مصائب جانبازان اعصاب و روان که هنوز ادامه دارد

ایمان شعبان‌زاده در گفت وگو با خبرنگار ایثار و شهادت ایرنا بیان کرد: در نگاه اول شاید جانبازان اعصاب و روان آسیب جسمی چندانی از صدمات جنگی متحمل نشده باشند، اما از درون، سالهاست که ویرانه‌های جنگ را با خود حمل می‌کنند و آسیب‌های روحی و روانی رخدادهای جنگ، زیست روزانه خود و خانواده‌هایشان را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.

وی افزود: طبق آمارهای موجود بین ۴۰ تا ۴۵ هزار جانباز اعصاب و روان در کشور وجود دارد که بیش از هفت هزار نفر از آنان احتیاج به مراقبت‌های شدید پزشکی و مددکاری دارند. اگر تعداد جانبازان اعصاب و روان شناسایی نشده و خانواده‌هایشان را نیز لحاظ کنیم، با جامعه‌ای چند ۱۰ هزار نفری مواجه‌ایم که آسیب‌ها و معضلات خاص خود را دارند، از سوی دیگر با گذشت زمان و ادامه ناراحتی‌های مزمن بیماران اعصاب و روان و مضافا مصرف درازمدت داروهای اعصاب، هر روز به تعداد آن دسته از جانبازانی که نیاز به بستری شدن در آسایشگاه‌های روانی دارند، اضافه می‌شود.

بین ۴۰ تا ۴۵ هزار جانباز اعصاب و روان در کشور وجود دارد که بیش از هفت هزار نفر از آنان احتیاج به مراقبت‌های شدید پزشکی و مددکاری دارندشعبان‌زاده خاطرنشان کرد: جانبازان اعصاب و روان به چهار دسته کلی تقسیم‌ می‌شوند، افرادی که به دلیل قرار گرفتن در برابر موج انفجار، به بخشی از ساختار مغزی آنها آسیب وارد شده و از بیماری اعصاب و روان رنج می‌برند، کسانی که در دوران دفاع مقدس یا بلافاصله پس از جنگ و یا به مرور زمان و افزایش سن به بیماری پی تی اس دی (PTSD) یعنی اختلال استرس پس از حادثه مبتلا می‌شوند، زیرا دیدن و یادآوری حوادث تلخ جنگی بر روان آنها تاثیر گذاشته و همچنان پس از سال‌ها با آن دست به‌گریبان‌ هستند.

وی اضافه کرد: رزمندگانی که فعالیت‌های جهادی سخت و دشوار (مانند مسئولیت در توپخانه یا آرپی‌جی) داشتند و به دلیل صدای بلند سلاح‌های پرتابی، سیستم شنوایی و عصبی آنها دچار آسیب شده و افرادی که قطع عضو شده‌اند و از بسیاری از امکانات محروم بوده‌اند و همین امر آنها را در چارچوب خانه منزوی و به مرور زمان برای آنها اختلالات روان ایجاد کرده جزء جانبازان اعصاب و روان محسوب می شوند.

مصائب جانبازان اعصاب و روان /کمبود تعداد آسایشگاه

مشکل اول جانبازان اعصاب و روان مربوط به تعیین درصد جانبازی این قشر استاین کارشناس امور ایثارگران توضیح داد: جانبازان اعصاب و روان با دو چالش جدی روبرو هستند؛ مشکل اول مربوط به تعیین درصد جانبازی این قشر است، درصد قابل توجهی از این افراد که در زمان دفاع مقدس برای اخذ درصد جانبازی اقدام نکردند و یا مدارک معتبر نداشتند، اصلا جانباز محسوب نمی‌شوند و یا از درصد جانبازی بسیار پایینی برخوردارند.

وی افزود: این در حالی‌است که این روش احراز درصد جانبازی اصولا با ماهیت بیماری‌های اعصاب و روان منافات دارد، روشهای کنونی تعیین درصد جانبازی از لحاظ علمی نواقص جدی دارد؛ زیرا اکثر جانبازان اعصاب و روان از اختلال استرسی پس از حادثه رنج می‌برند که در اکثر موارد در کوتاه مدت و در زمانی که ایثارگر در جبهه بوده، خودش را نشان نمی‌دهد و ماه‌ها و بلکه سال‌ها پس از آنکه فرد از صحنه جنگ دور بوده آغاز می‌شود.

متاسفانه در اکثر موارد، درصد جانبازی براساس علائم اولیه تعیین می‌شود که به‌هیچ‌وجه با ماهیت و روند وخامت بیماری‌های اعصاب و روان همخوانی نداردشعبان زاده افزود: در ضمن این بیماری می‌تواند شکل مزمن و پیش رونده‌ای داشته باشد و به مرور وخیم‌تر شود این موضوعی است که درخصوص جانبازان شیمیایی هم وجود دارد و علائم اولیه با عوارض درازمدت همخوانی ندارد با این وجود، متاسفانه در اکثر موارد، درصد جانبازی براساس علائم اولیه تعیین می‌شود که به‌هیچ‌وجه با ماهیت و روند وخامت بیماری‌های اعصاب و روان همخوانی ندارد به همین دلیل اکثر این افراد درصد جانبازی زیر ۲۵ درصد دارند و از خدمات اجتماعی لازم برای خود و خانواده هایشان محروم هستند.

وی تاکید کرد: چالش دوم جانبازان اعصاب و روان مربوط به امور لجستیک و نبود بیمارستان‌ها و مراکز مناسب برای مراقبت‌های درازمدت از آنهاست، اکنون ۱۰ بیمارستان تخصصی روانپزشکی در کشور از سوی بنیاد شهید به جانبازان خدمات ارائه می دهند اما گزارش های واصله حاکی از آن است که تعداد مراکز درمانی و خدماتی در کشور پاسخگوی نیازهای جانبازان اعصاب و روان و خانواده های آنان که هر روز هم به میزان مشکلاتشان افزوده می‌شود، نیست مسئله این است که با وخیم‌تر شدن وضعیت روحی و جسمی بیماران اعصاب و روان این افراد نیازمند مراقبت‌های تخصصی بیشتری می‌شوند که مستلزم بستری شدن آنهاست.

شعبان زاده تصریح کرد: بیشتر خانواده های این قشر از جامعه پس از چند سال دیگر قادر به مراقبت از آنها نیستند، به همین دلیل هر روز بیش‌تر شاهد افزایش درخواست‌ها برای آسایشگاه و بستری شدن جانبازان اعصاب و روان هستیم، اما متاسفانه تعداد آسایشگاه‌های مناسب برای این افراد بسیار کم است و بودجه لازم هم به مراکز موجود تخصیص داده ‌نمی‌شود. برخی از آسایشگاه‌هایی که پذیرای این افراد بوده‌اند در چند سال اخیر، به دلیل چالش های بیمه‌ای بنیاد شهید با نهادهای بیمه‌گر طرف قرارداد، عذر آنان را خواسته و جانبازان را به منازل خود بازگردانده‌اند.

وی افزود: بسیاری از خانواده‌ها دیگر توان مراقب از آنها را ندارند از اینرو به نظر می‌رسد جانبازان اعصاب و روان به واقع مظلومترین گروه جانبازان کشورند و رسیدگی به وضعیت آنان، که آیینه تمام نمای تخریبات جنگ و ایثارگری مردمان این سرزمین در دفاع از میهن و نظام اسلامی بوده‌اند، باید در اولویت سیاستگذاری های حمایتی کشور قرار گیرد.