از گرد و غبار تا آلایندگی در خوزستان

به گزارش ایرنا در نیمه نخست سال و به ویژه در فصل بهار که وزش باد بیشتر است به دلیل وجود کانون های ریزگرد در خوزستان این استان درگیر پدیده گرد و غبار و در مواردی بیش از ۱۰ برابر حد مجاز است به گونه ای که دستگاه های آلوده سنج محیط زیست دیگر توان نمایش میزان آلودگی هوا را ندارد.

بر اساس تحقیقات مرکز زمین شناسی کشور ، در خوزستان هفت منطقه شامل؛ جنوب غرب هویزه، ناحیه شمال و شرق خرمشهر، ناحیه شرق اهواز، ناحیه جنوب و حنوب شرق اهواز، محدودە بندر امام – امیدیه، محدودە ماهشهر – هندیجان و محدودە شرق هندیجان به عنوان کانون های ایجاد ریزگرد در استان معرفی شده اند.

بیش از ۱۵ سال است که کانون های ریزگرد در خوزستان فعال هستند، در مقطعی از زمان به دلیل اجرای طرح مقابله با ریزگردها و آبگیری مناسب تالاب ها وقوع این پدیده کاهش یافت اما در سال های اخیر به دلیل کاهش بارش باران و خشکسالی وقوع گرد و غبار در خوزستان به ویژه در مناطق جنوبی و مرکزی آن شدت گرفته است.

این کانون ها بر اساس نوع کاربری و مساحت، به ترتیب در مراتع تخریب شده، زمین های کشاورزی دیم رها شده ، اراضی بدون پوشش گیاهی و تالاب ها و آبگیرهای خشک شده قرار دارند.

۱۳۳روز هوای پاک در ۹ ماهه سال ۱۴۰۱ برای خوزستان

کارشناس مسوول آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان با اشاره به تعداد روزهای آلوده استان بر اثر پدیده گرد و غبار ( غبار ۱۰ پی ام) افزود: در ۹ ماه امسال بر اثر پدیده گرد وغبار ۱۳۳ روز هوا در استان "قابل قبول و پاک" بوده، ۹۱ روز " ناسالم برای گروه های حساس"، ۲۰ روز " ناسالم"، ۶ روز " بسیار ناسالم" و ۲۰ روز نیز " خطرناک" بوده است.

علیرضا آذریان ادامه داد: آلودگی از ۲ منظر قابل رصد است یک منظر از غبارهای ۱۰ پی ام ( میکرون) و منظر دیگر غبارهای ۲.۵ پی ام است، که در بخش اول مربوط به پدیده گرد و غبار، و در بخش دوم عامل اصلی آلودگی آلاینده‌های صنعتی است.

در نیمه دوم سال نیز به دلیل اینکه خوزستان یک استان بزرگ صنعتی با صنایع مادر متعدد است با افزایش آلایندگی ها مواجه هستیم که طبق اعلام اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان زمستان امسال با پدیده اینورژن ( وارونگی دما) تشعشعی مواجه شده ایم که به مراتب شدت آلودگی در این نوع پدیده نسبت به اینورژن معمولی بیشتر است.

به دلیل فراوانی روزهای آلوده در خوزستان و به منظور مدیریت تعطیلی مراکز آموزش و اداری و حفاظت از سلامت مردم در مقابل آلودگی کارگروه اضطرار آلودگی هوا در استان تشکیل شده است .

به گفته مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان نشست کارگروه اضطرار آلودگی هوا متناسب با شرایط استان خوزستان تشکیل و در خصوص تدابیر و برنامه های مرتبط تصمیم گیری می شود.

در این بین مردم خوزستان نسبت به دیر اعلام شدن تعطیلی ادارات و مدارس در زمانی که هوا آلوده است گله مند هستند.

محمدجواد اشرفی گفت: دلیل اینکه معمولا شهروندان از دیر اعلام شدن تصمیم این کارگروه گلایه دارند این است که مصوبات این کارگروه(به ویژه موضوع تعطیلی) با درنظر گرفتن تمامی موارد و جوانب است.

