غیرت و جوانمردی از واژه هایی است که هر گاه در میان جملاتی خودنمایی کند، ناخودآگاه هر انسان آزاده ای را به یاد حضرت ابوالفضل می اندازد؛ همان جوانمردی که جانش را در راه امام و برادرش نثار کرد تا دین اسلام از انحراف مصون بماند. امروز ششم اسفند مصادف با چهارم شعبان، سالروز ولادت حضرت عباس (ع) و باب الحوائجی است که بسیاری از ارادتمندان به ساحتش، حاجت برآورده از حرمش بازگشته اند و درس ایثار و غیرت را در مکتب او و امامش سیدالشهدا (ع) یاد گرفته اند.
سخن از غیرت شد. تاریخ شاهد است که این غیورمرد کربلا آن زمان که دستور تیراندازی به تابوت برادرش، امام حسن مجتبی (ع) صادر شد، خون حضرت عباس (ع) به جوش آمد و دست به قبضه شمشیر برد و صادرکنندگان دستور تیراندازی با دیدن غضب و غیرت ابوالفضل، هراسان شدند که برای در امان ماندن، دست به دامان امام حسین (ع) شدند.
در شب عاشورا هم حضرت عباس (ع) تا صبح به پاسداری و نگهبانی از اهل بیت و زنان خیمه نشین پرداخت تا مبادا دشمن به نامردی رو آورده و جسارتی به خاندان اهل بیت کند. به همین دلیل تا بردار سیدالشهدا زنده بود، لشکر بنی امیه جرات جسارت به خیمه ها را نداشت ولی بعد از شهادت آن حضرت، ترس از دل آن ها برداشته شد و به خیمه ها حمله کردند.
همانگونه که امام حسین (ع) درس آزادگی به جهانیان داد، حضرت ابوالفضل هم سرمشق وفا و غیرت شد تا ارادتمندان و مشتاقان حرمش، این درس را در سبک زندگی خود تمرین کنند و خود نمونه ای از غیورمردی و مردانگی شوند.
غیرت در لغت و به زبان ساده یعنی این که انسان نسبت به دخالت های نابجا و ناروای دیگران واکنش نشان دهد. برخی معتقدند غیرت، یعنی تلاش در نگهداری آنچه که حفظش ضروری است و غیرت مند کسی است که نگهدار عصمت و آبرو و شرف و عزّت است. مرحوم علامه طباطبایی درباره حقیقت غیرت می گوید: غیرت عبارت است از دگرگونی حالت انسان از حالت عادی و اعتدال، به گونه ای که انسان را برای دفاع و برخورد نسبت به کسی که به یکی از مقدساتش اعم از دین، ناموس و مانند آن توهین کرده، وادار به دفاع می سازد و این صفت، فطری است و اسلام بر اساس فطرت تشریع شده است و آن مقدار از فطریات را که در حیات بشر لازم است، امضا کرده است.
حضرت علی (ع) به مردم کوفه نهیب زده و فرمود اطلاع یافته ام که زنانتان در کوچه و خیابان با مردان برخورد می کنند و به آنان تنه می زنند آیا شرم نمی کنید؟حضرت علی (ع) از غیرت به عنوان میوه شجاعت یاد کردند و رسول خدا (ص) فرمود غیرت از ایمان است. البته غیرت، انواعی دارد مثلا غیرت دینی، غیرت ناموسی و غیرت ملی. رهبر انقلاب چند روز پس از شهادت حاج قاسم سلیمانی فرمود ملّت ایران امروز در مقابل زورگویان عالم مجهّزند، لکن تکیه فقط به ابزار نظامی نیست؛ ابزار نظامی آن وقتی فایده می بخشد که متکّی باشد به همان ایمان و غیرت دینی.
امروز پرداختن به موضوع غیرت از آن جهت مهم است که حوادث چند ماه گذشته و ضعیف شدن حجاب برخی بانوان به دغدغه بسیاری از غیورمردان تبدیل شد ولی برخی افراد و حتی کارشناسان فقط به مساله حجاب زنان می پردازند و کاری به غیرت مردان ندارند.
مرحوم نراقی در کتاب معراج السعاده می نویسد غیرت ناموسی بدان معناست که انسان از اهل خود غافل نشود و ناموس خود را از دید نامحرمان حفظ کند. رسول خدا (ص) در روایتی آن کسی را که از همسرش غافل باشد، لعنت کردند. یک بار حضرت علی (ع) به مردم کوفه نهیب زده و فرمود اطلاع یافته ام که زنانتان در کوچه و خیابان با مردان برخورد می کنند و به آنان تنه می زنند آیا شرم نمی کنید؟ امیرمومنان در جایی دیگر فرمود: آیا حیا نمی کنید و غیرت نمی ورزید که زنانتان وارد کوچه و بازار شده و برای مردان زورمند و خوش اندام مزاحمت ایجاد می کنند.
