مشهد در حسرت آسمان آبی

به گزارش ایرنا، آلودگی هوا زاییده دست بشر است که همگام با توسعه شهرها و رشد صنایع افزایش یافته و به معضل اصلی شهرهای بزرگ تبدیل شده است، مساله ای که بشر از مهار آن عاجر مانده و طنین ناقوس هشدار آلودگی هوا هر روز بلندتر به گوش می رسد.

مازوت سوزی صنایع و نیروگاه‌ها و آلودگی ناشی از حمل و نقل از عمده ترین دلایل آلودگی هوا و ریزآلاینده های جوی است و این آلایندگی‌ها در روزهای سرد سال، در پی وقوع پدیده وارونگی هوا، به سطح زمین نزدیکتر شده و شرایط را حادتر می کند.

این وضعیت این روزها در تهران و کلانشهرهایی نظیر مشهد ملموس است به طوری که کلاس های مدارس تهران، مشهد و برخی دیگر از کلانشهرها در روزهای اخیر غیرحضوری برگزار شده و زنگ های هشدار به صدا درآمده است.

در این شرایط، زیست گروه های حساس، از جمله کودکان، سالخوردگان، زنان باردار و برخی بیماران به خطر می افتد اما همچنان در سطح شهر با تردد خودروهای آلاینده و دودزا مواجه هستیم و

نیروگاه ها نیز با سوزاندن سوخت های غیراستاندارد، با جان انسانها بازی می کنند.

سهم ۶۲ درصدی نیروگاه ها در آلودگی هوای مشهد

طبق سیاهه تدوین شده از آلودگی هوای مشهد، ۶۴ درصد از منابع آلودگی هوا در این شهر مربوط به منابع متحرک و ۳۶ درصد مربوط به منابع ثابت و نیروگاه‌هاست.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: براساس نتایج به دست آمده از سیاهه انتشار آلودگی های شهر مشهد، منابع ثابت سهم ۳۶ درصدی در ایجاد آلودگی هوای این کلانشهر دارند که ۶۲ درصد آن سهم نیروگاه ها است.

مهدی اله پور افزود: به منظور کنترل خروجی صنایع و مدیریت آلاینده های هوا، پایش های واحدهای صنعتی مستقر در حوزه استان و به‌خصوص کلانشهر مشهد از سوی کارشناسان نظارت و پایش حفاظت محیط زیست خراسان رضوی و آزمایشگاه های معتمد سازمان به صورت مشتمر در حال انجام است.

وی گفت: این طرح با هدف شناسایی منابع آلوده کننده هوا از واحدهای پالایشگاهی و پتروشیمی، کارخانجات سیمان، نیروگاه ها، کارخانجات ریخته گری و نورد، معادن، کارخانجات تولید مواد شیمیایی، صنایع تولید عایق های رطوبتی(ایزوگام)، کوره های آجرپزی و آهک‌پزی سطح استان اجرا می شود.

وی اضافه کرد: بیش از ۶۰ درصد از برنامه های استانی پایش در موضوع هوا از مراکز مستقر در کلانشهر مشهد صورت می‌گیرد.

ارسال بیش از ۶۴۰ میلیون لیتر سوخت جایگزین به نیروگاه‌ها

در فصول سرد، مصرف گاز طبیعی افزایش می‌یابد و نیروگاه‌های کشور برای تأمین برق به جانشینی سوخت مصرفی خود اقدام می‌کنند.

مدیر شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه خراسان رضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: بنا بر اعلام نیاز صورت گرفته در هشت ماه امسال ۶۴۰ میلیون و ۱۵۶ هزار و ۷۴۸ لیتر فرآورده به عنوان سوخت جایگزین به نیروگاههای استان ارسال شده است.

علی اصغر اصغری با اشاره به فعالیت مستمر و بی وقفه جایگاه‌های عرضه فرآورده های نفتی، افزود: پایش های دوره ای از کلیه جایگاههای گاز و نفت ضروری است تا سوخت‌رسانی مطلوب و ایمن انجام شود.

صدور اخطار برای نیروگاه توس

مدیرکل محیط زیست خراسان رضوی در خصوص مازوت سوزی نیروگاه توس به خبرنگار ایرنا گفت: در خصوص واحدهای نیروگاهی به خصوص نیروگاه توس نیز روند پایش انجام شده و پس از احراز آلایندگی، پیگیری‌های مقتضی قانونی از جمله صدور اخطاریه های زیست محیطی و پیگیریهای مرتبط انجام شده است که این روند به صورت مستمر ادامه دارد.

