نقش آفرینی در صنعت پوشاک با دست بانوی کُرمانج‌زبان

رنگ‌های شاد و نقش و نگارهای متنوع به کار رفته در لباس‌های محلی علاوه بر جنبه‌های زیباشناختی، آرامش روحی و روانی را برای فرد به ارمغان می آورد.

خراسان شمالی از جمله مناطقی است که به دلیل حضور اقوام مختلف به گنجینه فرهنگ ها شهرت یافته و جلوه این رنگین کمان فرهنگی و تنوع قومی را بخصوص در لباس محلی آنان بیشتر می توان دید.

لباس های سنتی زنان کرمانج و ترکمن خراسان شمال، اصیل و ایرانی است که طرح و نگار نقش بسته بر آن، چشم ها را به میهمانی طبیعت می برد و هر نقش نمادی است که پیشینه دیرینه دارد.

زنان و دختران کرمانج و ترکمن این دیار در درازای تاریخ پوشش اصیل خود را که گویا هویت آنان است را حفظ کرده اند و به عنوان میراثی گران سنگ، پشت به پشت به نسل بعدی منتقل کرده اند.

پوشش مرد و زن ترکمن و عشایر کرد در کنار هم جلوه ای دارد که امروزی ها هنوز در تزیینات، نمایش ها، برگزاری آیین های جشن و غیره به جلوه گری آن پناه برده و آنرا چون تابلویی زینتی به رخ می کشند.

خراسان شمالی با پیشینه ای تاریخی و مذهبی، با ترکیب قومیت های مختلف کرمانج، فارس، ترک، ترکمن و تات کانون وحدت قومیت ها و دارای گنجینه هایی است که لباس های سنتی آن از گنجینه های ارزشمند آن به شمار می رود.

زنان خراسان شمالی با دستان خود هنرمندانه لباس های محلی کم نظیری را خلق می کنند که حاصل ذوق و ابتکار آنان است.

اثر حضور مداوم زنان این خطه در دل طبیعت به وضوح در نقوش لباس های محلی مشهود است، رنگ شاد و نقش های شکسته سوزن دوزی شده بر حاشیه لباس های همگی نشانگر الهام از طبیعت است.

لباس کرمانج های این استان که دختران و زنان عشایر بر تن می کنند در رنگ های شاد و با حاشیه های متنوع دوخته شده که عمدتا شامل شلیته، گراس و یاشار است.

فعالیت هشت ساله؛ تجربه ۸۰ ساله

امروزه ورود مدل های جدید و بی هویت خارجی و عمدتا غربی موجب شده تا لباس‌های بومی و محلی که معرف فرهنگ غنی و بومی مناطق مختلف است از رونق بیفتد و کم کم رنگ فراموشی به خود بگیرد، اما در این میان هنرمندانی هستند که با تلاش شبانه روزی و الگو برداری از طبیعت بکر، طرح و نقش هایی که پیشینیان برایمان به یادگار گذاشتند به صورت هنرمندانه برپارچه و طرح های لباس پیاده کرده و از آن تولیداتی را به ارمغان آورده که زبان زد خاص و عام است.

این موضوع فقط یک ادعا نیست چرا که در دیار فرهنگ ها بانوانی هنرمند و توانمند با استفاده از ظرفیت قومیت ها و طرح های ریز و درشتی که چه در گذشته و چه اکنون بر لباس های آنها است با ظرافت و هنرمندانه ای نقش در نقش، طرح بر طرح خلق کرده و پوشاکی که در خور و شخصیت یک خانواده ایرانی است را تولید و راهی بازار و نمایشگاه های بین المللی و کشوری کرده اند.

به محض اینکه تحصیلاتم در دانشگاه تمام شد با دست خالی و یا به قولی از صفر شروع کردم و این آغازگر حرفه و هنری بود که در چند سال دوران دانشگاه و مدرسه از استادان و معلمان خود آموخته بودم. حال باید هرچه در چنته داشتم رو می کردم، اما راه طولانی در پیش داشتم و کار و همت شبانه روزی را می طلبید.

هشت سال است که یک کارگاه طراحی و دوخت به همراه دیگر همکارانم راه اندازی کرده ام، شاید ابتدای راه تنها بودم اما اکنون بعد از گذر این چند سال دیگر احساس تنهایی نمی کنم چرا که بانوان هنرمند بسیاری از جمله زنان روستایی، دانشجویان و دانش آموزان این حوزه در کنارم هستند و چه بسا که هر لحظه در کنار و همیاری یکدیگر ایده و نوآوری جدیدی به ذهنمان می رسد و این را به هم انتقال می دهیم، این ها را یک بانوی هنرمند و فعال در حوزه مد و لباس بیان می کند.

مریم نودهی که اکنون یکی از اساتید دانشگاه بجنورد نیز است می گوید: هشت سالی که مشغول به فعالیت در این کارگاه طراحی و دوخت بنام "ژیگال" به معنای زندگی جدید هستم به اندازه ۸۰ سال شاید هم بیشتر تجربه کسب کرده ام چرا که در این مدت در تمامی نمایشگاه های بین المللی حضور داشته ام و حتی به عنوان زن کار آفرین در برنامه "میدان" سیمای ملی اول شدم، همچنین در همایش های مد و لباس بسیاری با این برند حضور داشته‌ام.

این بانوی هنرمند تصریح می کند: اکنون با این کارگاه که فقط چهار چرخ خیاطی صنعتی راسته دوز، ۲ چرخ همه کاره و ۲ سردوز و سه اتو و میز برش و پنج همکار خانم در حوزه دوخت و دوز و ۱۵ طراح تولیدات خود را به پنج نقطه از کشور از جمله تهران، همدان و بابل ارسال می کنیم.

