کشاورزی مهمترین بخش تولیدی خراسان شمالی به شمار می رود چرا که ۳۶.۴ درصد شاغلان استان در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند و این شاخص در کشور ۱۸.۹۹ درصد است.
اما خشکسالی در سال‌های اخیر در این استان چنبره زده است و اینک پیامدهای این پدیده طبیعی امروزه در خراسان شمالی که پیشران اقتصادی آن کشاورزی است، بیش از هر زمان دیگری نمایان شده است.
واضح است که کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدود کننده توسعه فعالیت های کشاورزی در خراسان شمالی است و کارشناسان در این زمینه معتقدند که روش های نوین راندمان آبیاری، ایجاد استخرهای ذخیره آب، بتنی کردن کانال های خاکی، لوله گذاری و سایر موارد توسعه ای در این راستا از اهمیت زیادی برخوردار است که می تواند اثرات مخرب خشکسالی را کاهش دهد.
«صفدر نیازی شهرکی» معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی و «رضا سرافرازی» مدیر کل امور آب کشاورزی این وزارتخانه طی سفری ۲ روزه(۱۰ و ۱۱ اسفندماه جاری) برای بررسی وضعیت حوزه آب و خاک به خراسان شمالی سفر کردند که ماحصل آن افتتاح چند طرح و اختصاص ۳۱۶ میلیارد تومان اعتبار به حوزه آب‌وخاک استان بود که این رقم می تواند بسیاری از طرح های نیمه تمام را سرعت دهد.
بازدید از حوزه آب و خاک چهار شهرستان
معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی در روز چهارشنبه هفته گذشته در بدو ورود به خراسان شمالی پای درد و دل کشاورزان در شهرستان مانه و سملقان نشست، آنان که درآمدشان به دلیل خشکسالی و کم آبی کاهش یافته است دردو دلشان را با این مسوول در میان گذاشتند.
این مسوول سپس از شبکه فرعی آبیاری پایاب سد غلامان راز و جرگلان (سومبار) بازدید و مشکلات این طرح را بررسی کرد.
حجم تخصیص آب کشاورزی ۴.۴ میلیون مترمکعب، سطح اراضی آبخور تحت پوشش شبکه آبیاری ۹۶۲ هکتار است که روستاهای تحت پوشش این طرح شامل غلامان، آلمادوشان، سوخسو هاشم، پرسه سو علیا و پرسه سو سفلی است.
اهداف طرح شامل بهره‌گیری از روش‌های نوین آبیاری با هدف افزایش راندمان آبیاری و عملکرد محصولات و به‌تبع آن افزایش سطح درآمد و اشتغال‌زایی در منطقه مرزی و محروم راز و جر گلان، زهکشی اراضی و کنترل سطح تراز آب زیرزمینی در سطح حدود ۳۵۰ هکتار اراضی غلامان، بازگشایی مسیر رودخانه به‌منظور انتقال زه آب اراضی و هدایت آبهای زهکش‌ها ست که تاکنون برای این طرح ۲۸۶ میلیارد ریال از محل اعتبارات ملی هزینه شده است.
راز و جرگلان در ۳۵ کیلومتری شرق بجنورد مرکز خراسان شمالی قرار دارد، شهرستان راز وجرگلان با جمعیت ۶۰ هزار نفری هم‌مرز با کشور ترکمنستان است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در ادامه از استخر ذخیره آب کشاورزی روستای بدرانلو واقع در شهرستان بجنورد بازدید کرد، حجم این استخر ۳۰ هزار متر مکعب است که از محل اعتبارات سفر رهبری به این استان ۱۰ میلیارد ریال برای ساخت آن اختصاص یافت.
۱۰۰ هکتاراز اراضی این منطقه تحت پوشش این استخر قرار گرفته است که تنظیم حقابه دریافتی کشاورزان از منابع آب های سطحی، کاهش تلفات ذحیره آب در استخر سنتی، ارتقای بهره وری آب و کاهش تعارضات بر سر آب از جمله اهداف اجرای این طرح است.
همچنین صفدر نیازی شهرکی با همراهی تعدادی از مسوولان استانی از شماری از طرح های نیمه تمام روستاهای بجنورد، شیروان و فاروج بازدید کرد.
