البرز در مسیر پیاده سازی الگوی کشت پائیزه

به گزارش خبرنگار ایرنا، این روزها موضوعی به نام «الگوی کشت» در بخش کشاورزی کشور مطرح است ، طرحی که پس از ۵۰ سال معطلی سرانجام در مهرماه سال جاری مصوب و به تمام استان ها ابلاغ شد.

استفاده از الگوی کشت در مناطق مختلف کشور علاوه بر مزیت‌هایی که در تولید محصولات کشاورزی ایجاد می‌کند، می‌تواند در افزایش درآمد کشاورزان منطقه نیز مؤثر واقع شود.

تعیین الگوی کشت که به‌نوعی وجهه برنامه‌ریزی منطقه‌ای دارد، مشخص می‌کند که در هر استان، منطقه و ناحیه‌ای چه نوع محصول و چه ارقامی باید کشت شود تا کشاورزی متناسب با وضعیت آب و هوایی و نوع خاک پیش برود.

امسال نخستین سال اجرای طرح الگوی کشت همزمان با کشت پاییزه در استان ها شده است، زمانی که بیشترین کشت محصولات زراعی به خصوص محصولات استراتژیک و غلات در کشور انجام می شود .

کشت پاییزه با گندم و جو انجام شود

حسین رضا رفیعی یکی از کشاورزان دانش آموخته رشته کشاورزی استان البرز با بیان اینکه کشاورزان این استان در فصل پاییز امسال گام نخست برای پیاده سازی الگوی کشت برداشتند، گفت : به دلیل وضعیت نامناسب بارش ها و کم شدن ذخیره سفره های زیرزمینی بهتر است اجازه کشت دوم در بعضی مناطق داده نشود.

وی با اشاره به اینکه کشت دوم که از خرداد ماه هر سال آغاز می شود با کشت ذرت علوفه ای و سبزی و صیفی در البرز انجام می شود، اظهار داشت: این محصولات نیازمند آب زیادی برای طی مراحل کشت هستند.

رفیعی یکی از اصلی ترین زیرساخت ها و نهاده ها برای نتیجه بهتر از کشت پاییزه را در خصوص کودهای شیمیایی دانست و افزود: کودهای شیمیایی به خصوص کودهای پتاسه، فسفاته و ازته علاوه بر اینکه تاثیر زیادی در تامین مواد آلی خاک دارند، در فصل پاییز و زمستان تاثیر زیادی در حفظ منابع آبی در خاک دارند.

رفیعی با بیان اینکه این کودها به طور حتم بایستی پیش از انجام کشت استفاده شود تا محصول را در مقابل تنش های خشکی، سرما، آفت و بیماری ها حفظ کند، گفت: متاسفانه خیلی از کشاورزان قدرت خرید این نهاده را ندارند و در صورتیکه یارانه ای به آن تعلق نگیرد نمی توانند در کشت پاییزه از این نهاده استفاده کنند.

استفاده آزمایشی از ارقام بذور دیم

این دانش آموخته کشاورزی ، کشت دیم را در برخی مناطق برای کاهش مصرف آب ضروری دانست و اظهار داشت: در بذور دیم حتی با ۲ بار بارش و ۲ بار آبیاری می توانیم شاهد مناسب رشد محصولات و جبران کم بارشی ها باشیم که به همین منظور سطح کمی از اراضی ۱۵۰ هکتاری تحت پوشش را بذور دیم با بذرپاشی بیشتری قرار داده ایم.

وی گفت: همچنین به کشاورزان نباید اجازه آبیاری سنتی و غرقابی را بدهند که در این شرایط خشکسالی دیگر این نوع آبیاری توجیهی ندارد و باید آبیاری نوین وتحت فشار در تمام اراضی انجام شود.

تعویق زمان کشت پاییزه راهکاری برای دریافت آب بارندگی

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کرج نیز با بیان اینکه کشت پاییزه محصولات استراتژیک هر ساله به طور میانگین در حدود ۹۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی این شهرستان انجام می شود، گفت: در فصل پاییز حدود ۵۰۰ هکتار گندم، ۳۰۰ هکتار جو و ۶۰ هکتار دانه روغنی کلزا در کرج کشت می شود.

