روانشناسی، عمه‌تراپی عموتراپی نیست!

به گزارش ایرنا، پس از هزار و یک امید در یک رشته آکادمیک پذیرش می‌گیرد و با تلاش شبانه روزی پس از ۱۰ سال دوره تحصیلی دانشگاهی به درجه دکتری نائل می‌شود اما هر کجا می‌رود دیگران در مورد رشته تخصصی اش چنان صحبت می‌کنند گویی پدر علمی این شاخه، آنها هستند.

به همین افراد علامه دهری در شاخه روانشناسی عمه‌تراپی یا همان عمه‌درمانی می‌گویند، افرادی که بدون علم کافی و صرفا از روی شنیده‌ها و مطالعات شخصی اینترنتی، برای طرف مقابل نسخه درمان می‌پیچند.

حتی در دورهمی فامیل و دوستان نیز اگر کسی در خصوص روانشناسی سوالی داشته باشد چنان با اعتماد به نفس کامل عمه تراپی و عمو تراپی می‌کنند که انگار وی استاد دانشگاه و خاک خورده زیر و بم این علم است.

در زمان برخورد با یک مشکل روانی نیز از مشاور روانشناسی و روانپزشک استفاده نمی‌کند و خود را عالم این شاخه می‌داند و حتی برای خود نیز نسخه تجویز و می‌پیچد.

سعی دارد برای حل مشکلات زندگی و اختلالات روان‌شناختی دست به گریبان خویش باشد تا دیگری و به جای رفتن نزد مشاور، روان‌شناس و روان‌پزشک، نزد افرادی می‌رود که تخصص و دانشی در این زمینه ندارند.

روانشناسان در میان خود به این توده فرهنگی خود درمانی نمی‌گویند بلکه عمه تراپی و معمولا عمو تراپی می‌گویند که هر کسی سرخود تلاش می‌کند تا به تنهایی مشکلات را حل کند و اگر نیاز به یاری داشته باشد آنگاه سراغ دوستان یا خانواده می‌رود.

بارها دیده شده که گاهی مشکلات به اندازه‌ای قاراشمیش می‌شود که نه تنها خودمان بلکه راهنمایی‌های افراد با تجربه هم دردی از ما دوا نمی‌کند و سوالی که پیش می‌آید این است: آیا باز هم سراغ عمه تراپی می‌روید؟ یا این بار تسلیم علم واقعی روانشناسی می‌شوید؟

بیا خودم مشاوره می‌دهم

شایان فرخی دانشجوی رشته روانشناسی دانشگاه ارومیه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا می‌گوید: بارها و بارها شنیده‌ام؛ فردی که می‌خواسته پیش روان‌شناس برود ولی نزدیکانش به او گفته‌اند: روان‌شناس که کاری نمی‌کند او فقط به حرف‌های ما گوش می‌کند و پول می‌گیرد و همین حرف باعث شده که عدم اعتماد کاذب در جامعه شکل بگیرد.

فرخی در ادامه تعریف می‌کند: آخرین باری که بر سر یک موضوع خانوادگی از یک روانشناس وقت ویزیت گرفته بودم، دوستانم هر کدام گفتند چرا این همه پول برای یک ویزیت نیم ساعته می‌دهی، بیا خودم بهت مشاوره می‌دم من خودم یه پا روان‌شناسم.

او گفت: همین حرف‌های خارج از رسم و عرفی باعث شد به عنوان بیمار برای مراجعه به روانشناس تردید داشته باشم که به نظرم اصلی ترین ضربه این معضل به من بیمار وارد می‌شود.

روانشناسان خود درگیری کاری و خانوادگی دارند

فاطمه عبدالهی دیگر دانشجو ارومیه‌ای این رشته نیز با به چالش کشاندن عمه تراپیست‌ها گفت: آیا هنوز هم عمه تراپیستی ادامه دارد؟ چرا ما مردم به این روند خاتمه نمی‌دهیم و مراجعه به متخصص را عار و یا بد می‌دانیم.

او در ادامه با اظهار ناراحتی از روند شایعات علیه روانشناسان جهت مقدس کردن عمه تراپیست‌ها افزود: بارها شده که هنگام مراجعه به روانشناس، از اطرافیان شنیده‌ام روانشناسان خود درگیری خانوادگی دارند و نمی‌توانند مشکلات شان را حل کنند پس چرا باید به آنها اعتماد کنی که این جمله از اساس اشتباه است.

عبدالهی با بیان اینکه پل اعتماد میان روانشناسان و مردم به مرور زمان از طریق عمه تراپی و عمو تراپی‌ها در حال خراب شدن است، اظهار کرد: برای ترمیم این نگاه، رسانه‌ها و مدیران متولی وظیفه مهمی دارند.

