آوارگی ۳۷ میلیون نفر در جهان پیامد جنگ‌های آمریکا پس از ۱۱ سپتامبر

وقتی واژگانی همچون «سوداگر سلاح»، «بزرگترین خریدار و فروشنده اسلحه» و غیره از ذهن می‌گذرد، بلافاصله نام بازیگرانی چون آمریکا و عربستان سعودی نیز به ذهن متبادر می‌شوند. آنها در یمن بحرانی را رقم زدند که پس از هشت سال هنوز ادامه دارد و همگان آن را «بزرگترین فاجعه حقوق بشری جهان» لقب داده‌اند؛ بحرانی که به نوشته پژوهشگران اندیشکده آمریکایی «کاتو» تاکنون به کشته شدن بیش از ۳۷۷ هزار یمنی انجامیده‌است.

ابعاد فاجعه انسانی در یمن

تارنمای آمریکایی «مینت پرس نیوز» با انتشار گزارشی به بررسی بحران یمن و دست کم ۱۱ هزار کودکی پرداخت که در این جنگ کشته یا معلول شده‌اند و به طعنه تیتر زد: «تاجران اسلحه در هنگام خواندن افسانه پری برای کودکان، ۱۱ هزار کودک را کشتند.»

در بخشی از این گزارش آمده‌، عربستان سعودی یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان، از سال ۲۰۱۵ یمن یعنی پنجمین کشور فقیر جهان را با حمایت از ایالات متحده بمباران کرده‌ است. آیا عربستان سعودی حتی به آمریکا برای نابودی پنجمین کشور فقیر جهان نیاز دارد؟

ایالات متحده قدرت نظامی خود را پشت سر ائتلاف به رهبری عربستان سعودی قرار داده و جنگی را بدون مجوز کنگره به راه انداخته‌ است. این جنگ زیرساخت‌های یمن و بیش از نیمی از تاسیسات بهداشتی این کشور را ویران کرده‌؛ همچنین این جنگ ده‌ها هزار یمنی را کشته و زخمی کرده و میلیون ها نفر را آواره ساخته‌؛ البته، قحطی و بیماری ناشی از جنگ نیز بسیار بیشتر از آمار رسمی است.

جنگ یمن تا پایان سال ۲۰۲۱ به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق گرسنگی و بیماری جان ۳۷۷ هزار نفر را گرفته‌ است؛ ۷۰ درصد از این مرگ‌ها کودکان هستندگرسنه نگه‌داشتن یا محاصره، یکی از انواع جنگ‌های مجرمانه آمریکا و عربستان علیه یمن است. این جنگ، در منشورها و قوانین سازمان ملل، جنایتی است که هم‌تراز کشتار جمعی به شمار می‌رود. محاصره، همان جنگی است که هدف آن، کشتار هر چه بیشتر مردم یمن و انتقام‌گیری از آنان از طریق افزایش مشکلات معیشتی است.

طبق پیش‌بینی سازمان ملل، جنگ یمن تا پایان سال ۲۰۲۱ به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق گرسنگی و بیماری جان ۳۷۷ هزار نفر را گرفته‌است؛ ۷۰ درصد از این مرگ‌ها کودکان هستند. براساس گزارش «برنامه جهانی غذا»، ۱۴.۵ میلیون نفر یعنی نزدیک به نیمی از جمعیت این کشور ۳۰ میلیونی غذای کافی ندارند. ۲۰ ملیون نفر محتاج کمک‌های انسانی و بشردوستانه‌اند. نزدیک به نیمی (۴۷.۵ درصد) از کودکان زیر پنج سال با سوء تغذیه مزمن مواجه بوده و حداقل ۴ میلیون نفر در این جنگ آواره شده‌اند.

۳۷ میلیون آواره، برایند ماجراجویی آمریکا از ۱۱ سپتامبر

یمن تنها بخش کوچکی از داستان است و به گزارش «نیویورک تایمز» طبق پروژه هزینه جنگ دانشگاه براون، «جنگ‌های ایالات متحده پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ حداقل ۳۷ میلیون نفر را در افغانستان، عراق، پاکستان، یمن، سومالی، فیلیپین، لیبی و سوریه به اجبار آواره کرده‌است.»

از زمانی که نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۰۲ وارد جنگ با سومالی شدند، ۴۶ درصد از جمعیت این کشور آواره شده‌اند

به عنوان نمونه در سومالی، از زمانی که نیروهای آمریکایی بار دیگر در سال ۲۰۰۲ وارد جنگ با این کشور شدند، ۴۶ درصد از جمعیت این کشور آواره شده‌اند. در این میان صدها هزار نفر از مردم این کشور آفریقایی در ۱۸ سال گذشته به کشورهای همسایه پناه برده‌اند.

