آمریکای لاتین؛ در مسیر تبدیل به الگوی جهانی گذار انرژی

به گزارش روز سه شنبه ایرنا به نقل از روزنامه ال پائیس، ترکیبی از عوامل فنی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در آمریکای لاتین و کارائیب از مدت‌ها قبل در حال شکل‌گیری است و این منطقه را به مکانی با شرایط مناسب برای معرفی به عنوان یک معیار جهانی برای انتقال انرژی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل کرده است.

ابتکار عمل «رِلاک» (Relac) با ۱۵ کشور امضا کننده مقرر کرد تا سال ۲۰۳۰ میلادی، ۷۰ درصد برق مصرفی منطقه از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین شود. هدفی که دست‌یافتنی است و شواهد ملموسی برای اثبات آن وجود دارد.

بر اساس گزارش بانک جهانی(۲۰۲۰)، حدود ۲۰ درصد از جمعیت جهان در ۷۰ کشور با شرایط مطلوب راه‌اندازی سیستم فتوولتائیک (تبدیل مستقیم انرژی خورشیدی به انرژی الکتریسیته) زندگی می‌کنند؛ جایی که میانگین روزانه بیش از ۴.۵ کیلووات ساعت برای جوشاندن حدود ۲۵ لیتر آب کافی است. کشورهای آمریکای لاتین که در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند عبارتند از شیلی، پرو، مکزیک و آرژانتین. اما سایر کشورهای این منطقه نیز آنچنان عقب نیستند و تولید برق در این مناطق از محل انرژی‌های تجدیدپذیر در محدوده ۳.۵ تا ۴.۵ کیلووات ساعت قرار دارد. از نظر پتانسیل بادی، شیلی و کلمبیا پیشتاز هستند.

این منابع غنی و ظرفیت چشمگیر آمریکای لاتین و کارائیب موجب افزایش سرعت سرمایه‌گذاری‌ها در سال‌های اخیر تبدیل شده است. برزیل، شیلی و مکزیک بخشی از ۲۰ کشور جهان بودند که در سال ۲۰۱۹، بیشترین سرمایه‌گذاری‌ها در تقویت ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر را به خود اختصاص دادند.

ظرفیت راه‌اندازی و نصب شده انرژی‌های تجدیدپذیر در پایان سال ۲۰۲۱ در این منطقه به ۲۹۱.۷۷۰ مگاوات رسید که در مجموع، افزایش ۶ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۰ را نشان می‌دهد. بزرگ‌ترین ظرفیت نصب شده در سال ۲۰۲۱ در آمریکای جنوبی با راه‌اندازی پارک تولیدی ۲۴۴.۹۷۵ مگاوات ایجاد شد که ۸۴ درصد از مجموع ظرفیت نصب شده در منطقه را تشکیل می‌دهد.

کشورهایی که در ۱۰ سال گذشته بیشترین رشد در ایجاد پارک تولید انرژی‌های تجدیدپذیر را داشته‌اند عبارتند از شیلی با ۱۱۱ درصد، اروگوئه با ۱۰۱ درصد، مکزیک با ۹۹ درصد و برزیل با ۶۶ درصد.

علاوه بر این، پیشرفت‌ها در زمینه وضع مقررات و نقشه راه انواع مختلف انرژی مانند انرژی بادی فراساحلی کلمبیا نیز چشمگیر بوده است. کلمبیا به تازگی به «اتحاد جهانی انرژی بادی دریایی» پیوسته است و در حال حاضر تنها کشور منطقه عضو این بلوک است.

از طرفی، ظرفیت فعلی و آینده انرژی تجدیدپذیر، آمریکای لاتین را به منطقه‌ای با پتانسیل بالا برای تولید هیدروژن سبز تبدیل می‌کند. این منبع انرژی می‌تواند به عنوان تامین‌کننده در بخش صنعتی، حمل‌ونقل و گرمایش ساختمان‌ها استفاده شود. چند کشور منطقه از جمله شیلی، اروگوئه، پاراگوئه و کلمبیا، نقشه راه هیدروژن سبز خود را پیشتر منتشر کرده‌اند.