وی گفت: وضعیت جوی و میزان آلودگی هوای خوزستان با توجه به شرایط جغرافیایی استان، به صورت ساعتی تغییر می کند و تلاش می کنیم دقیق ترین پایش ها انجام و متناسب با آنها در خصوص تعطیلی مدارس و مراکز دولتی و اقتصادی تصمیم گرفته شود.

مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان بیان کرد: باید متناسب با شرایط محیطی در شاخص های آلودگی هوا یک بازنگری انجام شود و این مهم در دستور کار محیط زیست خوزستان قرار گرفته است.

نقش صنایع بر آلودگی خوزستان

خوزستان دارای ۲ هزار واحد تولیدی است و یکی از قطب های صنعتی کشور است ،این صنایع در کنار اهمیتی که برای اقتصاد خوزستان و کشور دارند تاثیر مخربی نیز بر محیط زیست و هوا می گذارند.

طبق قانون صنایع باید در قالب مسئولیت های اجتماعی در مقابل آلودگی که ایجاد می کنند خدمات رفاهی ، سلامتی و اجتماعی ارائه کنند.

صنایع بزرگی همچون نفت، پتروشیمی، پالایشگاه ها و فولاد در استان فعالیت دارند که همواره از سوی فعالان محیط زیست در خصوص میزان آلودگی که تولید می کنند و نحوه اقدام آن ها به مسئولیت های اجتماعی مورد انتقاد بوده اند.

متاسفانه صنایع در انجام مسئولیت های اجتماعی خود به خوبی عمل نکرده اند و همین موضوع باعث شده تا تاثیر چشمگیری را در کاهش و یا بی اثر کردن آلودگی از سوی این صنایع شاهد نباشیم.

یکی از صنایع مهم استان خوزستان شرکت فولاد است که مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان نسبت به اقداماتی که در حوزه مسئولیت های اجتماعی انجام داده رضایت نسبی دارد.

اشرفی در این خصوص بیان کرد: شرکت فولاد خوزستان اقدامات خوبی برای کاهش آلایندگی انجام داده است و پروژه های مهمی را در دست اقدام دارد که اگر اجرایی شوند با کاهش آلودگی از این شرکت مواجه خواهیم داشت،این شرکت ۱۵ هزار میلیارد ریال پروژه محیط زیستی در دست اجرا دارد.

تاثیر حمل و نقل عمومی بر آلودگی هوا

مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان در ادامه با اشاره به اینکه ۲ فعالیت در حوزه شهرداری باید برای کاهش آلودگی هوای اهواز انجام شود، گفت: یکی از این اقدامات برنامه ها در حوزه حمل و نقل شهری است به عنوان مثال اعمال محدودیت های مکانی و ترددی از جمله اقداماتی است که باید در اهواز انجام شود که متاسفانه تاکنون در این رابطه اقدامی نشده است.

وی گفت: بخش حمل و نقل عمومی شهر اهواز به ۷۰۰ دستگاه اتوبوس شهری نیاز دارد اما در حال حاضر تنها ۹۰ دستگاه اتوبوس شهری دراین بخش فعال است که البته ۱۲۰ دستگاه اتوبوس جدید برای شهرداری اهواز خریداری شده که باید وارد چرخه حمل و نقل شهری شوند.

ورود دادستانی مرکز خوزستان به موضوع آلودگی هوای استان

مطالبه گری برای کاهش آلودگی وافزایش آلودگی هوا در استان به ویژه در شهرهای صنعتی باعث شده که دادستانی استان نیز به این موضوع ورود کند.

دادستان عمومی و انقلاب مرکز خوزستان در این خصوص اظهار کرد: صنایع بزرگ و کوچک از جمله عوامل ایجاد آلودگی در هوای برخی شهرهای استان هستند.

صادق جعفری چگنی وسایل نقلیه ، آتش زدن زباله های شهری و سوخت خودروها را از عوامل آلودگی هوای استان خوزستان دانست و گفت: تعطیلی های مکرر به دلیل آلودگی هوا در استان خوزستان باعث بروز مشکل در فعالیت بخش های مختلف آموزشی و اقتصادی خواهد شد.

سلامتی مردم خوزستان در چنگال آلودگی

آلودگی هوا در استان به معضلی دیگر بر به خطر انداختن سلامت مردم اضافه شده است.