در زمانی که اندیشمندان غربی دم از آزادی می زدند و می گفتند زن و مرد باید در جامعه به هر شکلی که می خواهند، آزاد باشند و حتی پا را فراتر گذاشته و می گفتند باید شوهران، عشق زن خود را به بیگانه محترم بشمارند و مانع روابط عاشقانه آنان نشوند؛ آزادمردی همچون استاد شهید مرتضی مطهری در کتاب مساله حجاب به این خودخواهی نامردانه پاسخ داد و نوشت: اگر این احساس غیرت نبود، رابطه نسل ها با یکدیگر قطع می شد و هیچ پدری فرزند خود را نمی شناخت و هیچ فرزندی پدر خود را نمی شناخت و پیشنهاد این که انسان به عنوان مبارزه با خودخواهی، غیرت را کنار بگذارد، درست مثل این است که پیشنهاد شود غریزه علاقه به فرزند را کنار بگذارد. زیرا با آزادی رابطه همسر با دیگران کسی نمی تواند فرزند واقعی خود را بشناسد.
نکته ای که باید به آن توجه کرد غیرت مردانه است، نه زنانه و روایتی از حضرت علی (ع) در این زمینه در نهج البلاغه آمده است. برخی کارشناسان مذهبی گفته اند منظور از غیرت زن، حسادتی است که نسبت به همسر دیگر شوهرش دارد و مقصود از غیرت مرد ممانعت مرد از ورود شخص دیگری به حریم ناموس خود می باشد. در واقع غیرت مرد در مسیر نهی از منکر و غیرت زن در مسیر نهی از معروف قرار دارد.
با این حال برخی از یک جاده دو طرفه یاد کرده و می گویند: در کنار غیرت مردان، همواره باید حیا و شرم زنان نیز مورد توجه باشد؛ چون ممکن است به همان میزان که بی غیرتی مردان زمینه بی حیایی و پرده دری را برای زنان دامن می زند، متقابلا نیز بی حیایی بانوان هم باعث شکسته شدن دیوار غیرت مردان شود و در واقع این، جاده ای دو طرفه است که در رفت و برگشتی منطقی روی یکدیگر می توانند اثر بگذارند. از این روی هم مردان و هم بانوان جامعه باید از نوعی حساسیت و تعصب نسبت به غیرت و حیا برخوردار باشند تا در نتیجه پاکی و آرامش در زندگی فردی و خانوادگی و اجتماعی را بتوان به خوبی تجربه کرد و لذت برد.
البته به مردان نیز توصیه شده تا از بدگمانی هم دوری کنند. چون چنین رفتارهایی، کانون گرم خانواده را سرد و بی روح و خود فرد را نیز به بیماری مبتلا می سازد. از سوی دیگر، بی تفاوتی مردان نسبت به نوامیس به شدت نکوهش شده است. رسول خدا (ص) فرمود: هر زنی که خود را خوشبو کند و با آرایش از منزل خارج شود، در حالی که شوهرش به این امر راضی باشد، خدا در قبال هر گامی که بر می دارد، برای شوهرش خانه ای در جهنم بنا خواهد کرد.
در سایه غیرت اجتماعی است که ضمانت های اجرایی برای فعالیت زنان فراهم می آید و جامعه از امنیت و سلامت معنوی بهره مند می شودبه نظر بسیاری از کارشناسان در سایه غیرت اجتماعی است که ضمانت های اجرایی برای فعالیت زنان فراهم می آید و جامعه از امنیت و سلامت معنوی بهره مند می شود. مردان و زنان این مملکت بارها نشان داده اند که بر سر آرمان ها و عقاید خود پایبند بوده و اجازه نمی دهند که دشمن بیرونی یا دشمن درونی درمورد مسائلی همچون عفت و حیای بانوان و جوانمردی و غیرت مردان تصمیم گیری کند؛ همانگونه که در هشت سال دفاع مقدس رزمندگان و دلاورمردان این مرز و بوم اجازه ندادند که دشمن بعثی یک وجب از خاک این سرزمین را اشغال کند.
همین مسائل باعث شده تا رهبر انقلاب در سخنرانی های خود به توطئه های دشمنان قسم خورده کشورمان برای ترویج فساد و بی حجابی اشاره کنند که مقدمه ای برای کمرنگ کردن غیرت در میان مردان است.
حضرت آیت الله خامنه ای فرمود: در قضیه زن، ما مدّعی هستیم. این که شما می‌بینید ناگهان وسایل تبلیغاتی و رسانه‌های رسمی و دولتی آمریکا و انگلیس و بعضی جاهای دیگر و مزدورانشان و دنباله‌روانشان ناگهان هجوم می‌آورند در یک برهه‌ای سر قضیّه زن و یک بهانه‌ای هم پیدا می کنند (مثل) مسئله حجاب و مانند این چیزها، علّتش چیست؟ چرا این کار را میکنند؟ آیا اینها واقعاً میخواهند از حقوق زن، و زن ایرانی دفاع کنند؟ اینها مگر همان کسانی نیستند که اگر می توانستند آب را به روی این ملّت ببندند، می‌بستند؟ این ها دلشان برای زن ایرانی سوخته؟ اینها داروی کودکانی را که دارای بیماری پروانه‌ای هستند، ممنوع کردند، تحریم کردند؛ تحریم همه جانبه ملّت ایران. این ها دلسوز زن ایرانی‌اند؟ کسی ممکن است این را باور کند؟
نظر شما