روانشناسی‌های دروغی در اینترنت

رها خیاط دانشجوی کارشناسی ارشد در رشته مدیریت است و دغدغه او از عمه تراپی، کلاهبرداری‌های اینترنتی است که به راحتی سر مردم کلاه می‌گذارند.

این دانشجو در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه اینترنت همان اندازه که سودمند است زیان‌بار نیز هست، افزود: خیلی از کاربران دارای صفحه در فضای مجازی ادعای چیزی را دارند که در واقعیت شاید از آن دور باشند.

وی با بیان اینکه در فضای مجازی برخی خود را به دروغ تاجر، مهندس، پزشک و روانشناس معرفی می‌کنند، اما با کمی تامل و پرسش و پاسخ تخصصی با آنان متوجه دروغین بودن مدرک آنها می‌شویم، گفت: نرم افزار اینستاگرام بستر مناسبی برای چنین فعالیت‌های دروغین است که سخت می‌توان واقعیت را از دروغ تشخیص داد چون با کمی جست و جو ده‌ها کاربری را خواهید دید که خودشان را روانشناس معرفی می‌کنند اما در اصل تحصیلات آکادمیک روان‌شناسی ندارند.

خیاط در ادامه یادآور شد: این افراد سودجو با کپی و خواندن جمله‌های کتاب‌های مختلف روانشناسی، آن را تحت عنوان دیدگاه شخصی و نظریه روانشناسی خود به خورد دنبال کننده‌های مجازی شان می‌دهند و کاربران مجازی نیز متاسفانه فریب تعداد بالای فالوراهای این افراد را می‌خورند.

او با اشاره به درآمد چند میلیونی سودجویان با نام روانشناسی افزود: این افراد غیر علمی و عمه تراپیست با وجود دریافت هزینه‌های گزاف، نه تنها بهبودی در شرایط و حال و هوای فرد ایجاد نمی‌کنند بلکه شدت مشکلات آنها را نیز به سمت دیگری سوق می‌دهند که در نهایت منجر به افسردی و گوشه گیری در زندگی می‌شود.

عمه تراپی شامل کتاب و نشریات زرد و غیر علمی هم می‌شود

ناصر غفارزاده دکتری روانشناسی تربیتی و از مشاوران حوزه خانواده و تربیتی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با تاکید بر عامه پسند بودن عمه تراپی اظهار کرد: مفهوم عمه تراپی استفاده از روش‌های غیرعلمی و شیوه‌ای متداول و عامه پسند است.

او با توصیف معضلات عمه تراپی گفت: شاید برای شما هم این اتفاق افتاده باشد که در مواجهه با مشکلات زندگی از کارشناسان کم تجربه و غیرمتخصص در حوزه روانشناسی کمک گرفته باشید که نه تنها گرفتاری شما حل نشده بلکه شما بیشتر هم شده است.

وی با بیان اینکه گستره شیوه عمه تراپی منحصر به کارشناسان کم تجربه یا افراد غیر متخصص نیست، افزود: کتاب‌ها و نشریات زرد، فیلم‌ها و محصولات فضای مجازی نیز می‌توانند در اشاعه باورها و اعتقادات که به ظاهر با مفاهیم روانشناسی تدوین شده است را شامل شود.

قضاوت و سرزنش موازی مفهوم عمه تراپی است

غفارزاده در ادامه واژه قضاوت و دلسوزی غیر واقعی را از نشانه‌های مفهوم عمه تراپی دانست و گفت: درد دل، قضاوت و سرزنش، تحمیل باورها و ارزش‌ها، تاکید بر آرزوها و برخورد غیر واقع بینانه از نشانه‌های مفهوم عمه تراپی است.

وی با تشریح پارادایم رفتارهای عامه پسند تاکید کرد: سطحی نگری در تحلیل و بررسی معضلات فردی و اجتماعی، استفاده از قیاس و تشبیه زندگی اشخاص با دیگران، ترویج رفتارهای غلط و تشویق آنها به الگو برداری از رفتارهای عامه پسند و اشتباه از ویژگی‌های بارز عمه تراپی است.

این روانشناسی تربیتی دغدغه بزرگتری هم در خصوص عمه تراپی داشت و مدام بر سر اصطلاحات رایج عامه پسند انتقاد می‌کرد.

غفارزاده گفت: غلط مصطلح «افسرده است ازدواج کنه درست میشه» چرا باید به بدعت تبدیل شود؟ این جمله اتفاقا غلط و اشتباهی رایج شده است.

