بیست‌وسومین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار امسال نیز مطابق روال سال‌های قبل و همزمان با سومین هفته آذر و منتهی به روز ملی پژوهش (۲۵ آذر) با حضور مراکز تحقیقاتی، موسسات آموزش عالی، دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی از شنبه (۱۹ آذر) با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور آغاز به کار کرد و تا سه‌شنبه (۲۲ آذر) میزبان علاقه‌مندان است.
این نمایشگاه با حضور ۹۳ مرکز آموزش عالی، ارائه بیشترین طرح در «حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات» و حضور پُررنگ «استان تهران» با بیش از ۲۰۰ فناوری، در حال برگزاری است.
نمایشگاه «دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار» بهترین و تقریبا تنها فرصت برای پژوهشگران و فناوران؛ به‌ویژه آنهایی است که به نوعی با مراکز آموزش عالی ارتباط دارند یا در یکی از ۵۱ پارک علم‌وفناوری دانشگاهی یا استانی یا ۲۶۰ مرکز رشد مستقر هستند و فعالیت می‌کنند.
فناوران ایرانی در این نمایشگاه غیر از به نمایش گذاشتن دستاوردهای خود می‌توانند همکاران خود را از سراسر کشور ببینند و با آنها تجربیات خود را مبادله کنند یا با ملاقات با سرمایه‌گذاران زمینه را برای تجاری‌سازی محصولات خود فراهم سازند.
همزمانی برگزاری این نمایشگاه با دهمین دوره نمایشگاه ایران‌ساخت (تجهیزات و مواد آزمایشگاهی) که از سال ۹۷ و در تعامل بیشتر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور انجام شد، زمینه را هم برای بازدید بیشتر علاقه‌مندان از هر دو نمایشگاه فراهم می‌آورد و هم باعث هم‌افزایی بیشتر میان پژوهشگران و فناوران در بخش‌های مختلف شده است.
همچنین به پژوهشگران فرصت می‌دهد تا شاهد زنجیره‌ای کامل از تولید ارزش فناورانه از سطح آمادگی یک تا سطح آمادگی ٩ در هر دو نمایشگاه به شکل همزمان باشند؛ زیرا در نمایشگاه ایران‌ساخت معمولا محصولاتی عرضه شده است که به سطح تجاری‌سازی رسیده‌اند.
دبیر بیست‌وسومین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در مورد تعداد غرفه‌ها و سالن‌های نمایشگاه امسال اظهار داشت: امسال سالن‌های ۵ ( محل استقرار دانشگاه‌ها) ۶ (محل غرفه‌های پارک‌های علم‌وفناوری)، ۲۷ (محل حضور پژوهشگاه‌ها) و سالن ۷ (محل برگزاری نمایشگاه تستا، تقاضای ساخت و تولید و ایرانی) در مجموع نمایشگاه در مساحت شش هزار و ۸۵۷ متر با ۱۱۰ غرفه برپا شده است.
تعداد و فراوانی مراکز حاضر در نمایشگاه
علی باستی در مورد تعداد مراکز وابسته به آموزش عالی حاضر در نمایشگاه نیز گفت: ٢۴ دانشگاه، ١٣ پژوهشگاه، ٢٩ پارک علم و فناوری، ۴ مرکز رشد و ٢٣ موسسه تحقیقاتی و سازمان و در مجموع ۹۳ مرکز در نمایشگاه امسال حاضر هستند. این تعداد غیر از غرفه‌های موجود در نمایشگاه تستا است.
مدیر پارک علم و فناوری گیلان در مورد فناوری‌های عرضه‌شده در نمایشگاه نیز توضیح داد: فناوری‌ها مطابق معمول پیش از عرضه در نمایشگاه در سامانه ایران تک‌هاب ثبت شد. تعداد فناوری ها هزار و ۷۵۵ مورد است که از این تعداد هزار و ۳۷۵ فناوری متقاضی ارزیابی سطح آمادگی بودند و در مجموع ٣٠ دستاورد پژوهشی برتر تشخیص داده شد که توسط وزیر علوم و معاون علمی و فناوری رئیس جمهور در روز اول نمایشگاه رونمایی شدند.
وی در مورد تعداد طرح‌های فناورانه ثبت شده توسط موسسات دولتی و خصوصی نیز گفت: شرکت‌های فناور خصوصی ١۵۴ طرح، دانشگاه ها هزار و هشت طرح، پارک های علم و فناوری ۲۴۸ طرح، پژوهشگاه ها ۱۶۲ طرح و مراکز رشد ۱۷۷ طرح ثبت کردند؛ به این ترتیب دانشگاه‌ها ۵۸ درصد، پارک‌های علم و فناوری ۱۴ درصد، پژوهشگاه‌ها ۹ درصد، مراکز رشد ۱۰ درصد و موسسات تحقیقاتی ۵ درصد سهم در فناوری‌های ثبت شده در این دوره از نمایشگاه داشته‌اند.