هنری با تلفیق پوشش پیشینیان

وقتی یک هنرمند شروع به خلق یک اثر هنری می کند به طور حتم، دست و ذهنش درگیر است چرا که طرح‌ها و نقش‌های یک اثر نتیجه تفکر انتزاعی هنرمند است که ریشه در باورها و دیده‌هاش دارد. از طرف دیگه دست هنرمند به کمک ذهن آمده و ایده فوق‌العاده را اجرا می کند.

پس وقتی به یک اثر هنری می نگریم باید تا اعماق ذهن خالق آن اثر سفر کنیم و به باورها و دیده‌های آن برسیم و این را می توان در آثار هنری از جمله دستبافته های فرش و گلیم و گلدوزی هایی که در این دیار توسط هنرمندان خلق شده است، یافت.

چه زیبا که این هنر در هم آمیخته و اثری تولید شود که فقط در پستوی خانه ها نباشد و در دید تمامی عموم قرار گیرد و فرهنگ گذشتگان به آیندگان ما انتقال یابد و این نیازمند هنرمندانی است که در این عرصه فعالیت می کنند.

این بانوی کارآفرین بجنوردی می افزاید: در کار و تولیدات خود تنها به طرح و نقش های لباس های محلی و زیورآلاتی که استفاده می شود برای لباس های با سبک نوین اکتفا نکرده ایم بلکه از طرح ها و نقش نگارهای قالیچه و گلیم و گلدوزی پرده ها نیز در کارهای خود استفاده می کنیم که مورد پسند عموم شده است.

برخی موارد طرح لباس در چند مرحله و در چند جا تولید می شود که از جمله آن می توان به ریشه بافی فرش که زنان ترکمن می بافند و برای ما تهیه می کنند و ما در طرح و لباسی که تولید می کنیم.

شکفتن هنر طبیعت در البسه بانوان

وجود مراتع سرسبز و بکر، انواع گیاهان وحشی و کوهی رنگارنگ، شقایق های سرخ، انواع پرندگان وحشی و حیوانات اهلی و بومی باعث شده است که زنان این استان به وِیژه بانوان روستایی با الهام گرفتن از طبیعت به روایت زندگی و خاطرات خود در این نقوش بپردازند و با دستان ظریف زنانه خود نقش هایی را بر پارچه ها بزنند که بسا حیرت آورند.

این کارآفرین و هنرمند بجنوردی در ادامه می افزاید: نا گفته نماند این دیار زنان بسیار هنرمند در دل خود دارد که با ذوق و هنری که خلق می کنند؛ می توانند در کنار کارهای روستا منبع کسب درآمد نیز باشند در همین راستا بانوان ۲ روستایی با ما همکاری می کنند و در صدد هستیم تا بانوان یک روستای دیگر نیز به مجموعه خود بیفزایم.

نودهی تصریح می کند: این بانوان علاوه بر تولید آموزش رایگان نیز بمنظور آشنایی کار و اینکه چطور از طرح های سنتی برای پوشاک امروزی استفاده می شود بهره‌مند می شوند.

جوانان پرچمدار صنعت لباس

این بانوی بجنوردی با اشاره به برگذاری نمایشگاه ها در سطح استانی و کشوری می افزاید: اینکه چقدر بتوانیم در عرضه تولیدات خود موفق شویم به نحوه برگذاری نمایشگاه ها و جذب مخاطب بستگی دارد، حال با این شرایط اقتصادی که هر روز قیمت ها در حال تغییر است چطور می شود به طرحی و یا پوشاکی که تولید کرده ایم قیمت بگذاریم و یا دستمزد کسانی که در این عرصه با ما همکاری می کنند چگونه باید پرداخت شود.

وی تصریح می کند: نحوه برگزاری نمایشگاه نیز در جذب مخاطب موثر است که با توجه به شرایط روحی و کرونایی مردم نیازمند محیطی شاد و هیجانی هستند که باید مسوولان با استفاده از ظرفیت های موسیقی و لباس های محلی که داریم از آن به نحو احسنت مورد بهره برداری قرار دهند.

نودهی درادامه با اعتقاد به اینکه باید شرایط لازم برای ورود طراحان جوان به عرصه مد و لباس فراهم شود، تصریح می کند: برای جذب جوانان به بازار لباس ایران باید شرایطی مهیا شود تا آنها بابت آینده کاری، میزان درآمد و جلب اعتماد تولیدکنندگان در این عرصه نگرانی خاصی نداشته باشند تا بدون دغدغه ایده‌های خود را به مرحله اجرا برسانند که نیازمند همت مسوولان مربوطه است.

در خراسان شمالی به دلیل وجود قومیت‌های مختلف ترکمن، کرد، لر ، فارس، تات و ترک و هم نشینی فرهنگ‌های مختلف، لباس محلی با رنگ‌های متنوع و شاد و نقوش مختلف شکل گرفته است.

لباس‌های محلی مردم خراسان شمالی با داشتن تنوع چشمگیر رنگ و طرح، علاوه بر اینکه پوشش اسلامی و کاملی برای زنان و مردان محسوب می‌شود، به علت اینکه غالبا بر گرفته از زیبایی‌های طبیعت و رنگ‌های شاد فصل بهار هستند، سبب آرامش روحی و روانی استفاده کنندگان نیز می‌شود.

خراسان شمالی با یک میلیون نفر جمعیت در شنالشرق کشور واقع است و تنوع قومی فراوانی در این خطه دیده می‌شود.