ذوب شدن یخدان ملایر در سایه بی پولی

به گزارش خبرنگار ایرنا؛ در بارش‌های فروردین سال ۱۳۹۸ بخش فوقانی و طاق بنای تاریخی یخدان میرفتاح فرو ریخت و هر چه بیشتر در معرض آسیب جدی قرار گرفت، اتفاقی تلخ که پس از گذشت چند سال هنوز ترمیم نشده و معطل اعتبارات است.

یخدان میرفتاح البته در این مدت فصل خوبی را در گردشگری سپری نمی‌کند، در کنار سایه مهیب سیلاب که یگانه یخچال غرب کشور را فرو ریخت، سایه شوم کرونا بر این بنای تاریخی سایه افکند و سکوت را همچنان مهمان یخدان کرد و تکانه‌های طبیعت یکی پس از دیگری لرزه بر پیکر این بنای گنبدی شکل انداخته است.

بلافاصله مدیرکل وقت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، قول مساعد داد که مرمت این بنا یکی از اولویت‌های مهم و نخست میراث فرهنگی در سال جدید باشد و در بازدید از این بنای فروریخته، گفت: مرمت یخدان میرفتاح ملایر اولین پروژه مرمتی میراث فرهنگی در سال ۱۳۹۸ است و این اطمینان را داد که این بنا بزودی و با بهره بردن از بهترین اصول سنتی معماری و روش‌های مدرن مرمت و احیا شود و نشست شورای فنی به همراه متخصصان و مشاوران دانشگاهی برای مرمت یخدان میرفتاح نیز تشکیل شد.

طبق گفته مدیرکل وقت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان درباره آسیب‌پذیر نبودن یخدان میرفتاح، قبل از حادثه فروردین سال ۱۳۹۸، مشکلی در بافت گنبد مانند ناپایداری، تَرَک یا تغییر شکلی که در اثر آسیب باشد، مشاهده نشده بود و احتمال ریزش بنا را نمی‌دادیم که بخواهیم بر اساس آن اقدام مرمتی خاصی انجام دهیم.

با آمدن مهمان‌ناخوانده کرونا، نه تنها مرمت یخدان میرفتاح به نتیجه نرسید، بلکه سد راهی در اجرای اقدامات از پیش تعیین شده برای احیای دوباره این بنا شد و بر اساس ادعای مسئولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، کار مرمت یخدان به دلیل شیوع ویروس کرونا به تعویق افتاد و قول دادند به محض فروکش کردن بیماری کرونا و رفع محدویت‌ها، به‌زودی کار مرمت و بازسازی یخدان میرفتاح نیز آغاز شود.

بازسازی و مرمت یخدان میرفتاح درگیر و دار وعده‌ها در آستانه چهارساله شدن

طبق گفته اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر قسمتی از یخدان که یخ داخل آن ریخته می‌شود، به ارتفاع ۶ متر داخل زمین می‌رود و بدنه و کف سنگی دارد و به ارتفاع سه متر بدنه سنگی از سطح زمین بالاتر می‌رود، این ارتفاع ۹ متر و بالاتر محل نگهداری یخ و انبار و اصل و اساس بنا به طور کامل سالم است و گنبدی که از تابش نور مستقیم خورشید و آب شدن یخ‌ها جلوگیری می‌کرد، تخریب شده است.

تلاش‌های زیادی از سوی فرمانداری ویژه ملایر، مجموعه میراث فرهنگی و دیگر نهادهای مرتبط برای احیای دوباره یخدان میرفتاح انجام شد، اما این بنا همچنان معطل تخصیص اعتبارات مورد نیاز است تا بتواند بار دیگر در بین دیگر بناهای تاریخی این شهر، خودنمایی کند.

آنطور که رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر در اوایل امسال گفت: با توجه به آسیبی که بارش‌های شدید سال ۹۸ به بنای خشتی «یخدان میرفتاح» وارد کرد، ایجاد کمربند بتنی برای استحکام‌بخشی عالی این بنا در بستر خاک در دست اقدام است تا پس از احیا دوام و مقاومت لازم را برای نگهداری داشته باشد.

تلاش‌های زیادی از سوی فرمانداری ویژه ملایر، مجموعه میراث فرهنگی و دیگر نهادهای مرتبط برای احیای دوباره بخدان میرفتاح انجام شد، اما این بنا همچنان معطل تخصیص اعتبارات مورد نیاز است تا بتواند بار دیگر در بین دیگر بناهای تاریخی این شهر، خودنمایی کند.

«ابراهیم جلیلی» یادآور شد: در ادامه فعالیت پروژه مرمت و بازسازی بنای تاریخی یخدان میرفتاح در سال‌جاری، قراردادی از محل اعتبارات ملی در قالب اوراق به مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان با پیمانکار ذی‌صلاح مرمت منعقد شد که از اسفند ۱۴۰۰ تاکنون این پروژه فعال است.

«یخدان میرفتاح» از آثار دوره قاجاریه در شهر ملایر است که توسط شخصی به نام «میرفتاح» احداث ‌و به شکل گنبد و از آجر ساخته شده‌ و در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۲۴۲ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

ارتفاع این بنا از کف تا گنبد ۱۲ متر و از سطح تا منبع ذخیره یخ چهار متر و دارای ۲ ورودی است که یکی به شکل دهلیز است و مخصوص ریزش و تخلیه یخ و دیگری که محل رفت و آمد بوده و با پلکانی به قسمت انتهایی یخدان و محل برداشت یخ منتهی می‌شود.