مشارکت استان‌ها در نمایشگاه چقدر بوده است؟
باستی در پاسخ به سوالی در مورد میزان مشارکت استان‌ها در فناوری های ارائه شده در نمایشگاه نیز اظهار داشت: استان تهران با ثبت بیش از ۲۰۰ فناوری در صدر و استان البرز با ۱۷۴ فناوری، گیلان ۱۵۴ فناوری، اردبیل با ۱۱۲ فناوری و خراسان رضوی با ۱۰۴ فناوری در رتبه های بعدی قرار دارند.
به گفته وی استان کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر هر کدام با یک فناوری، مرکزی با ۲ فناوری، خراسان جنوبی و هرمزگان هر کدام با سه فناوری، چهارمحال و بختیاری با ۴ فناوری و ایلام با ۸ فناوری کمترین فناوری ها را در میان استان ها ثبت کرده‌اند.
فناوری اطلاعات و ارتباطات محبوب فناوران
دبیر بیست‌وسومین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار در مورد فراوانی موضوعی فناوری‌های ارائه شده در نمایشگاه اظهار داشت: حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات با ۱۸.۶ درصد، حوزه کشاورزی و دامی گیاهی با ۱۲.۵ درصد، حوزه فناوری‌های ساختمان و مسکن با ۱۰.۹ درصد، سخت‌افزارهای رایانه‌ای، برق قدرت با ۹.۲ درصد در صدر موضوعات فناوری های ارائه شده هستند و حوزه های دیگر شامل فناوری زیستی، تجهیزات پیشرفته ساخت، تولید، فناوری نانو، پزشکی است.
به گفته وی حوزه ریلی با ۳ دهم درصد، هوافضا با ۴ دهم درصد، صنایع دریایی با ۱.۱ درصد و فناوری کمترین میزان بازنمایی را در نمایشگاه امسال دارند.
دبیر نمایشگاه در مورد برنامه های این دوره از نمایشگاه گفت: اعطای یارانه تجاری سازی با حمایت معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور و معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم به تفاهم‌نامه‌های منعقدشده در این دوره از نمایشگاه، ارزیابی غرفه‌ها در محل نمایشگاه و انتخاب برترین غرفه در روز آخر، معرفی فناوری با سرمایه گذار و برگزاری کارگاه‌های آموزشی در ۱۴ سرفصل مرتبط از جمله مالکیت فکری و معنوی، چارچوب بوم و کسب‌وکار، برندسازی از این فعالیت هاست.
حضور واحدهای مختلف دانشگاه آزاد در نمایشگاه با ارائه ۳۰۰ محصول
البته دانشگاه آزاد اسلامی نیز با ارائه ۳۰۰ محصول پژوهشی و فناوری در این نمایشگاه حضور دارد. واحدهای مختلف دانشگاه آزاد نیز که در سالن ۵ جانمایی شده‌اند، هزار محصول را برای عرضه در نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار معرفی کرده بودند که به دلیل کمبود فضا، تنها ۳۰۰ محصول انتخاب و در این نمایشگاه ارائه شدند.
بر اساس اطلاع دانشگاه آزاد، ۳۱ دانشگاه آزاد اسلامی استانی، ۲ واحد جامع (علوم و تحقیقات و نجف‌آباد)، معاونت آموزش های عمومی و مهارتی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد الکترونیکی، پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی، معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه و صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی در بیست و سومین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار غرفه دارند.
افزون بر این، برای اولین بار در نمایشگاه ۲۸ غرفه به بخش انجمن‌های علمی دانشجویی اختصاص یافته است و این انجمن‌ها بعد از گذراندن یک رقابت کشوری بین همه انجمن‌های علمی توانسته‌اند در نمایشگاه حضور یابند.
غیر از دغدغه‌های همیشگی شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور که شامل موضوعاتی مانند دشواری دریافت مجوز و وام‌های مرتبط، نیاز به قوانین معافیت‌های مالیاتی و پذیرش دستاوردهای آنها توسط نهادها و وزارت‌خانه‌های مختلف و دانش‌بنیان شده و مشکلاتی دیگر است (و برخی از آنها را در این گزارش می‌توان دید)؛ هر کدام از واحدها در مورد نمایشگاه و حضور در آن هم نظری داشتند.
