شناخت بیشتر کهکشان راه شیری با داده های تلسکوپ ماهواره ای گایا

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از وبگاه سای‌تِک‌دِیلی (SciTechDaily)، تیمی از محققان به سرپرستی دانشگاه لوند در سوئد دریافتند یک کهکشان کوتوله این امواج را تولید می‌کند که صدها میلیون سال پیش از کنار کهکشان ما عبور کرده است و اکنون می‌توان در صورت فلکی کمان (قوس) آن را مشاهده کرد. تلسکوپ ماهواره‌ای گایا یک تلسکوپ فضایی است که آژانس فضایی اروپا آن را راه‌اندازی کرده است. این تلسکوپ به‌منظور اخترسنجی با دقتی بی‌سابقه‌ طراحی شده‌است.

کهکشان راه شیری، خانه کیهانی ما، بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد ستاره دارد. تصور می‌شود این کهکشان ۱۳.۶ میلیارد سال پیش از یک ابر گازی در حال چرخش متشکل از هیدروژن و هلیوم شکل گرفته است. سپس، این گاز طی میلیاردها سال در یک دیسک در حال چرخش، جایی که ستارگانی مانند خورشید ما ایجاد شده‌اند، انباشته شد. داده‌ها نشان داد که یک موج مرموز باعث می‌شود ستارگان در سراسر کهکشان با سرعت‌هایی متفاوت در نوسان باشند.

پل مَک‌میلان (Paul McMillan)، محقق نجوم در رصدخانه لوند و سرپرست پژوهش، می‌گوید: می‌توانیم ببینیم که این ستاره‌ها حرکت می‌کنند و با سرعت‌های مختلف بالا و پایین می‌روند. وقتی کهکشان کوتوله صورت فلکی کمان از کهکشان راه شیری عبور کرد، در کهکشان ما حرکات موجی ایجاد کرد که کمی شبیه به اتفاقی بود که با افتادن یک سنگ داخل آبگیر روی می‌دهد.

این تیم پژوهشی به لطف داده‌های تلسکوپ فضایی گایا، موفق شد در مقایسه با گذشته، ناحیه بسیار بزرگ‌تری از دیسک کهکشان راه شیری را کاوش کند. محققان با اندازه‌گیری قدرت امواج در قسمت‌های مختلف دیسک شروع به جمع‌آوری تکه‌های یک پازل پیچیده کردند که سرنخ‌هایی درباره تاریخچه و مدار صورت فلکی کمان در اطراف کهکشان ما به‌دست می‌دهد.

پل مک‌میلان می‌گوید: در حال حاضر، صورت فلکی کمان به‌آرامی در حال از هم گسستن است؛ اما یک تا ۲ میلیارد سال پیش به طور چشمگیری بزرگ‌تر و احتمالاً حدود ۲۰ درصد از جرم دیسک کهکشان راه شیری بود.

هنگامی که محققان دریافتند می‌توانند با استفاده از داده‌های تلسکوپ گایا، از کهکشان راه شیری شناخت زیادی پیدا کنند، شگفت‌زده شدند. این تلسکوپ که از سال ۲۰۱۳ آغاز به کار کرده است، تا به امروز، حرکت حدود دو میلیارد ستاره را در آسمان و حرکت ۳۳ میلیون ستاره که به سمت ما می‌آیند یا از ما فاصله می‌گیرند، را اندازه‌گیری کرده است.

مک‌میلان این‌چنین نتیجه‌گیری می‌کند: با این کشف جدید، می‌توانیم کهکشان راه شیری را به همان روشی مطالعه کنیم که زمین‌شناسان، زمین را بررسی می‌کنند: آن‌ها براساس امواج لرزه‌ای که از زمین عبور می‌کنند، ساختار آن را استنباط می‌کنند. این نوع لرزه‌شناسی کهکشانی چیزهای زیادی درباره کهکشانی که خانه‌مان است و تکامل آن به ما می‌آموزد.