از نگاه نویسندگان پروژه هزینه جنگ دانشگاه براون، این رقم (۳۷ میلیون آواره) بیشتر از کسانی است که از سال ۱۹۰۰ بر اثر درگیری آواره شده‌اند (به استثنای جنگ جهانی دوم). این یافته‌ها، هفته‌ها پیش از ورود ایالات متحده به بیستمین سال جنگ علیه تروریسم که با حمله به افغانستان در هفتم اکتبر ۲۰۰۱(۱۵ مهر ۱۳۸۰) آغاز شد، انتشار یافت.
این گزارش می‌گوید این برای نخستین‌بار است تعداد افرادی که به دلیل دخالت نظامی ایالات متحده در این بازه زمانی آواره شده‌اند محاسبه می‌شود.

این یافته‌ها زمانی در فضایی به دست‌آمده که ایالات متحده و سایر کشورهای غربی به طور فزاینده‌ای از پذیرش پناهجویان سرباز می‌زنند. به عنوان نمونه از ژانویه ۲۰۱۷، ایالات متحده فقط ۲ هزار و ۹۵۵ عراقی را پذیرفته که کاهشی ۹۵ درصدی را نشان می‌دهد. البته گزارش پروژه هزینه جنگ دانشگاه براون رقم ۳۷ میلیون آواره را یک «تخمین محافظه‌کارانه» قلمداد و تاکید می‌کند تعداد واقعی آوارگان ممکن است بین ۴۸ تا ۵۹ میلیون نفر متغیر باشد.

دانشگاه براون رقم ۳۷ میلیون آواره را یک «تخمین محافظه‌کارانه» قلمداد و تاکید می‌کند تعداد واقعی آوارگان ممکن است بین ۴۸ تا ۵۹ میلیون نفر متغیر باشدبا وقوع هر بحران و تنش، بلافاصله سود حاصل از سرریز شدن سلاح‌های گوناگون به آن منطقه از ذهن می‌گذرد؛ موضوعی که یکی از مهمترین دلایل ماجراجویی و سیاست تهاجمی آمریکا در دهه‌های اخیر بوده‌ است.

فرصت‌سازی برای سوداگران سلاح

بنابر گزارش سال گذشته میلادی «انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم» (سیپری)، آمریکا بزرگترین صادرکننده اسلحه در جهان است. سهم صادرات سلاح از آمریکا در جهان در بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ میلادی ۳۲ درصد بود که بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ به ۳۷ درصد افزایش یافت.

روسیه تا آن سال با وجود کاهش ۲۲ درصدی صادرات، با سهم ۲۰ درصدی از تجارت جهانی تسلیحات در جایگاه دوم قرار داشت. در حالی که مسکو توانست به طور قابل توجهی انتقال تسلیحات خود را به چین، الجزایر و مصر گسترش دهد؛ البته این سیاست برای جبران انقباض بزرگ در تجارت با هند کافی نبود.

کشورهای سوم و چهارم این فهرست توانسته بودند صادرات خود را بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ و نیز ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ رشد قابل توجهی دهند. فرانسه در جایگاه سوم قرار داشت و انتقال تسلیحات عمده خود را ۴۴ درصد افزایش داده‌بود. این کشور بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ سهم ۸.۲ درصدی از بازار جهانی را به خود اختصاص داد و ۵۹ درصد از صادرات فقط به سه مشتری( هند، مصر و قطر) در آن دوره رسید. آلمان پس از رشد ثابت در فروش با مشتریان اصلی خود در کره‌جنوبی، الجزایر و مصر در رتبه چهارم قرار داشت.

بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰، چین با وجود کاهش ۷.۸ درصدی از بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵، پنجمین صادرکننده بزرگ سلاح در جهان بود. به نوشته سیپری، پکن در آن دوره ۵.۲ درصد از فروش جهانی تسلیحات را به خود اختصاص داده‌بود و بنگلادش، پاکستان و الجزایر از دریافت‌کنندگان اصلی تسلیحات چین بودند.

خاورمیانه همچنان منطقه جهانی با بیشترین تقاضا برای نقل و انتقال تسلیحات است و کشورهای این پهنه جغرافیایی بین سال‌های ۲۰۱۶ تا۲۰۲۰ حدود ۲۵ درصد بیشتر از سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ سلاح وارد کرده‌بودند. بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ ایالات متحده به ۹۶ کشور تسلیحات ارسال کرده‌بود که ۴۷ درصد آن، مشتریان خاورمیانه است. عربستان سعودی در صدر فهرست واردکنندگان سلاح‌های آمریکایی قرار داشت و به تنهایی کمتر از یک چهارم کل محموله‌های تسلیحاتی ایالات متحده را به خود اختصاص دادبود.