اسماعیل صارمی با اشاره به الگوی کشت که بر اساس مشخص می شود چه بکاریم، چقدر بکاریم و کجا بکاریم، افزود: وزارت جهاد کشاورزی این طرح را به سراسر استان ها ابلاغ کرده و بر اساس این طرح در کرج بایستی بالغ بر ۶۵۰ هکتار گندم کشت شود.

وی بیان داشت: در قالب این طرح کشت گندم برنامه ریزی شده و در بازدیدهای میدانی و کارشناسان پهنه کشاورزان را ترغیب می کنند که سطح بیشتری از اراضی را به کشت گندم اختصاص دهند ضمن اینکه اراضی که آب کافی دارند بایستی کشاورزان را ترغیب کنیم تا این سطح را پوشش دهیم زیرا وزارت بر اساس این طرح وضعیت کشور را بررسی می کند.

صارمی گفت: در این الگو وزارت بررسی می کند که جمعیت کشور چه میزان سرانه استفاده از گندم دارد تا برای کشت بیشتر برنامه ریزی می کنیم و در صورت تولید بیش از میزان نیاز کشور، مقدار بیشتر را برای مواقع بحرانی همچون آفت زدگی و بیماری ها، سیل و سرمازدگی پیش بینی می کنیم و در غیر اینصورت میزان اضافی را برای ذخیره سازی و صادرات برنامه ریزی می کنیم.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کرج اظهار داشت: یکی از بهترین راهکارها در کشت پاییزه و استفاده بیشتر از بارش ها و کمتر از سفره های آب زیرزمینی مجاب کردن کشاورزان برای تعویق زمان کشت است تا کشت را تا پایان آذرماه طول دهند.

وی تصریح کرد: برای اجرای هر چه بهتر طرح الگوی کشت در فصل پاییز باید گفتمان مشترک بین این بخش ها ایجاد شود ضمن اینکه حدود ۹۰ تا ۸۵ درصد وابستگی دانه های روغنی به خارج از کشور داریم و کشاورزان را باید ترغیب کنیم که بخشی از اراضی خود را به کشت این محصول اختصاص دهند.

وی اضافه کرد: کشت این دانه ها شاید از لحاظ اقتصادی برای کشاورزان به صرفه نباشد علاوه بر اینکه دوره کشت این محصول نسبت به دیگر محصولات بالاتر است در حالیکه درآمد حاصله از کشت سبزی و صیفی در برابر دانه روغنی کلزا خیلی بالاتر است.

اجرای الگوی کشت در البرز از سالیان گذشته

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان البرز نیز با بیان اینکه پیش از این که الگوی کشت در سراسر کشور ابلاغ شود، این استان از سالیان گذشته این روش کشت را انجام می داده، گفت: موضوع الگوی کشت یک رویکرد و رسالتی است که گرچه از دیرباز صحبت هایی در این خصوص در بخش کشاورزی بوده و امسال برای سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ ابلاغ شد.

محمد تاج الدینی افزود: بر همین اساس با توجه به اینکه مطالعات و بررسی های زیادی توسط معاونت تات وزارت جهاد کشاورزی که تهیه این الگو به آن ها مکلف شد،این الگو برای تمام استان ها با شاخص های موردنظر ابلاغ شد.

وی اظهار داشت: در این شاخص ها و فرایند مطالعاتی این الگو مولفه های زیادی هست که اقلیم، سازگاری محصولات ابلاغ شده بر اساس اقلیم هر استان، موضوعات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی موثر بر طرح، پتانسیل های بخش خصوصی هر استان و بازارهای هر استان مولفه هایی است که در کنار هم قرار داده شد و یک الگوی کلی برای کشور و استان ها دیده شد.

تاج الدینی گفت: استان البرز هم به تبع این الگو وظیفه عملیاتی کردن الگوی کشت ابلاغی را عهده دار شد که الگوی کشت استان البرز و از نظر کلی از نظر بازه زمانی دو الگوی کشت داریم که شامل الگوی کشت زراعت پاییزه و الگوی کشتی که برای زراعت های بهاره تعریف شده است.

