در آستانه یکسالگی بحران اوکراین، بالاخره چند طرح صلح از سوی کشورهای مختلف مطرح شد. یکی از دلایلی که بسترساز ورود بحران مزبور وارد فرسایشی شد به همین نبود میانجی موثر و جای خالی طرح های ابتکاری صلح ارتباط می یافت.
نخستین ایده صلح از سوی «لولا داسیلوا» رئیس‌جمهوری برزیل همزمان با نخستین سالگرد جنگ اوکراین، مطرح شد که وی پیشنهاد خود مبنی بر ایجاد گروهی از کشورها برای تشکیل میز مذاکره به منظور دستیابی به صلح را تکرار کرد.
پیشتر نیز داسیلوا در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با صدراعظم آلمان گفته بود: پیشنهاد من این است که گروهی از کشورها ایجاد شود که گفت‌وگوی بین اوکراین و روسیه را برای یافتن صلح ترویج کند و پیشنهاد می‌کنم این گروه از خود آلمان، فرانسه و ایالات متحده و در میان دیگر کشورها، برزیل، چین و هند به عنوان میانجی‌های احتمالی تشکیل شود.
در طرح ابتکاری برزیل، از چین نیز به عنوان یک کشور بی طرف و میانجی نام برده شده است؛ کشوری که اگر چه از پتانسیل میانجیگری برخورداراست اما نگاه مثبتی به سیاست های پکن از سوی غرب به ویژه آمریکا وجود ندارد.
در این میان چین که همواره بر بی‌طرفی در قبال جنگ اوکراین تاکید می کند در یکسالگی بحران اوکراین وارد گود شده و طرح صلح ۱۲ ماده ای ارائه کرده است؛ طرحی که در آن بر آغاز گفت وگوهای صلح میان مسکو و کی‌یف، آتش‌بس، پایان تحریم‌های غرب علیه روسیه، اتخاذ تدابیری برای تضمین امنیت تاسیسات هسته‌ای، ایجاد گذرگاه‌های بشردوستانه برای خروج غیرنظامیان و گام‌هایی در راستای تضمین صادرات غلات تاکید شده است.
طرح صلح چین همچنین بر مواضع این کشور مبنی بر «تضمین موثر حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی» همه کشورها تاکید و خواستار پایان «ذهنیت جنگ سرد» شده است؛ بندی که بیش از همه به مذاق زلنسکی خوش آمده و وی اعلام کرده که در نظر دارد به زودی با شی جین پینگ رئیس جمهوری چین ملاقات و در خصوص این طرح پیشنهادی با وی گفت وگو کند.
در طرف مقابل، روسیه نیز به دلیل روابط راهبردی با چین، طرح را مورد بررسی قرار خواهد داد و مستقیما دست رد بر سینه سران پکن نخواهد زد. همان گونه که کرملین پیشتر نیز تاکید بود طرح داسیلوا را مورد بررسی قرار خواهد داد.
دور از ذهن نبود که حتی با وجود استقبال سازمان ملل از طرح صلح ۱۲ ماده ای چین، آمریکا و متحدان اروپایی به آن روی خوش نشان ندهند. آنها همزمان با نخستین سالروز جنگ اوکراین (۲۴ فوریه/ ۵ اسفند) سیلی از تحریم ها را روانه روسیه کرده بودند.
در همان روز دهمین بسته تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه تصویب شد که شامل محدودیت‌های سختگیرانه‌تر بر سر راه صادرات فناوری و کالاهای با کارکرد دوگانه و اقداماتی هدفمند برضد افراد و نهادهای حامی جنگ می‌شود. همزمان ۱۰ وزیر دولت روسیه و بیش از ۲۰۰ شخص حقیقی وحقوقی دیگر در فهرست تحریم های خزانه داری آمریکا قرار گرفتند تا شمار تحریم های ضدروسی از مرز۱۱۰۰۰ مورد بگذرد.
دور از انتظار نبود که باوجود آغوش باز زلنسکی که سال سختی را پشت سر گذاشته، اروپا و آمریکا بلافاصله دست رد بر سینه سران پکن زده و طرح ابتکاری چین را رد کنند. بنابراین طرح مزبور در ظاهر به دلیل محکوم نکردن جمله نظامی روسیه و در اشاره نکردن بر خروج کلیه نیروهای روسی از خاک اوکراین از سوی غرب نادیده گرفته شد.
«جوزپ بورل» مسئول روابط خارجه اتحادیه اروپا ادعا کرد طرح پیشنهادی چین نه یک طرح صلح بلکه یک «سند اعلام موضع» است. در آمریکا هم بلافاصله بایدن و وزارت امور خارجه به آن واکنش نشان دادند. «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا در نشست شورای امنیت سازمان ملل در واکنش به طرح صلح چین مدعی شد روسیه از هر وقفه در جنگ برای تجدید قوای خود استفاده می‌کند.
بایدن هم در گفت‌وگویی با شبکه خبری «ای‌بی‌سی نیوز» گفت: من هیچ سودی در طرح مطرح شده از سوی چین برای برقراری صلح در اوکراین نمی‌بینم جز آنکه به نفع روسیه است.
طبیعی است که تحقق صلح در اوکراین در راستای منافع آمریکا نیست و این کشور طی یکسال گذشته نه تنها در جایگاه نخست صادرکننده انرژی به اروپا قرار گرفته بلکه میلیاردها دلار از فروش تسلیحات و غلات سود به جیب زده است. بنابراین بندی از طرح صلح که در آن چین از ارسال تسلیحات به اوکراین انتقاد و آن را «دمیدن بر آتش» جنگ توصیف کرده است، به مذاق کاخ سفید خوش نمی آید.
موضوع مهمتر در اثبات اینکه آمریکا با طرح صلح چین کنار نخواهد آمد به وزن سیاسی پکن ارتباط می یابد. تردیدی وجود ندارد که در صورت حل بحرانی به این عمق و گستره، وزن سیاسی چین در عرصه بین المللی افزایش چشمگیری خواهد یافت و پروژه «چین هراسی» در جهان رنگ خوادهد باخت. بنابراین پذیرش نقش آفرینی چین به عنوان بزرگترین رقیب آمریکا که بر اساس برآوردها تا سال ۲۰۵۰ به قدرت برتر جهان تبدیل خواهد شد، برای سران کاخ سفید به مثابه خودکشی خواهد بود.
نظر شما