون در گزارشی به نقل از اظهارات «مصدق مسعود ملک» وزیر مشاور امور نفت پاکستان نوشت که دولت این کشور برای غلبه بر بحران انرژی کار بر روی خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند TAPI را ادامه می‌دهد.

خلف وعده پاکستان و حسن نیت ایران 

به گزارش ایرنا، مهلت اجرای قرارداد گازی ایران و پاکستان همزمان با پایان سال ۲۰۱۴ میلادی به پایان رسید و جمهوری اسلامی ایران مدت ها قبل از سررسیدن این ضرب الاجل، به تعهد خود عمل کرد و خط لوله گاز را در خاک خود از میدان های گازی جنوب تا نزدیک مرز پاکستان احداث کرد اما دولت وقت پاکستان و حتی دولت ها بعدی به بهانه تحریم، از انجام تعهدات خود سر باز زدند.

طبق بندهای مندرج در این قرارداد، هر یک از طرفین که در مهلت مقرر (۳۱ دسامبر ۲۰۱۴) به تعهدات خود عمل نکند، باید بابت هر روز تاخیر، مبلغ مشخصی به طرف مقابل جریمه پرداخت کند. اکنون، حدود هشت سال است که این ضرب الاجل سپری شده است.

اما ایران، به نشانه حسن نیت و به دلیل احترام به حسن همجواری با پاکستان به عنوان کشور دوست و همسایه، تا کنون طلب جریمه نکرده است هرچند که طبق قرار داد، این حق را برای خود محفوظ می داند.

رسانه های پاکستان به عنوان صدای افکار عمومی این کشور همواره ضمن انتقاد از تعلل دولت های مختلف اسلام آباد در قبال طرح آی-پی، از این طرح به عنوان کوتاه ترین، امن ترین، آسان ترین و اقتصادی ترین مسیر دستیابی این کشور به انرژی گاز نام برده و در موارد متعدد نیز به دولتمردان پاکستان نسبت به احتمال به سر آمدن کاسه صبر ایران و مراجعه آن به مراجع ذیربط بین المللی برای دریافت غرامت سنگین از پاکستان هشدار داده اند.

پر واضح است پرونده آی-پی بدون تردید نمی تواند برای همیشه باز بماند و تعیین تکلیف آن، از یکی از دو مسیر اجرای این پروژه معطل مانده و یا مسیر حقوقی، امری اجتناب ناپذیر است.

طرح خط لوله گاز موسوم به "تاپی" که نام آن از حروف اول نام چهار کشور حاضر در این طرح (به انگلیسی) شامل ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند تشکیل شده است، قرار است در صورت اجرا و تکمیل، گاز ترکمنستان را به به این سه کشور انتقال دهد.

این وزیر پاکستانی مدعی شد که کشورش از پیامدهای نقض تحریم‌های بین المللی مرتبط با ایران نگران است و به همین دلیل تمایلی به ادامه پیگیری دریافت گاز از ایران ندارد.

مصدق ملک اظهار داشت: خرید گاز از ایران یک ریسک است و دولت پاکستان ترجیح می دهد با افغانستان صحبت کند تا از آن برای حفاظت از خط لوله تاپی اطمینان حاصل کند زیرا یکی از مهم ترین مسائل پیش روی این طرح، امنیت آن در خاک افغانستان است.

وی افزود: تمام اقدامات ممکن برای مقابله با بحران انرژی در پاکستان انجام می شود و پاکستان برای انجام پروژه تاپی که 34 میلیون دلار برای این کشور هزینه خواهد داشت، صادق است.

وزیر مشاور نفت پاکستان گفت که این کشور رایزنی‌هایی را با روسیه و سایر کشورها برای راهکار کاهش بحران انرژی پاکستان آغاز کرده است و پس از دریافت پاسخ آنها اقداماتی انجام خواهد شد.

روزنامه انگلیسی زبان اکسپرس تریبیون در گزارش امروز خود آورده است: وزیر نفت پاکستان طی ماه های سفرهای بی سروصدایی به چند کشور انجام داده که دستورکار آن غلبه بر بحران انرژی در پاکستان است و اینکه اسلام‌آباد مایل به پیشبرد فوری خط لوله تاپی است. 

منابع آگاه در پاکستان مدعی هستند: برای حفاظت از امنیت خط لوله تاپی مبلغ هنگفتی به عنوان هزینه ترانزیت به افغانستان داده خواهد شد.

پروژه انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند بیش از بیست سال است که به شکل نظری مطرح شده است. هرچند در زمان دولت پیشین افغانستان کار عملی این پروژه افتتاح شد؛ اما به دلایل امنیتی و نبود بودجه و در نهایت سقوط دولت پیشین کار عملیاتی آن به شکل کامل متوقف شد.

پاکستان سال هاست که به تعهداتش در قبال قرارداد گازی آی-پی (Iran-Pakistan) به بهانه تحریم ها عمل نکرده است و امیدوار بود که از طریق خط لوله TAPI تاپی  (Turkmenistan -Afghanistan-Pakistan-India)   گاز مورد نیاز خود را تامین کند اما این پروژه هم عملا به دلال مشکلات فراوان، سالهاست بلاتکلیف مانده است.

مشکلات پیش روی طرح تاپی

طرح احداث خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند، اگرچه طرحی عظیم با ظاهری جذاب و دارای صرفه اقتصادی برای هر چهار کشور به نظر می رسد اما واقعیت های موجود در منطقه و شرایط کنونی حاکم بر کشورهایی که قرار است مسیر عبور این خط لوله و مصرف کنندگان گاز آن باشند، باعث شده تا زمینه برای اجرای این طرح عظیم گازی، چندان مناسب و مساعد نباشد.

اختلاف های کهنه و شدید سیاسی و سرزمینی میان پاکستان و هند و همچنین دعواهای انکارناپذیر میان پاکستان و افغانستان بر سر مسائل مرزی، امنیتی و مبارزه با تروریسم، بخشی از مشکلات پیش روی طرح تاپی به شمار می رود.