از آنجا که دانشگاه‌های بزرگ و مطرح و پارک‌های علم و فناوری وابسته به آنها در سالن‌های ۵ و ۶ جانمایی شده بودند؛ این سالن‌ها نسبت به بقیه شلوغ‌تر بود و در ورودی سالن ۵ غرفه بزرگی به ۳۰ فناوری منتخب اختصاص داده شده بود که در بدو ورود توجه مخاطب را جلب می‌کرد. اما سالن ۲۷ که محل استقرار پژوهشگاه‌های وابسته به وزارت علوم و موسسات تحقیقاتی دیگر بود، نسبتا خلوت‌تر بود و بازدیدکننده‌های کمتری داشت.
نمایشگاه تستا هم در سالن ۷ محل مراجعه و بیشتر رایزنی وزارت‌خانه و نهادهای مختلف با شرکت‌های دانش‌بنیان برای تامین نیازهای فناورانه و در واقع آخرین مراحل همکاری بود که پیشتر در مورد آنها صحبت شده بود. وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در این نمایشگاه مانند همیشه حضوری پررنگی داشت.
برخی از شرکت‌کنندگان در بیست‌وسومین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش معتقد بودند تبلیغات برای نمایشگاه در این بازه زمانی زیاد نبود و حتی دانشجویان که یکی از مخاطبان اصلی نمایشگاه هستند، به‌خوبی از نمایشگاه استقبال نکردند. البته که برخی شرکت‌کنندگان هم می‌توانستند با افزودن جذابیت‌های بصری یا دعوت از مدارس، پای دانش‌اموزان را به نمایشگاه باز کنند و به این شکل طعم آموزش علمی را از همان کودکی به آنها بیاموزند.
عباس فتحی عضو هیات‌علمی موسسه تحقیقات پنبه کشور از موسسه زیر نظر تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی که برای معرفی ارقام جدید پنبه تولیدشده در این موسسه در نمایشگاه حضور دارد می‌گوید: ما ۱۴ رقم پنبه را معرفی کرده‌ایم. این ارقام زودرس‌تر نسبت به ارقام قبلی هستند، عملکرد بهتر و کیفیت بهتری دارند.
وی ادامه داد: این ارقام هیبرید (دوگانه، با استفاده از بذر چند رقم پنبه) هستند و با روش پرتوتابی و اشعه‌تابی به دست آمده‌اند. این بذرهای جدید با قیمت خیلی پایین‌تر تولید شده‌اند و قابل رقابت با بذر خارجی هستند. همچنین پنبه‌های رنگی ارگانیک (طبیعی) هم داشتیم که برای اولین بار در نمایشگاه در معرض نمایش قرار دهیم.
فتحی در مورد نمایشگاه هم گفت: به نظر می‌رسد تبلیغات بیشتری باید برای نمایشگاه شود تا بخش صنعت هم در این نمایشگاه حاضر شود و محصولات را ببیند.
وی افزود: حتی باید تبلیغات در دانشگاه‌ها بیشتر باشد تا دانشجویان رشته‌های مختلف هم بیشتر از نمایشگاه بازدید کنند، زیرا فرصت خوبی برای آشنایی آنها با دستاوردهای دانش‌بنیان است.
حمیدرضا محمدی مدیر عامل شرکت آمایش صنعت فناور، یک واحد فناور مستقر در پارک علم و فناوری استان مرکزی نیز که برای معرفی دستاورد خود به نام جایگاه سوخت‌رسان کانتینری در نمایشگاه حاضر شده است در مورد نمایشگاه امسال می‌گوید: انتظار می‌رفت حضور جامعه صنعتی در نمایشگاه بیشتر باشد.
وی ادامه داد: مراکز رشد و دانشگاه‌ها خوب حضور دارند؛ ولی از بخش صنعت بازدید زیاد نبود.
از اینها گذشته، همانطور که از آمار فراوانی فناوری‌های حاضر در نمایشگاه هم برمی‌آید، علوم انسانی، صنایع نرم و فرهنگی سهم زیادی در این دوره از نمایشگاه هم نداشتند. بیشتر غرفه‌ها به دستاوردهای دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیانی متعلق است که در زمینه‌های مختلف فنی فعالیت می‌کنند و حوزه‌های علوم انسانی و صنایع نرم و خلاق فرهنگی حضور بسیار کمرنگی در نمایشگاه دارند.
شاید اگر این حوزه‌ها بیشتر در نمایشگاه حضور داشتند، راهکارهایی هم برای جلب بیشتر مخاطب و بازدیدکننده می‌توانستند به مخاطب ارائه دهند.
نظر شما