او همچنین با اشاره به دیگر اصطلاحات غلط رایج در جامعه گفت: «بهش علاقه نداشت»، «گفتم ازدواج کنی علاقه هم پیدا میشه»، «اونی که می خواد از زندگیت بره باید بگذاری بره»، «همسر کسی باش که بخاطر تو حاضر باشه بمیره»!، «حق کسی که در زندگی زناشویی خیانت کرده خیانت هستش»، «مرد با اراده‌ای است قبلا مصرف داشته ولی الان نداره می خوام باهاش ازدواج کنم»، از جمله باورهای قدیمی است که در زبان و فرهنگ بین خانواده‌ای لایه‌های پنهانی به خود گرفته و خارج از علم روانشناسی است که به این جملات عمه تراپی می‌گویند.

عمه تراپی نتایج ناخوشایندی دارد

غلامحسین عسگری دانشجو دکتری روانشناسی است که در گفت وگو با خبرنگار ایرنا می‌گوید: دغدغه و چالش ما روانشناسان همین عمه تراپی است که باعث شده تا مراجعه کننده نیز سره را از ناسره نتواند تشخیص بدهد و همین نتایج ناخوشایندی برای بیمار دارد.

وی با تاکید بر لزوم نظارت دقیق در حوزه روانشناسی اظهار کرد: مسوولان نظارتی و مدیران سازمان روان شناسی باید دقیق تر از گذشته این دغدغه مهم را پیگیری کنند چراکه عده‌ای حتی با مدرک روانشناسی تحت عنوان روان پزشکی نیز دارو تجویز می‌کنند که این خلاف مقررات روانشناسی است.

عسگری ضمن اظهار تاسف از واقعی بودن یک واقعیت تلخ در جامعه افزود: متاسفانه شاهد آن هستیم که گاهی افرادی که صلاحیت علمی و عملی لازم را ندارند وارد حیطه مشاوره و روانشناسی می‌شوند و به خاطر مداخله‌ای که علمی نیست موجب صدمه دیدن افراد جامعه می‌شود.

او در ادامه تاکید کرد: مداخله بی مورد گاهی افراد را تا کام خودکشی نیز برده و اغلب باعث افسردگی شدید شده است و در برخی موارد نیز باعث از هم پاشیدن خانواده‌ها شده که این ها همه عوارض عمه تراپی‌ها است.

عسگری با اشاره به عدم شناخت کافی عمومی از شاخه‌های روانشناسی گفت: برخی روانشناسان که در شاخه تربیتی دوره تحصیلات آکادمیک خود را گذرانده‌اند در حوزه روان درمانی نیز کار می‌کنند و بالعکس که این خلاف مقررات حرفه ما است.

وی با تاکید بر لزوم رسیدگی سازمان نظام روانشناسی به چنین پرونده‌هایی افزود: دستگاه‌های متولی، نظارتی و سازمان نظام روانشناسی باید بیش از پیش به سوء استفاده مدارک تخصصی روانشناسی که متاسفانه در حال بدعت گذاری است رسیدگی کنند که هر روانشناسی در حیطه تخصصی خود اقدام به درمان کند و از نوشتن دارو و تجویز آن خودداری کند.

فعالیت پنج هزار روانشناس مجوز دار در آذربایجان غربی

در ادامه گزارش برای پیگیری چالش عمه تراپی سراغ رییس سازمان روانشناسی و مشاوره استان آذربایجان غربی رفتیم و اولین سوال‌مان از وی این شد که آیا چالش عمه تراپی را قبول دارید و در این خصوص کاری انجام داده‌اید؟

رضا تسبیح سازان که دکتری روانشناسی است در گفت وگو با خبرنگار ایرنا این چنین گفت: در استان آذربایجان غربی صرفا پنج هزار نفر که دارای پروانه نظام روانشناسی هستند می‌توانند در مطب خود مشاوره تخصصی دهند و این در حالی است که در نظام روانشناسی استان ۴۰ هزار عضو داریم.

وی با اشاره به روند دریافت پروانه نظام روانشناسی افزود: یکی از مراحل دریافت پروانه نظام روانشناسی داشتن سطح علمی تخصصی برای متقاضیان است، بدین ترتیب که افرادی که دو مدرک تحصیلی خود را در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در یکی از رشته‌ها و گرایش‌های مرتبط با مشاوره و روانشناسی اخذ کرده‌اند، شماره نظام روانشناسی می‌گیرند.

وی در ادامه افزود: کسانی هم که شماره نظام روانشناسی دارند علاوه بر گذراندن مراحل مصاحبه تخصصی، حتما مدارک تحصیلی کارشناسی ارشد و کارشناسی در یک رشته و گرایش تخصصی دارند و بیش از یکسال در نظام روانشناسی عضو هستند.