تاج الدینی گفت: در این الگوی ابلاغی موضوع تاکیدات و پشتیبانی های بیشتر است تا اجرایی شود و تمام دستگاه های اجرایی که در سطح استان هستند از عالی ترین مقام تا دستگاه های خدمات رسان مثل آب و گاز و برق برای آنچه که می خواهد اتفاق بیافتد و خدمات به واحدهای توللیدی داده شود باید دست به دست هم دهند تا این الگوی کشت اجرایی شود.

وی با اشاره به اینکه در این قالب برای زراعت گندم حدود ۹ هزار هکتار تعریف شده، افزود: برای اجرا در کشت پاییزه و برای عملیاتی شدن آن پشتیبانی ها و تدارکاتی را برای حمایت از کشاورزان داریم تا به این سطح برسیم از جمله اینکه تامین بذور گواهی شده و بذور استاندارد گندم برای کشاورزان استان در طبقات مختلف بذری است.

تامین یک هزار و ۲۰۰ تن بذر گندم استاندارد و گواهی شده برای کشت پاییزه

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان البرز با بیان اینکه از طبقه پرورشی ، مادری، گواهی شده برنامه تولید بذر داشتیم، تصریح کرد: اکنون حدود یک هزار و ۲۰۰ تن بذر گندم استاندارد و گواهی شده برای کشت پاییزه تامین شد ضمن اینکه تاکنون حدودو ۶ هزار و ۵۰۰ هکتار قرارداد کشت با کشاورزان بسته ایم و همچنان ادامه دارد تا به سطح ابلاغی الگوی کشت برسیم.

وی با تاکید بر اینکه پشتیبانی هایی همچون تامین بذر استاندارد، تامین کودهای شیمیایی و پایه در حال انجام است، گفت: کودهای شیمیایی همچون فسفاته، پتاسه و ازته را زمان کشت به اراضی کشت شده می دهند که سالانه حدود ۲۰ هزار تن سهمیه کودهای شیمیایی استان است که از این مقدار حدود ۴۵ درصد مخصوص کشت های پاییزه است یعنی نزدیک به حدود ۸ هزار و ۵۰۰ تن تامین شده است.

تاج الدینی اظهار داشت: الگوی کشت در موضوع کمی و سطح زیر کشت و موضوع کیفی است که اگر قرار است کاری انجام شود و به سطحی برسیم باید با کیفیت مطلوب برسیم زیرا همانطور که دیده می شود موضوع «الگو» است که بحث آب تغذیه، سلامت محصول، تضمین خرید، بیمه محصولات در این الگو دیده شده است.

وی گفت: اگر قرار است زراعتی در الگوی کشت انجام شود باید با کیفیت بالا انجام شود و استارت آن از همین الان، زمانی که کشاورز تصمیم بر زراعت می گیرد، است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان البرز همچنین تضمین خرید و بیمه محصولات کشاورزی را از دیگر موضوعات در طرح الگوی کشت دانست و افزود: تمام این موارد در الگوی کشت لحاظ شده و کلینک های گیاه پزشکی وکارشناسان پهنه پای کار می آیند برای اینکه قرار است زراعتی که در قالب الگوی کشت انجام شود با کیفیت بالا باشد.

وی کشت دیگر در الگوی کشت را جو آبی عنوان کرد و گفت: سطح ابلاغی برای این محصول حدود هفت هزار هکتار است که آنچه که تاکنون تحقق یافته نزدیک پنج هزار هکتار است و هنوز در حال انعقاد قرارداد با کشاورزان هستیم ضمن اینکه حدود ۵۰۰ تن بذور گواهی شده و استاندارد تامین کرده ایم برای اینکه در اختیار کشاورزان قرار دهیم و کود هم توسط کارگزاری ها تامین شده است.

تاج الدینی یکی دیگر از محصولات تحت الگوی کشت را دانه روغنی کلزا دانست و افزود: برای این کشت حدود یک هزار هکتار برای استان ابلاغ شده در حالیکه ۶۰۰ هکتار منجر به انعقاد قرارداد شد زیرا در زمان ابلاغ الگوی کشت، زمان کشت کلزا که در شهریور ماه است به پایان رسیده بود و این در حالی است که سال زراعی جاری کشت این محصول نسبت به سال زراعی گذشته با ۲۰۰ هکتار افزایش روبرو است.