یکی از عوامل که باعث افزایش آمار مهاجرت از خوزستان به استان های دیگر شده و خوزستان را به یک استان مهاجر فرست تبدیل کرده است آلودگی هوا در فصل های مختلف است.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز اعلام کرد تنها در مدت ۲۴ ساعت بین روزهای ۱۱ تا ۱۲ دی ماه امسال ۶۰۲ بیمار دارای علایم تنفسی غیرعفونی و قلبی در پی وقوع آلودگی هوا در این استان به مراکز درمانی زیر پوشش این دانشگاه مراجعه و زیر مراقبت قرار گرفتند.

دکتر حبیب حی‌بر افزود: از این تعداد بیمار ۵۲۲ نفر به صورت سرپایی درمان شده و ۸۰ نفر در بخش‌های عادی بیمارستان های زیر پوشش بستری شدند.

وی افزود: آلودگی هوا باعث آسیب‌پذیرتر شدن سیستم تنفسی خواهد شد لذا در زمان آلودگی هوا، ماندن در خانه برای افراد دارای بیماری‌ خاص به ویژه افراد دارای بیماری زمینه‌ای، سالمندان، افراد دارای بیماری‌ تنفسی حاد و کسانی که آسم دارند، ضروری است.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت: از عموم مردم درخواست داریم علاوه بر رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی، هنگام بروز آلودگی هوا در صورت امکان از تردد در فضای باز پرهیز کنند.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز نیز به استان مردم توصیه کرد در صورت آلودگی هوا و هشدار هواشناسی مبنی بر پایداری هوا و افزایش غلظت آلاینده ها نکات لازم را برای حفظ سلامت خود رعایت کنند.

دکتر پژمان بختیاری نیا به مردم خوزستان توصیه کرد ضمن پیگیری وضعیت کیفیت هوای منطقه محل سکونت خود ، هنگام خروج از منزل یا محل کار از عینک و ماسک مناسب مدل ( FFP۲ ) استفاده کرده و افراد مبتلا به بیماری های قلبی و بیماری های ریوی نظیر آسم و نیزسالمندان و کودکان از هرگونه فعالیت فیزیکی خارج از منزل هنگام افزایش غلظت آلاینده ها اجتناب کنند.

وی افزود: در چنین شرایطی باید فعالیت های طولانی و سنگین خارج از منزل را کاهش داد، در تمام اوقات بروز پدیده پایداری هوا از فعالیت های شدید بدنی مانند ورزش های سبک و سنگین و قدم زدن در فضای باز خودداری کرد ضمن اینکه ورزشکاران هنگام آلودگی هوا از انجام هرگونه فعالیت ورزشی در فضای باز خودداری نمایند.

بختیاری نیا ضمن توصیه به شهروندان برای استفاده از وسایل نقلیه عمومی و پرهیز از استفاده از وسایل نقلیه شخصی گفت:به دلیل محبوس شدن هوا در شرایط پایداری جوی به هیچ وجه نباید در ارتفاعات توقف کرد، برای پیشگیری از ورود آلاینده ها به داخل ساختمان، در و پنجره ها و منافذ را باید بست و از باز و بسته کردن غیر ضروری آن ها خودداری کرد و در شرایط بروز پدیده پایداری هوا به علت بخار حاصل از پاک کننده های شیمیایی و گندزداها تا حد امکان از این مواد کمتر استفاده نمود.

سرپرست مرکز بهداشت خوزستان ، خودداری از فعالیت هایی که باعث افزایش آلودگی هوا در فضای داخل خانه می شود مثل جارو کشیدن،یا خانه تکانی و مصرف شیر و ماست کم چرب ، میوه و سبزیجات تازه برای دفع سموم از بدن را در شرایط آلودگی هوا ضروری دانست.

وی همچنین بیان کرد: از خرید و مصرف مواد غذایی که تهیه و عرضه آنها در محیط های باز و در معرض آلاینده ها انجام می شود خودداری کرده و اگر در منزل از سیستم های تصفیه هوا استفاده می شود، فیلترهای آن باید به موقع تمیز و جایگزین شود.

بختیاری نیا بیان کرد: هنگام بروز پدیده پایداری هوا ،مبتلایان به آسم و بیماران قلبی عروقی در صورت بروز علائم تنگی نفس و هرگونه ناراحتی ، فورا به نزدیکترین مرکز خدمات جامع سلامت و یا بیمارستان مراجعه نمایند و استحمام و شستشوی کامل بدن و لباس ها پس از هر بار خروج از منزل به دلیل جذب ذرات ریز ناشی از آلودگی هوا روی بدن لازم و ضروری است.