رییس سازمان روانشناسی و مشاوره استان در خطاب به رسانه‌ها گفت: از رسانه ها می خواهیم که سطح آگاهی عمومی را در این زمینه پرورش بدهند و این آگاهی باید داده شود که مشاوره با امر درمانی فرق دارد و فردی که اقدام به مشاوره می کند باید دارای مدارک مربوطه از نظام روانشناسی باشد چراکه او مراحل تخصصی را از نظر نظام روانشناسی گذرانده است.

تسبیح سازان افزود: مشاوره روانشناسی امری تخصصی همانند متخصص گوش، حلق و بینی و متخصص قلب است که هر کسی اجازه درمان بیمار را ندارد و در صورت اقدام به درمان بدون داشتن شماره نظام روانشناسی پیگیری قانونی می‌شود.

وی با بیان پیچیده شدن روابط و نیاز به حضور روانشناسان گفت: امروزه دنیا در مرحله‌ای است که هیچکس سخنان غیر متخصص را قبول نمی کند و در مثال مشکلات زوجین نیز حرف و نصیحت والدین جوابگو نیست و قبل از پیچیده شدن مشکلات برای حل آن به روانشناس متخصص مراجعه کرد.

وی با اشاره به نماد تابلو نظام روانشناسی گفت: این تابلو دارای زمینه سبز رنگ که وسط آن دایره زرد رنگ قرار دارد و مشخصات متخصص بر آن نوشته و نماد سازمان نظام روانشناسی بر آن حک شده است.

وی با بیان تفاوت روانپزشک و روانشناس گفت: هر دو این متخصصین به اختلالات شخصیتی بیمار می پردازند اما روانشناس، حداقل دوره تحصیلات کارشناسی ارشد خود را گذرانده و روان درمانی می‌کند و روانپزشک نیز پزشکی است که دوره تخصصی روانشناسی را گذرانده و مجاز به تجویز دارو و دارو درمانی می‌کند.

تسبیح سازان در ادامه از مراجعه کنندگان خواست: در صورت عدم اطمینان از تخصص روانشناس از او بخواهید که مدرک و پروانه خود را نشان دهد که مطمئنا روانشناسان در این زمینه همکاری‌های لازم را انجام می‌دهند و در صورتی که مراجعه کننده‌ای شکایت داشته باشد می‌تواند با مراجعه به سازمان نظام روانشناسی اقدام به طرح شکایت برای رسیدگی پرونده کند.

مراجعه به دکتر روانشناس عار نیست

زندگی روزمره ما که روز به روز با بمباران خبری مواجه است باعث دلنگرانی های عمومی می شود حال اگر مشکلات فردی و شاید خانوادگی و کاری را هم به آن اضافه کنیم در گذر زمان در صورت عدم مدیریت ذهنی منجر به بیماری های می شود که جبران آنها سخت می شود.

ذهن ما دچار نابسامانی شده و موجب رشد مشکلات دهنی می شود و اگر در خصوص این موارد با افرادی که در این زمینه مهارت و تخصص دارند گفت‌وگو کنیم و از آن‌ها کمک بگیریم مسلما آرامش روحی و ذهنی بازمیگردد چون به صورت تخصصی درمان می شود.

اما برخی از افراد تمایل به کمک گرفتن از روان‌شناس را ندارند و احتمالا دوستان و نزدیکانشان نیز آنها را از این کار وا می دارند. این کمک گرفتن از نزدیکان همان عمه تراپی است که در این گزارش عمو تراپی نیز در وصف آن اضافه شده است.

سفارش‌ها و توصیه‌هایی که عمه‌ها (لزوما منظور عمه نیست) و عموها (لزوما منظور عمو نیست) با نصیحت و سرزنش به ذهن افراد وارد می کنند برخلاف گمان آنها، ذهن و مشکلات فرد را بهبود نمی بخشند.

اما شاید روی مساله واقعیت دیگری در خود پنهان کند و فرد به یک اختلال روان‌شناختی مانند افسردگی، استرس و اضطراب دچار شده باشد که در صورت عدم مراجعه به روانشناس، گفته‌های عمه تراپیست ها موجب بروزعمیق مشکلات و دشوار کردن درمان فرد شود.

مراجعه به روانشناس عار نبوده و اتفاقا در دنیای مدرن همانند پزشک خانواده، هر خانواده ای نیاز به یک روانشناس دارد که در صورت بروز مشکلات حاد در خانواده روانشناس می تواند به روانپزشک ارجاع دهد.

بیشتر بخوانید:

https://irna.ir/xjL۹۴N