به گزارش ایرنا، جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن یک درصد جمعیت جهان، اما هفت درصد از ذخایر معدنی دنیا را در اختیار دارد. با این حال سهم ۲.۹ درصدی استخراج معادن از تولید ناخالص داخلی در سال ۱۴۰۰ گویای آن است که در این بخش عملکرد مناسبی نداشته‌ایم.
به گفته کارشناسان امر، حجم سرمایه گذاری در پروژه های توسعه ای معادن در سال ۲۰۲۲- ۲۰۲۱ بیش از ۱.۱۸ میلیارد دلار بوده که ۱۵ درصد آن (معادل ۱۷۲ میلیارد دلار) سهم اکتشافات بوده است.
در حالی که اکتشافات سیستماتیک از سال ۱۳۴۱ در کشورمان آغاز شده، اما از آن زمان تا به امروز ۱۱ میلیون متر کار حفاری در محدوده‌های معدنی کشور انجام شده است.
متخصصان، کمبود نقدینگی و محدودیت منابع مالی، عدم تامین تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی به دلیل نوسانات نرخ ارز و تحریم‌ها، برخی قوانین مصوب و لزوم همراهی کامل بازیگران فراصنعتی، موانع اداری، ضعف در دانش زمین شناسی و بی‌توجهی به عمق اکتشافات و کشف ذخایر از شواهد سطحی در ده های گذشته، همچنین ضعف در بازار و بازاریابی، کمبود نیروی انسانی متخصص و آموزش دیده و عدم توجه کافی به اکتشافات تکمیلی، فرآوری و زیرساخت‌ها را عمده‌ترین چالش‌ها و مشکلات این حوزه عنوان می‌کنند.
این در حالی است که مروری بر تجارب و عملکرد کشورهای پیشرو معدنی نشان می‌دهد این کشورها با صرف بودجه‌های کلان برای هزینه اکتشافات، تولید مداوم انتشار داده‌های پایه، تجهیزات به‌روز و پشتیبانی قوی، تحقیق و توسعه مستمر، نظارت زیست محیطی شفاف و قابل پیش بینی، توسعه پایدار، شفافیت، مسوولیت‌پذیری و مدل‌سازی کانسارها توانسته‌اند در این عرصه به رشد و توسعه دست یابند.
در این راستا و در جهان امروز نمی‌توان از حضور پر رنگ استارتاپ‌ها در فرآیند اکتشافات و انجام اکتشافات مبتنی بر هوش مصنوعی که سرعت اکتشافات را به شدت افزایش داده است، غافل ماند که در این زمینه نیز ضعف‌های اساسی داریم، چرا که به گفته متخصصان امر و مطابق اعلام معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، از بین بیش از هشت هزار و ۷۰۰ شرکت دانش‌بنیان موجود در کشور، فقط ۴۵۰ مورد آنها (حدود پنج درصد) معدنی یا مرتبط با حوزه زنجیره معدن و صنایع معدنی هستند.
علاوه بر آن، امروز در کشورمان دچار عارضه فقر مهندسان خبره و باتجربه در بخش معدن و در مقابل حضور فارغ‌التحصیلان دانشگاهی کم‌تجربه یا بی‌تجربه هستیم که بر ضعف‌های موجود می‌افزاید و باید فکر اساسی برای تغییر واحدهای درسی مرتبط در دانشگاه‌ها و همچنین فراهم کردن زمینه حضور دانشجویان از همان سال‌های نخستین دانشگاه در معادن و صنایع معدنی کنیم.
به گفته کارشناسان، امروز شاهد رشد نامتوازن بین ایجاد صنایع فولادی و اکتشافات سنگ آهن در کشور هستیم، به طوری که متخصصان اذعان دارند ذخایر سنگ‌آهن موجود کشور فقط ۱۴ سال پس از افق ۱۴۰۴ جوابگوی نیاز این صنایع است و این مساله را می توان به عنوان نمونه ای از دلایل توجه ویژه به اکتشاف مواد معدنی دانست.
مطابق آخرین اطلاع رسانی انجام شده، کشورمان دارای ۸۱ نوع از انواع مختلف مواد معدنی است، اما میزان برداشت از همین بخش کمتر از ۹ دهم درصد است.
فعالان معدنی می‌گویند: برای اینکه مزیت رقابتی در زنجیره ارزش تضمین شود راهی جز سرمایه‌گذاری در اکتشافات وجود ندارد. شرکت های معدنی باید تولیت موضوع اکتشاف را در دست داشته باشند و در مقابل، مجموعه های دولتی باید به سیاستگذاری، حل مساله سرمایه گذاری و تقسیم کار بین شرکت های خصوصی بپردازند.
در این راستا هماهنگی بین وزارتخانه های صمت، اقتصاد و تعاون (به عنوان یکی از دارندگان مجموعه‌های معدنی و فولادی)، کارگشا خواهد بود.
نظر شما