برای حفظ و احیای فرهنگ‌های بومی مازندران باید گام‌های موثری برداشت

حسین جوادی روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در نوشهر با اشاره به نقش فرهنگ و سنت ها جامعه برای حفظ ماندن افراد از خطر و آسیب ها افزود: متاسفانه در سال های گذشته از فرهنگ‌ها و آیین‌های سنتی مازندران حمایت لازم صورت نگرفته است.

وی اظهارداشت : مازندران مرجع ، پناهگاه و خواستگاه بسیاری از فرهنگ ناب بومی است هرچند در ایران بسیاری از فرهنگ ها در معرض تهدید است ولی امروز این شرایط در این استان به ویژه منطقه غرب مازندران به واسطه حضور میلیونی مسافران که با خودشان فرهنگ های دیگری می آورند خرده فرهنگ های بومی آسیب پذیرتر هستند.

وی خاطرنشان کرد: مازندران با میلیون ها گردشگری که وارد استان می شود به طور قطع مورد تهاجم و تعرض فرهنگی است و در صورت حمایت نکردن لازم از فرهنگ های بومی در آینده نزدیک شاهد نسلی به دور از فرهنگ مازندرانی خواهیم بود.

مازندران سالانه پذیرای میلیون ها مسافر و گردشگر داخلی و خارجی است که در ۶ ماهه نخست سال جاری ۸۱ میلیون شب اقامت در مراکز رسمی گردشگری استان ثبت شد.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مازندران تصریح کرد : حمایت نکردن متولیان امر از گذشته و حال از فرهنگ ها و خرده فرهنگ های بومی مازندران یک ضعف فرهنگی محسوب می شود بنابراین باید در راستای گسترش، حفظ و احیای آن گام های موثری بر داشته شود.

جوادی بیان کرد: با توجه به بررسی های صورت گرفته در چند ما گذشته زبان مازندرانی روز به روز در حال تغییر واژه است و در زمان حاضر خیلی از مازندرانی ها زبان طبری اصیل را نمی دانند و این در حالی است که اکنون صحبت مازندرانی ها تفاوت زیادی با گذشته کرده است و حدود ۷۰ درصد زبان طبری تغییر کرد یعنی زبان کنونی تلفیقی از طبری و فارسی است.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مازندران اضافه کرد : این اداره کل سهم ویژه ای برای توسعه و ترویج فرهنگ و سنت های و خرده فرهنگ بومی در نظر گرفته است تا در قالب برنامه های مختلفی به صورت تخصصی حمایت و جامع و کاملی از میراث های فرهنگی بومی استان همچون تیرماه سیزده شو، آیین سنتی ۲۶ عید ماه، برف چال و نوروزخوانی و مسائلی که به اصل فرهنگ بومی استان مربوط می شود احیا و اجرا کند.

جوادی با اشاره به امضای تفاهم نامه با آموزش و پرورش استان در راستا حمایت از فرهنگ های بومی و سنتی مازندران افزود: در این برنامه ها اداره کل آموزش و پرورش مکلف شد بسیاری از این فرهنگ ها در داخل مدارس اجرا کرده و توجه ویژه کند و این روند با تعامل،‌ شتاب بیشتری خواهد داشت.

'تیرماه سیزده شو' یا 'جشن تیرگان' که قدمتی به درازای تاریخ اسطوره ای ایران و طبرستان دارد، جشن معروف ایرانیان باستان است که در ١٢ آبان تقویم جلالی مصادف با ١٣ تیرماه در تقویم طبری برگزار می شود.

جشنی که سالهایی نه چندان دور مانند جشن های باستانی دیگر همچون نوروز در زندگی مردم جاری و ساری بوده، امروز تنها به برگزاری توسط انجمن های مردم نهاد محدود شده و چهره ای نمایشی به خود گرفته است.
تیرماه سیزده جشنی مفصل دربردارنده آیین های مختلف بوده است، مهمترین بخش جشن تیرماه سیزده شو در مازندران آماده کردن ۱۳ نوع خوراکی و خوردن آن در طول شب به همراه جشن و پایکوبی است، امیری خوانی، گرفتن فال حافظ ، قصه گویی، شاهنامه خوانی و اجرای موسیقی محلی از جمله آیین های جشن تیرگان در مازندران است.
درشب تیرماه سیزده، مراسم شال‌اندازی نیز انجام می‌شود. در این مراسم نوجوانان به پشت بام خانه ها می روند و دستمالی را به ریسمان می بندند و به خانه ها می اندازند تا صاحب خانه کشمش، نخود چی، پول و .... در گوشه دستمال بسته و به آنها هدیه دهد.

۲۶ عَیدِماه یا عید مردگان آیین سنتی و کهن مازندران است روزی که مردم این دیار به صورت گروهی و در تاریخ مشخص همزمان بر سر مزار امواتشان حاضر می شوند و با برگزاری آیین های علاوه بر زنده نگه داشتن یاد و خاطره عزیزانشان ، فرصت این دورهم بودن را قدر می دانند.
این آیین سنتی در بازه زمانی از دهه آخر تیر برگزار می شود که بنا به اظهار نظر متخصصان فرهنگ بومی زمان اصلی برگزاری این آیین ۲۸ تیر ماه همزمان با سالروز واقعه افسانه ای پیروزی فریدون بر ضحاک انجام می شود.

آیین سنتی وَرفِ چال که سابقه حدود ۶۰۰ ساله دارد ، هر سال در یکی از روزهای جمعه اواخر فروردین ونیمه نخست اردیبهشت ماه برگزار می شود.

در این مراسم مردم آمل در دامنه قله دماوند در منطقه ' اسک وش ' از توابع بخش کوهستانی ' لاریجان بر اساس یک رسم و سنت قدیمی در منطقه اسک وش با جدا کردن تکه های برف و حمل آن حدود یک کیلومتر به سمت گودالی که حدود ۱۰متر عمق و یک متر پهنا دارد، آن را پر از برف می کنند و معتقدند آب این گودال در فصل گرم سال برای رهگذران و حیوانات منطقه قابل استفاده است.

آئین سنتی ورفچال یک دهه پیش در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شد. تلاش هایی نیز تاکنون برای به ثبت رساندن آن در فهرست آیین های کهن جهانی شده است .
مردم مازندران آیین های سنتی زیادی دارند که با گذر زمان بسیاری از آنها به فراموشی سپرده شده است.
تیرماسیزده شو ، چهارشنبه سوری، نوروز خوانی ، تحویل سال نو و عید نوروز ، عزاداری تاسوعا و عاشورا ، تعزیه خوانی در ماه محرم از مهم ترین آیین های سنتی و مذهبی مازندران است.