این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند به منطقه کمک کند تا روند کربن‌زدایی اقتصاد خود را ارتقا دهد و در هر دو دوره گذار (انرژی و اقتصاد) به طور همزمان پیشرفت کند. انتقال عادلانه انرژی، فرصتی برای همسویی جریان‌های مالی با توافق پاریس (مهمترین معاهده آب‌وهوایی در سطح بین‌المللی) مانند توزیع یارانه‌ها، اصلاحات مالیاتی، ارتقای وضعیت پس‌انداز و سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه انرژی‌های پاک است. علاوه بر این، طبق داده‌های سازمان بین‌المللی کار، اگر جهان بتواند تا پایان قرن، افزایش دمای کره زمین را به ۲ درجه سانتیگراد محدود کند، تا سال ۲۰۳۰، ۱۵ میلیون شغل در آمریکای لاتین و کارائیب به لطف تغییرات تولیدی غذا و انرژی ایجاد می‌شود.

نکته حائز اهمیت اینکه فراتر از چارچوب کلی آمریکای لاتین و کارائیب، نرخ پیشرفت کشورها متفاوت خواهد بود؛ فرآیند انتقال به انرژی‌های تجدیدپذیر برای کشورهایی که از نظر اقتصادی به سوخت‌های فسیلی وابسته نیستند، آسان‌تر خواهد بود؛ السالوادور، هندوراس، نیکاراگوئه، کاستاریکا، پاناما، پاراگوئه و اروگوئه از جمله این کشورها هستند. به این ترتیب، انتقال عادلانه انرژی به عنوان یک فرصت در نظر گرفته می‌شود.

چندین کشور منطقه مانند گواتمالا، بلیز، هندوراس، کاستاریکا، کلمبیا، سورینام و شیلی در حال حاضربرنامه‌های انتقال انرژی را در تعهدات آب‌وهوایی بین‌المللی خود گنجانده‌اند که پتانسیل تقویت چارچوب‌های سیاستی در سطح بخش‌های مختلف دولتی را تشریح می‌کند. کار بر روی سیاست‌ها و چارچوب‌های نظارتی قوی، به ویژه مقررات مربوط به سیستم‌های ذخیره انرژی، استانداردهای بهره‌وری انرژی، تقاضای هدفمند هیدروژن سبز و تغییر رفتار در مطابقت با آثار بلندمدت از مواردی است که به منظور تسریع سرمایه‌گذاری‌ها در انتقال فناوری مورد نیاز باید در نظر گرفته شود.

بر اساس «شاخص گذار انرژی» (ETI)، آمریکای لاتین و کارائیب از نظر عملکرد سیستم انرژی، پایداری زیست‌محیطی و سرمایه‌گذاری‌ها، بهتر از میانگین جهانی عمل کرده‌اند و در نتیجه از زیرساخت‌های انرژی بهتری برخوردارند. نکته حائز اهمیت اینکه سرمایه‌گذاری‌ها در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر می بایست در سراسر منطقه و بین کشورهای مختلف توزیع شود تا نابرابری کاهش یابد.

در منطقه‌ای از جهان که طبق شواهد انتظار می‌رود تقاضا برای انرژی در دهه‌های آینده ادامه یابد، هنوز ۱۷ میلیون نفر (به طور عمده در کشورهای آمریکای مرکزی) به برق دسترسی ندارند. این مسئله فرصتی برای بازیگران حوزه انرژی پاک است تا تلاش‌ها، منابع و ایده‌های نوآورانه خود را بر دستیابی به انرژی پاک بر اساس ظرفیت‌های منطقه متمرکز کنند. نباید فراموش کرد که این گذار را نمی‌توان تنها به یک تحول تکنولوژیکی محدود کرد و باید بر شیوه تولید و مصرف انرژی روزانه مردم تاثیر گذاشته و به دنبال تعادل بین منابع طبیعی و جامعه باشد.