بر اساس گزارش سال ۲۰۲۱ سیپری، عربستان بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ حدود ۷۹ درصد از تسلیحات خود را از ایالات متحده تامین و پس از آن ۹ درصد از انگلیس و ۴ درصد از فرانسه خریداری کرده‌بود. در این بازه زمانی چهار ساله، نزدیک به یک چهارم (۲۴ درصد) از صادرات تسلیحاتی ایالات متحده، ۳۲ درصد از بریتانیا و ۴۹ درصد از کل صادرات تسلیحات کانادا به مقصد عربستان سعودی بود.

در این بخش مروری بر بزرگترین شرکت‌های سازنده سلاح در جهان خواهیم داشت. همان‌گونه که قابل پیش‌بینی است، بزرگترین شرکت‌های اسلحه‌سازی جهان در آمریکا قرار دارند و به عبارت دقیق‌تر آمریکایی‌اند. بر اساس گزارش «سیپری» که تارنمای آماری «استاتیستا» انتشار داده‌، شرکت «لاکهید مارتین» در جایگاه نخست قرار دارد که از ادغام دو شرکت «لاکهید» و «مارتین» ایجاد شده‌است. این کمپانی در سال ۲۰۲۱ حدود ۶۰ میلیارد دلار اسلحه فروخته‌بود.

شرکت «لاکهید مارتین» آمریکا در جایگاه نخست بزرگترین شرکت اسلحه‌سازی جهان قرار دارد که در سال ۲۰۲۱ حدود ۶۰ میلیارد دلار اسلحه فروخته‌بوددر آن سال، دو شرکت «ریتون» (با رشد ۹ درصدی) و «بوئینگ» (با رشد منفی ۲ درصدی) به ترتیب حدود ۴۱ و ۳۳ میلیارد دلار به دست آورده و به ترتیب در جایگاه دوم و سوم قرار گرفتند. باوجود کاهش حدود ۶ درصدی فروش تسلیحات برای شرکت «نورث روپ گرومن» این شرکت فناوری هوافضا و دفاعی در سال ۲۰۲۱ حدود ۳۰ میلیارد دلار درآمد داشت و از این نظر رتبه چهارم را در جهان به خود اختصاص داد.

همانگونه که با نگاهی به این اینفوگرافیک زیر نشان می‌دهد، پنج شرکت آمریکایی در صدر فهرست قرار دارند. با این حال، دو شرکت چینی (Norinco و AVIC) نیز به این موفقیت دست یافته‌اند. هر دو این شرکت‌ها در سال ۲۰۲۱ رشد قابل‌توجهی داشتند و در مجموع با رشد ۲۰ درصدی حدود ۴۱ میلیارد دلار درآمد کسب کردند.

در مجموع باوجود، چالش‌های زنجیره تامین، فروش تسلیحات ۱۰۰ شرکت بزرگ تولید تسلیحات در جهان با ۱.۹ درصد رشد به حدود ۵۹۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ می‌رسید. آمریکا که با دامن‌زدن به بحران‌های بین‌المللی، فرصت را برای ارسال فروش سیل سلاح فراهم می‌کند، از فوریه(بهمن) سال ۲۰۲۲ با آغاز جنگ اوکراین، بار دیگر بازار فروش جنگ‌افزار را داغ دید و از این فرصت بهره گرفت. در همین راستا یک مقام ارشد پنتاگون چندی پیش اعلام کرد فروش تسلیحات نظامی آمریکا نسبت به سال گذشته میلادی افزایش یافته و واشنگتن در سال مالی ۲۰۲۲ حدود ۵۰ میلیارد دلار اسلحه به کشورهای مختلف جهان فروخته‌ است.

پی نوشت:

https://www.mintpressnews.com/weapons-contractors-kill-۱۱۰۰۰-children-reading-fairy-tales/۲۸۳۲۰۴/

https://www.statista.com/chart/۱۲۲۲۱/the-worlds-biggest-arms-companies/

https://www.aljazeera.com/news/۲۰۲۲/۲/۹/yemens-war-explained-in-maps-and-charts-interactive

https://www.forbes.com/sites/niallmccarthy/۲۰۲۱/۰۳/۱۵/report-the-us-accounts-for-۳۷-of-global-arms-exports-infographic/?sh=۳۸۶۸۱۷۶۴f۱۹۳

https://www.nytimes.com/۲۰۲۰/۰۹/۰۸/magazine/displaced-war-on-terror.html