وی یادآور شد: تامین بذور هیبرید و استاندارد و همچنین کودهای شیمیایی برای کشت این دانه روغنی صورت گرفت ولی چون بازه زمانی کشت کلزا یک محدودیت دارد که از ۱۵ شهریور به مدت یکماه است و در این بازه زمانی بیشتر اراضی تحت کشت تابستانه است به همین دلیل سطح کم می شود.

تاج الدینی اذعان داشت: الگوی کشت موضوعی نیست که به شهرستان ها ابلاغ کنیم و شهرستان ها به کشاورزان و آن ها انجام دهند بلکه در طول تمام مراحل تولید یعنی کاشت، داشت و برداشت کارشناسان پهنه کنار کشاورزان هستند یعنی در زمان داشت عملیاتی که منجر به رقابت از زراعت کشاورزان و مبارزه با عوامل محدوده کننده مانند آفات و بیماری ها را این کارشناسان در کنار کشاورزان هستند و در نهایت در زمان برداشت که برداشت مکانیزه هست باید انجام شود.

افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی تولید در سال زراعی جاری بر اساس الگوی کشت

تاج الدینی گفت: حداقل آنچه که باید در الگوی کشت اتفاق بیافتد و آن پیش بینی که داریم نسبت به عملکرد سال گذشته بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش تولید است که افزایش عملکرد و تولید و همچنین افزایش راندمان است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان البرز افزود: بایستی نگاه به این باشد که فشار زیادی به منابع آب نداشته باشیم زیرا در استان محدودیت منابع داریم و در افزایش سطح کشت نسبت به سال های گذشته در این مسیر حرکت نکنیم بلکه به دنبال افزایش راندمان و عملکرد باشیم.

وی یادآور شد: سال گذشته حدود ۴۳ هزار تن کل تولید گندم بود که از این میزان حدود ۳۶ هزار تن مازاد داشتیم که توسط اداره غله به عنوان بخش دولتی و توسط بخش خصوصی یعنی کارخانجات آرد وماکارونی خریداری شد که امسال با تلاش از نظر کمی و هم از نظر افزایش عملکرد تولید به دنبال این هستیم که این رقم ۴۳ هزار تن به ۵۰ هزار تن برسد.

وی گفت: در خصوص جو که تولید سالانه حدود ۲۶ هزار تن است تلاش است تا به ۳۰ هزار تن برسد و کلزا هم تولید سالانه حدود یک هزار و ۲۰۰ تن است به حدود یک هزار و ۵۰۰ برسد.

کمبود بارش ها تاثیر چندانی بر روی کشت های البرز ندارد

تاج الدینی ادامه داد: استان البرز نوع اقلیمش اقلیمی نیست که بخواهیم خیلی به خصوص در مراحل رشد محصولات وابسته به باران باشیم زیرا الگوی کشت آبی داریم گرچه کمبود بارندگی تاثیر می گذارد ولی بر اساس پیش بینی هواشناسی از اواخر آبان ماه بارش ها شروع شده ضمن اینکه کشاورزان هم از منابع آبی که دارند شامل چاه و قنات و آب های سطحی استفاده می کنند و در این مقطع از زمان خیلی وابسته به بارندگی نیستیم.

وی اضافه کرد: اگر در بهار آینده بحث افت بارندگی را داشته باشیم به ناچار برای تامین نیاز آبی زراعت ها به خصوص در دوره هایی مثل گل دهی که خیلی نیاز آبی گیاهان زراعی بالا می رود باید هماهنگی با اداره امور آب منطقه ای داشته باشیم و اولویت بندی سال های گذشته مثل استفاده از آب رودخانه کردان برای مراحل حساس زراعت وارد شویم و از آن پتانسیل هایی که در استان داریم حداکثر استفاده را داشته باشیم.

وی یادآور شد: کشاورزانی که قرار داد می بنندند اگر منابع آبی شان تعریف نشده باشد ممنوعیت در انعقاد قرار داد داریم زیرا استان ما محدودیت بارش دارد و اگر کمتر بارندگی داشته باشیم بر زراعت تاثیر چندانی ندارد.

وی گفت: در کشت بهاره هم گروه علوفه ای مثل ذرت و یونجه داریم و سبزی و صیفی که مجموع کل پاییزه و بهاره حدود ۳۸ هزار هکتار است که ۱۵ هزار هکتار آن پاییزه و مابقی برای کشت بهاره است که به سمت سبزی و صیفی و پنبه و گروه غلات و نباتات صنعتی مثل پنبه می رود.