اله پور افزود: براساس قانون هوای پاک و آیین نامه های اجرایی ذیل آن، که کلیه منابع آلاینده ثابت و متحرک را دربر می گیرد، اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی به عنوان ناظر بر اجرای این قانون، پیگیر موضوعات مختلف در حوزه کاهش آلودگی هوا است.

وی اضافه کرد: از این رو مهمترین موضوعات در دست پیگیری و مورد انتظار برای بهبود وضعیت کیفیت هوا، شامل معاینه فنی موتورخانه ها و سامانه های احتراقی براساس ماده ۱۷ قانون هوای پاک، تسریع در توسعه خطوط قطار شهری و خطوط BRT و سایر خطوط توسعه، نوسازی و اسقاط ناوگان حمل و نقل جاده ای و شخصی درون شهری و از رده خارج ساختن و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی بار و مسافر درون شهری و نوسازی ناوگان ماشین آلات فرسوده است.

وی خاطرنشان کرد: براساس آمار ارائه شده توسط اداره کل راهداری استان، تعداد خودروهای فرسوده ناوگان حمل و نقل جاده ای و شخصی درون شهری، حدود ۷۰ هزار دستگاه است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: افزایش سالانه پنج درصدی ناوگان حمل و نقل عمومی، استفاده از صافی دوده (DPF) و کاتالیست در خودروهای سنگین و سبک حمل و نقل عمومی، ایجاد زیرساخت لازم برای ارائه خدمات تامین انرژی برق به اتوبوس ها و مینی بوس ها، برنامه ریزی و توسعه مدل های حمل و نقل پاک در شهر مشهد از جمله دوچرخه سواری، پیاده محوری، استفاده از شبکه های حمل و نقل عمومی و موتورسیکلت برقی از دیگر اقدامات مورد تاکید است.

وی گفت: پنج آلاینده CO، NOx، SO۲، O۳ و PM توسط ایستگاه های سنجش کیفیت هوا در سطح شهر مشهد سنجش می شود، این آلاینده ها هم منشاء انسان‌ساختِ ناشی از فعالیت های انسانی و هم منشاء طبیعی دارند.

مشهد ۳۲۲ روز از سال درگیر وارونگی هواست

وارونگی هوا که بیشتر در روزهای سرد سال اتفاق می افتد در مشهد بسیار زیاد و تقریبا ۹۰ درصد از روزهای سال را دربرمی گیرد که مضاعف شدن میزان آلودگی هوا را موجب می شود.

مدیرکل محیط زیست خراسان رضوی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: پدیده وارونگی هوا به شرایط جوی گفته می‌شود که به ازای افزایش ارتفاع، دما نیز افزایش یابد.

اله‌پور افزود: در شرایط عادی، به ازای افزایش ارتفاع، دما روند کاهشی می یابد، اما در شرایط وارونگی این موضوع معکوس می‌شود یعنی به جای کاهش دما با ارتفاع، شاهد افزایش دما خواهیم بود و این پدیده سبب تجمع آلاینده ها در جو زمین می شود.

وی خاطرنشان کرد: براساس اظهار نظرهای انجام شده از سوی متخصصان حوزه هوا و اقلیم، مشهد در قیاس با سایر شهرهای ایران، با توجه به فراوانی بالای پدیده وارونگی دما، پتانسیل بالایی برای وقوع روزهای بسیار آلوده دارد.

وی افزود: بررسی متخصصان این حوزه نشان داده که مشهد به طور متوسط در ٣٢٢ روز از سال، پدیده وارونگی دما را تجربه می‌کند، این در حالی است که کلان‌شهرهای تهران و تبریز با موقعیت عرضی تقریبا مشابه، به‌ترتیب در ٢٣٣ و ١٩١ روز از سال درگیر این پدیده هستند.

مشهد بیشترین آلودگی سوخت مازوت را دارد

مازوت نوعی نفت کوره است که کیفیت پایین و ویسکوزیته (چسبندگی) بالایی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده می‌شود
با سوزاندن این سوخت‌ ها ترکیباتی گوگردی از جمله SOx در هوا منتشر می ‌شود که گازی سمی است و برای سلامتی مضر است. تولید مقدار زیاد این گاز باعث ایجاد بوی بد در محیط خواهد شد.