گرفتاری خوزستان در اینورژن تشعشعی

در فصل زمستان امسال اینبار خوزستان درگیر پدیده ای به نام اینورژن (وارونگی دما) تشعشعی شده است.

در شرایط عادی در فصل زمستان به دلیل تغییر دما معمولا اینورژن رخ می دهد اما این پدیده در شهرهایی که فعالیت صنعتی بالایی دارند بسیار خطرناک است و سلامت مردم را به خطر می اندارد.

اما اینبار خوزستان درگیر نمونه ای از اینورژن به نام " تشعشعی " شده است که به مراتب آلودگی بیشتری را نسبت به اینورژن معمولی در سطح پایینی زمین نگه می دارد.

کارشناس مسوول آلودگی هوای اداره کل محیط زیست خوزستان در این باره گفت: نیمه دوم امسال برای نخستین بار شاهد پدیده اینورژن ( وارونگی دما) تشعشعی در استان هستیم، به همین دلیل در برخی روزها شاهد افزایش آلودگی و آلاینده‌ها در هوای برخی شهرها حتی شهرهای غیرصنعتی استان هستیم.

آذریان بیان کرد: تغییرات آب و هوایی که امروزه در بسیاری از کشورها قابل مشاهده است در خوزستان نیز باعث بروز پدیده اینورژن تشعشعی شده است.

وی گفت: این پدیده زمانی بروز می‌کند که عوامل هواشناسی همچون ساکن بودن هوا و نبود وزش باد و در زمانی که حتی میدان دید طبیعی است و لایه‌های پایین جو و زمین ظرفیت زیادی در میزان آلاینده‌ها دارد رخ می‌دهد.

کارشناس مسوول آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان ادامه داد: در این شرایط مردم تصور می‌کنند که به دلیل افزایش آلاینده ها، هوا ناسالم شده است اما اینگونه نیست بلکه شرایط مختلف به ویژه تغییرات آب و هوایی باعث شده تا این پدیده رخ دهد.

آذریان گفت: این پدیده در سال های گذشته خوزستان را تهدید نمی‌کرد اما در نیمه دوم امسال با آغاز فصل سرما در استان شاهد این پدیده هستیم.

وی افزود: در پدیده اینورژن تشعشعی، غبارها و ذرات ۲.۵ پی ام (میکرون) وجود دارد که بیشتر از آلاینده های کارخانه ها و صنایع نشات می‌گیرد.

آذریان بیان کرد: در این شرایط تصور می شود که آلودگی عظیمی از سوی واحدهای آلاینده تحمیل شده اما اینگونه نیست و تغییرات آب و هوایی و شرایط جوی باعث بروز این شرایط شده است.

کارشناس مسوول آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان اظهار داشت : یکی از عوامل که در ایجاد این پدیده بسیار اثر گذار است از دست دادن انرژی گرما در زمین به طور کامل در هنگام شب است و با این رویداد شرایط برای وقوع این پدیده بسیار اثر گذار است و آلاینده ها در این فضای سرد غوطه ور می‌شوند و پدیده اینورژن تشعشعی شکل می‌گیرد.

مشاهده آلایندگی در شهرهای غیرصنعتی

آذریان گفت: با بروز پدیده اینورژن تشعشی، شاهد هستیم که در مناطق غیرصنعتی خوزستان نیز میزان آلودگی افزایش یافته است.

کارشناس مسوول آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان ادامه داد: در این پدیده غبارهای ۲.۵ پی ام (میکرون) وجود دارد که بیشتر از آلاینده‌های کارخانه‌ها و صنایع نشات می‌گیرد.

وی افزود: نبود و یا کاهش وزش باد نیز یکی از عوامل مهم در رخ دادن این پدیده در نیمه دوم امسال شده است.

آذریان بیان کرد: متاسفانه الگوهای هواشناسی دچار یک بی نظمی شده و در مواردی پیش بینی های هواشناسی دستخوش برخی اتفاقات می‌شود که تغییراتی را به صورت ناگهانی در شرایط جوی ایجاد می‌کند.