ضخامت دیوارهای گنبد در قسمت تحتانی ۹۲ سانتی‌متر و در بالا به سه ردیف آجر ۲۰ سانتی‌متری می‌رسد، تنها عامل تزیینی بنا ۲ ردیف آجرکاری است که به شکل کمربندی و به ضخامت ۲۲۰ سانتی‌متر، داخل بنا را پوشانده و در قسمت بیرونی و داخلی یخدان ۲ ردیف خشت به کار رفته است که نقش عایق را داشته و در فصل تابستان مانع از نفوذ گرما و ذوب شدن یخ‌ها می‌شود.

بنای تاریخی یخدان میرفتاح حالا چشم انتظار مسئولان است تا با اختصاص اعتبار مورد نیاز، به روزهای اوج خود برگردد، اما به‌تازگی رئیس میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری ملایر، اجرای گنبد یخدان میرفتاح و مرمت آن را در گرو تامین اعتبارات ملی و استانی ذکر کرده است.

مرمت یخدان میرفتاح نیازمند یک میلیارد تومان اعتبار

جلیلی با اشاره به اینکه از همان سال ۱۳۹۸ اقدامات خوبی به منظور بازسازی این اثر تاریخی صورت گرفته، حصارکشی اطراف محوطه یخدان میرفتاح توسط سازمان میراث فرهنگی، تهیه مستندنگاری وضع موجود و ثبت داشته‌های اثر تاریخی، خرید مصالح برای بازسازی اثر، تهیه طرح آسیب‌شناسی، رفع خطر و ایجاد اتاق نگهبانی و حفاظت و انجام مکاتبات متعدد برای تامین اعتبار را از جمله اقدامات صورت گرفته برشمرد.

وی با اشاره به آواربرداری، جداسازی الحاقات، تخریب پایه‌های فرسوده به عمق بیش از سه متر، ساخت قالب، خرید مصالح چوبی، زیرسازی و محوطه‌سازی، اجرای کانال دفع رطوبت و استحکام‌بخشی بنا، افزود: تاکنون ۱.۵ میلیارد تومان صرف بازسازی این اثر تاریخی شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر بیان کرد: از اعتبارات استانی سال ۱۴۰۱، حدود ۵۰۰ میلیون تومان برای مرمت پیش‌بینی شده که هنوز تخصیص نیافته است.

جلیلی با بیان اینکه نمایندگان مردم ملایر در مجلس، فرماندار و مدیرکل میراث فرهنگی استان، پیگیر تخصیص اعتبارات بیشتر در حدود ۸۰۰ میلیون تومان برای تکمیل روند بازسازی یخدان میرفتاح هستند، ادامه داد: برآورد ما برای اجرای گنبد یخدان میرفتاح یک‌ میلیارد تومان اعتبار است.

وی ابراز امیدواری کرد: چنانچه اعتبارات لازم تخصیص یابد، سال آینده گنبد یخدان میرفتاح اجرا می‌شود.

به تازگی شورای اسلامی شهر ملایر با توجه به وضعیت بنای تاریخی یخدان میرفتاح، تصمیم به کمک برای مرمت و بازسازی این طرح گرفته است و اعتباری را برای این امر تخصیص داده است.

سخنگوی شورای اسلامی شهر ملایر در گفت‌وگویی اعلام کرد: با توجه به گذشت بیش از سه سال از تخریب یخدان میرفتاح و تاخیر برای ساخت و ترمیم آن، شورای شهر و شهرداری ملایر به دنبال ورود به این مساله بودند.

به تازگی شورای اسلامی شهر ملایر با توجه به وضعیت بنای تاریخی یخدان میرفتاح، تصمیم به کمک برای مرمت و بازسازی این طرح گرفته است و اعتباری را برای این امر تخصیص داده است.

حجت الاسلام "احمد چهاردولی" افزود: شورای شهر ملایر با نگاه ویژه به مجموعه یخدان میرفتاح و در راستای حفظ و مرمت داشته‌های شهر، یک میلیارد تومان اعتبار برای ترمیم این بنا تخصیص خواهد داد.

به گفته وی، این اعتبار در راستای رفع مشکل یخچال میرفتاح و ایجاد مجموعه تفریحی و گردشگری در محله امامزاده عبدالله(ع) در صحن شورا به تصویب رسید که پس از اجرای مراحل اداری به این پروژه تخصیص داده می‌شود.

طی روزهای گذشته نیز نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی در دیدار خود با وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، از پیگیری‌های لازم برای تخصیص اعتبارات مورد نیاز مرمت یخدان تاریخی میرفتاح و دیگر پروژه‌های میراث فرهنگی و اخذ قول‌های مساعد در این زمینه خبر داد.

امید آن می‌رود در سایه حمایت‌های دولت سیزدهم و اقدامات انقلابی مسئولان و البته ورود جدی شورای اسلامی شهر و شهرداری ملایر در کنار میراث فرهنگی، روزهای خوبی را دوباره برای یخدان میرفتاح اثر تاریخی به جا مانده از دوران قاجار شاهد باشیم.

به گزارش ایرنا؛ تاکنون بیش از ۳۴۰ اثر تاریخی و طبیعی در این شهرستان شناسایی شده که از این تعداد حدود ۲۰۰ اثر آن در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.