شهردار مشهد نیز تاکنون بارها نسبت به مازوت سوزی یک نیروگاه تولید برق در غرب مشهد هشدار داده و عنوان کرده است که بیشترین آلودگی هوا مربوط به حمل‌ و نقل متحرک است، اما شهر مشهد بیشترین آلودگی سوخت مازوت را دارد.

سیدعبدالله ارجائی افزود: نقش حمل و نقل عمومی از آلودگی هوای مشهد کمتر از ۲ درصد است اما یک نیروگاه که با جانمایی اشتباه در مسیر بادهای وزان به سمت مشهد ساخته شده، از سوخت مازوت استفاده می‌کند که به تنهایی باعث ۲۰ درصد آلودگی هوای این شهر شده است.

وی خطاب به مدیران این نیروگاه تاکید کرد: از تولید این برق کثیف دست بردارید و یا دست‌کم سوخت نیروگاه را اصلاح کنید.

شهردار مشهد همچنین اظهار کرد: خودروها و موتورسیکلت‌ها عامل ٧٠ درصد آلودگی هوای کلانشهر مشهد هستند و با توجه به اهمیت موضوع هوای پاک، با تلاش‌ها و پیگیری‌های انجام‌شده، تفاهم‌نامه تولید ۱۰۰ هزار موتورسیکلت برقی در ۳.۵ سال آینده با تولیدکنندگان به امضا رسیده است و واگذاری موتورسیکلت‌های برقی آغاز شده است.

وی اضافه کرد: در همین راستا شهرداری مشهد با حمایت شورای اسلامی شهر ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات با کارمزد چهار درصد و اقساط ۲۴ ماهه در بانک عامل برای خرید موتوربرقی درنظر گرفته است که عموم مردم می‌توانند از این تسهیلات بهره‌مند شوند.

ارجائی خاطرنشان کرد: توسعه حمل و نقل ریلی در کلانشهرها نیز ضروری و از عوامل اصلی کاهش آلودگی هواست که برای تحقق این امر نیازمند حمایت دولت هستیم.

شهردار مشهد تاکید کرد: همه دستگاه های مرتبط باید کمک کنند تا قانون هوای پاک اجرا شود.

سهم ۶۴ درصدی خودروها و منابع متحرک در آلودگی هوای مشهد

رییس اداره محیط زیست سلامت و ایمنی شهرداری مشهد نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص سهم هر یک از عوامل آلاینده هوای مشهد گفت: بر اساس مطالعات سیاهه آلودگی هوا در مشهد، ۳۳.۱ درصد آلودگی هوای این کلانشهر سهم خودروهای شخصی است و کامیون ها سهم ۱۳.۱ درصدی، وانت ها ۶.۶ درصد و موتورسیکلت ها سهم ۵.۱ درصدی از آلودگی هوا را به خود اختصاص داده اند.

محمد پذیرا افزود: اتوبوس های حمل و نقل عمومی نیز ۱.۳ درصد، اتوبوس های سرویس ۱.۸ درصد، مینی بوس ها ۱.۹ درصد و تاکسی ها ۱.۲ درصد از آلودگی هوای مشهد را رقم می زنند.

وی خاطرنشان کرد: نیروگاه ها نیز از منابع اصلی آلایندگی این کلانشهر هستند و طبق مطالعات سیاهه آلودگی هوا، سهم ۱۹ درصدی در آلودگی هوای مشهد دارند.

پذیرا ادامه داد: صنایع نیز سهم ۶ درصدی، کاربری های تجاری و خانگی سهم ۳.۱ درصدی، پایانه های زمینی، ریلی و هوایی سهم ۲.۷ درصدی و جایگاه های بنزین سهم ۲.۵ درصدی در آلودگی هوای مشهد دارند.

برخورد با خودروهای دودزا

روزانه افزون بر یک میلیون دستگاه خودرو در سطح کلانشهر مشهد رفت و آمد دارند و خودروهای دودزا تا هشت برابر خودروهای دارای استاندارد و تجهیزات پالایش دود خروجی از اگزوز، در محیط شهری آلودگی هوا ایجاد می‌کنند.

رییس اداره محیط زیست سلامت و ایمنی شهرداری مشهد در خصوص برخورد با خودروهای آلاینده نیز اظهار کرد: در راستای جلوگیری از تردد خودروهای آلاینده در سطح شهر، ۱۵ هزار و ۵۰۶ دستگاه خودرو از ابتدای سال توسط گروههای گشتی برای بررسی گواهی معاینه فنی مورد بررسی قرار گرفتند که هشت هزار و ۲۷۸ خودرو از این تعداد، معادل ۵۳ درصد آنها، فاقد معاینه فنی بودند.