تولید بذور با نیاز کمتر به آب در رشد اولیه

رییس موسسه تحقیقات فنی و مهندسی وزارت جهاد کشاورزی نیز گفت: وزارت جهاد کشاورزی تدابیری برای تغییر اقلیم در حال وقوع دارد که ۲ نگاه اصلی دنبال می کند که یکی تولید ارقامی است که بتوانند آب کمتری برای رشد اولیه خود نیاز داشته باشند و با تغییر تاریخ کشت حساسیت نشان ندهند.

حسین دهقانی سانیج با تاکید بر اینکه تمرکز بر روی تولید و کشت ارقامی است که به تغییر اقلیم مقاوم باشند، افزود: همچنین موضوع افزایش ماده آلی خاک دراراضی دیم مدنظر است زیرا زمانی که ماده آلی خاک حتی یک درصد افزایش یابد ظرفیت نگهداشت آب در خاک بالغ بر ۲۰۰ مترمکعب در هکتار افزایش می یابد که کمک می کند حتی بارش های کم که شاید قبلا برای رشد اولیه وسبزینگی اولیه موثر نبود آن بارش ها در خاک بتواند مورد استفاده قرار گیرد.

وی اظهار داشت: از سال گذشته وزارت تفاهم و پروژه ای به عنوان جهش تولید در اراضی دیم کشور دارد که توسط ستاد اجرایی فرمان امام (ره) حمایت می شود که از سال گذشته حمایت خوبی برای تولید ارقام مورد نظر گذاشتیم و این ارقام در سال جاری وارد عرصه شده و مورد استفاده کشاورزان واقع شده و یک تلاش زیادی در اراضی دیم کشور شده است.

دهقانی سانتیج گفت: الگوی کشت ابلاغی برای سال جاری برای بحث زراعت اعلام شده که کشت پاییزه را هم تحت پوشش قرار می دهد که در این الگو در بعضی مناطق به جای کشت گندم کشت جو خواهیم داشت زیرا جو نسبت به تغییر اقلیم مقاوم تر است.

وی افزود: برای اجرای برنامه الگوی کشت حمایت همه جانبه تمام دستگاه ها در بحث آموزش، تولید و ترویج در بخش کشاورزی را علاوه بر حمایت های دولتی می طلبد و امیدواریم تمام دستگاه های ذیربط بتوانند و اعلام آمادگی کنند و ورود کنند تا الگوی کشت را مورد حمایت قرار دهند.

سخن آخر:

اجرای نخستین مرحله الگوی کشت در فصل پاییزکه توسط دولت سیزدهم پس از ۵۰ سال ابلاغ شد، آزمونی است تا علاوه بر کشاورزان تمام دستگاه های اجرایی و خدمات رسان دولت پای کار بیایند و با هم افزایی همدیگر بتوانند این الگو را به بهترین نحو اجرا کنند.

الگوی کشت عبارت است از تعیین یک نظام کشاورزی با مزیت اقتصادی پایدار مبتنی بر سیاست‌های کلان کشور، دانش بومی کشاورزان و بهره‌گیری بهینه از پتانسیل‌های منطقه‌ای با رعایت اصول اکوفیزیولوژیک تولید محصولات کشاورزی در راستای حفظ محیط زیست است.

بنابراین اجرای الگوی کشت در کشور کاهش ۶ درصدی مصرف آب معادل (۳ میلیارد مترمکعب)، افزایش ۱۸ درصدی بهره‌وری آب، افزایش ۱۱ درصدی تولید، صرفه‌جویی ۲.۲ میلیارد دلاری ارزی، افزایش ۴.۵ میلیون تنی تولیدات دیمزارها، افزایش ۱۵۸ درصدی تولید دانه‌های روغنی را موجب می‌شود.

همچنین در این طرح بخشودگی ۵۰ درصدی آب‌بها به‌ازای افزایش بهره‌وری تخفیف ۵۰ درصدی به کشاورزان از مشوق‌های این طرح است البته پرداخت انواع تسهیلات در بخش کشاورزی از سال آینده مشروط به اجرای الگوی کشت بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۱ می‌شود.