لزوم ارایه اطلاعات سوخت مصرفی در خوزستان به اداره کل محیط زیست

کارشناس مسوول آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان ادامه داد: یکی از مواردی که در وقوع این پدیده به آن شک وجود دارد نوع سوخت مصرفی وسایل نقلیه در خوزستان است.

وی گفت: به همین منظور نیاز است که اطلاعات سوخت مصرفی در خوزستان از سوی شرکت پخش فرآورده های نفتی به اداره کل حفاظت محیط زیست استان ارایه شود تا در این خصوص آزمایشات بیشتری انجام شود.

آذریان افزود: البته تا زمانی که آزمایشات لازم انجام نشود نمی توان به طور یقین اعلام کرد که این مورد در وقوع این پدیده اثرگذار است.

کارشناس مسوول آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان گفت: در سال‌های گذشته نیز شاهد فعالیت شرکت های صنعتی و یا مازوت سوزی نیروگاه رامین در خوزستان بودیم و تنها فعالیت های صنعتی امسال عامل وقوع این پدیده نیست.

وی با اشاره به اینکه هم اکنون تنها یک واحد نیروگاه رامین از سوخت مازوت استفاده می کند ادامه داد: فعالیت تمامی صنایع در خوزستان مهم هستند و نمی‌توان آنها را حذف کرد به ویژه نیروگاه رامین که یکی از منابع مهم تولید برق استان است.

ضرورت برداشت اصولی مزارع نیشکر خوزستان

آذریان گفت: در موارد زیادی شرکت های نیشکری در خوزستان مزارع خود را بعد از برداشت محصول آتش می‌زنند و آتش سوزی مزارع می تواند آلایندگی زیادی را وارد هوا کند البته در مقطع کنونی، شاهد آلودگی صنعت نیشکر نبودیم و نمی توانیم نیشکر را مقصر ایجاد این پدیده بدانیم.

وی افزود: البته در سال های اخیر آتش سوزی تالاب هورالعظیم و یا آتش زدن مزارع نیشکر تاثیر بد خود را بر شرایط جوی گذاشته و این شرایط حد آلایندگی زمین را بالا می برد و در شرایطی که تغییرات آب و هوایی رخ می دهد می‌توان شاهد پدیده‌ای همچون اینورژن تشعشعی بود.

۱۱۱ روز هوای ناسالم بر اثر آلایندگی در خوزستان

وی گفت: در ۹ ماه امسال خوزستان شاهد ۱۱۱ روز هوای " ناسالم" ناشی از آلودگی بر اثر غبار ۲.۵ پی ام بود که رقم بالایی است.

آذریان ادامه داد: همچنین در این مدت هوای ۵۸ روز " قابل قبول"، ۹۰ روز " ناسالم برای گروه های حساس"، هشت روز " بسیار ناسالم" و هشت روز " خطرناک" بود.

۱۷ روز تعطیلی به دلیل آلودگی در خوزستان

کارشناس مسوول آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان افزود: در ۹ ماهه امسال برای بررسی تعطیلی ادارات و مراکز آموزشی در شرایط آلودگی هوای استان ۱۷ جلسه اضطرار آلودگی هوا تشکیل شده است.

وی گفت: بر اساس تصمیم این کارگروه با توجه به بررسی تمامی شرایط خوزستان ۱۷ روز تعطیلی در این مدت، به دلیل آلودگی هوا در استان برای ادارات و مراکز آموزشی مصوب و اعلام شد تا از سلامت مردم حفاظت شود.

برای مقابله با آلودگی در خوزستان نیاز است که دستگاه های مختلف با همکاری و مشارکت بیشتر و پیگیری مستمر به این موضوع ورود کنند.

جابه جایی صنایع آلاینده از داخل شهر به خارج از شهر همچون شرکت کربن سازی و فولاد خوزستان در اهواز، تقویت طرح مقابله با ریزگردها و افزایش فضای سبز در استان، پیگیری برای آبگیری تالاب هایی استان و درخواست پرداخت و نظارت بر نحوه هزینه عوارض آلایندگی از جمله مواردی است که می تواند بر کاهش آلودگی در استان خوزستان اثر گذار باشد.

گزارش از زینب فرحانی