پذیرا افزود: بر اساس قانون همه خودروها، بدون هیچ استثنایی، باید برای حرکت در محیط شهر گواهی معاینه فنی داشته باشند.

وی خاطرنشان کرد: در این پایش، پنج هزار و ۹۷۷۰ دستگاه خودرو نیز دودزا بودند که با ضبط مدرک برای رفع نقص به سمت تعمیرگاه هدایت شدند و ۹۲ درصد از این تعداد تا کنون عیب خود را رفع کرده اند.

رییس اداره محیط زیست سلامت و ایمنی شهرداری مشهد اضافه کرد: موضوع خودروهایی که رفع نقص نمی کنند نیز در کمیسیون بند ۲۰ ماده ۵۵ قانون شهرداریها مطرح شده و در نهایت پرونده قضایی و توقیف پلاک آنها صادر می شود.

۲۷۵ روز گذشت و هوای مشهد تنها ۳۱ روز پاک بود

روند کنونی آلودگی هوای کلانشهر مشهد ، ظرف سالهای اخیر به علت تداوم پدیده خشکسالی همراه با افزایش حجم گرد و غبار و پایداری وضعیت جوی، با سرعت رو به تشدید است.

مسوول مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: شهروندان مشهدی از ابتدای سال جاری تاکنون ۳۱ روز هوای پاک را تنفس کرده اند که این رقم نسبت به مدت مشابه پارسال افزایش چهار برابری دارد.

رضا اسماعیلی افزود: تعداد روزهای هوای پاک در مدت مشابه پارسال فقط هفت روز بوده است.

وی خاطرنشان کرد: همچنین در ۱۸۰ روز از ۲۷۵ روز گذشته، کیفیت هوا روی شاخص قابل قبول قرار گرفته است که این رقم در مدت مشابه پارسال ۲۰۲ روز بوده است.

اسماعیلی ادامه داد: تعداد روزهای هوا با شاخص ناسالم برای گروه های حساس نیز از ابتدای امسال تا کنون ۵۹ روز بود که این رقم در مدت مشابه پارسال ۶۴ روز بوده است.

مسوول مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد افزود: متاسفانه تعداد روزهای ناسالم برای همه افراد در سال جاری با بیش از ۲ برابر افزایش، پنج روز بود که در مدت مشابه پارسال ۲ روز بوده است.

وضعیت جوی مشهد، مستعد وارونگی دمایی

مسوول مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد گفت: در مشهد عمدتا ۲ نوع وارونگی هوا شامل فرونشینی، که در سطح بالاتر جو رخ می دهد و نیز دمایی که در سطح نزدیک به زمین بروز می یابد، که بر روی آلودگی هوا تاثیرگذار است.

اسماعیلی اضافه کرد: این در حالی است که اگر وارونگی از نوع وارونگی دمایی باشد که در سطح زمین شکل گیرد، به سرعت باعث افزایش غلظت آلاینده‌ها می شود.

وی گفت: مشهد با توجه به شرایط محیطی و ویژگی های اقلیمی از پتانسیل بالایی در وقوع انواع آلودگی های دمایی برخوردار است و آلودگی دمایی منجر به انباشت آلاینده ها و ایجاد وضعیت هشدار آلودگی هوا می شود.

اسماعیلی افزود: یک پژوهش علمی توسط دانشگاه فردوسی مشخص کرد که طی یک‌سال در مشهد به طور میانگین حدود ۳۲۰ روز از ۳۶۵ روز وارونگی هوا رخ می دهد.

مسوول مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد افزود: موقعیت جغرافیایی، مجاورت با خشکی های بزرگ از جمله سیبری از عوامل وقوع تشدید وارونگی‌ هوا در شهر مشهد است.

معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست در روزهای گذشته با اشاره به پیش بینی ۱۷۴ تکلیف برای دستگاه های اجرایی در قالب قانون هوای پاک، اظهار کرد: بعضی از شهرهای کشور به سمت وضعیت جوی خطرناک در حال حرکتند و دستگاه های اجرایی باید با عمل به تکالیف خود، مانع از بروز این اتفاق شوند.

بنا به تاکید علی سلاجقه برای حال ناخوش محیط زیست باید راهکارهای جدی مد نظر قرار گیرد و در این راستا باید حفظ محیط زیست به یک مساله درجه یک برای جامعه تبدیل شود.