افتتاح ۲ پروژه آب و خاک
معاون وزیر جهاد کشاورزی در این سفر ۲ طرح مهم کشاورزی را در شهرستان های فاروج و مانه و سملقان افتتاح کرد.
طرح ۸۳۰ هکتاری آبیاری نوین مزرعه تعاونی روستای اسلام آباد شهرستان مانه‌وسملقان با حضور معاون آب و خاک وزارت جهادکشاورزی و شماری از مسوولان خراسان شمالی به بهره‌برداری رسید.
فاز یک، ۲ و سه طرح آبیاری نوین مزرعه تعاونی اسلام آباد در سطح ۸۳۰ هکتار اجرا شد، جمع کل اعتبار طرح با مشارکت بنیاد علوی ۳۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان است که سهم دولت ۲۱ میلیارد و ۵۰۵ میلیارد تومان، ۶۵ میلیون تومان سهم مشارکت بنیاد علومی و مابقی سهم مشارکت بهره برداران است.
مزارع روستاهای اسلام آباد، ملاحسن، قره مصلا و انصار از توابع شهرستان مانه و سملقان محل اجرای این طرح است و ۴۷۰ خانوار در این روستاها از بهره برداران این طرح محسوب می شوند.
شهرستان مانه وسملقان به عنوان قطب کشاورزی خراسان شمالی با ۱۱۰ هزار نفر جمعیت در ۴۵ کیلومتری غرب بجنورد واقع شده و ۸۵ هزار هکتار اراضی کشاورزی دارد.
این شهرستان ۱۳۴ روستا و آبادی دارد که شهرستان مانه وسملقان به عنوان قطب کشاورزی استان بیشترین پهنه تحت تاثیر از خشکسالی را دارد.
همچنین استخر ذخیره آب کشاورزی و طرح آبیاری نوین در روستای تیتکانلوی فاروج خراسان شمالی نیز با حضور معاون آب و خاک وزارت جهادکشاورزی، مدیر کل دفتر امور آب کشاورزی این وزارتخانه و شماری از مسوولان استانی به بهره‌برداری رسید.
برای ساخت استخر ذخیره آب کشاورزی و اجرای طرح آبیاری نوین ۱۳ میلیارد و ۹۹۴ میلیون تومان اعتبار هزینه شده است که ۱۳۰ میلیارد تومان آن از محل اعتبارات دولتی و مابقی توسط بهره برداران هزینه شده است.
اراضی تحت پوشش این استخر ذخیره آب کشاورزی شامل ۲۶۰ هکتار قطره ای و ۵۰۰ هکتار آبیاری تکمیلی است.
این استخر ذخیره آب کشاورزی با حجم ۱۰۰ هزار متر مکعب از نوع خاکی با ورق ژنوممبران تشکیل شده و دبی طراحی استخر ۴۰ لیتر بر ثانیه است.
شهرستان فاروج با جمعیت ۵۲ هزار نفری ۱۸.۹ درصد از۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی استان خراسان شمالی را به خود اختصاص داده است که در ۹۰ کیلومتری شرق بجنورد واقع است.
اختصاص ۳۱۶ میلیارد تومان اعتبار
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی اختصاص ۳۱۶ میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرح‌های آبیاری نوین، بتنی کردن کانال‌های خاکی و ایجاد استخرهای ذخیره آب به این استان را از مصوبات اصلی سفر معاون جهادکشاورزی به استان دانست و گفت: این میزان اعتبار به طرح های نیمه تمام این بخش سرعت می بخشد.
محمد محمدزاده اظهار کرد: بتنی کردن ۱۱ هزار کیلومتر از کانال های بخش کشاورزی این استان در دستور کار قرار دارد و تاکنون چهار هزار و ۵۰۰ کیلومتر از کانال های کشاورزی استان بتنی شده است و بخشی از این طرح با اعتبار تخصیص یافته اجرا می شود.
وی افزود: تاکنون ۳۸ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی این استان مجهز به سامانه های آبیاری نوین شده و ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار نیز در دست اقدام است که امیدواریم تا پایان سال به ۴۱ هزار هکتار برسد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی ادامه داد: ۴۶ درصد سطح اراضی استان با آب های سطحی و ۵۴ درصد نیز با آبهای زیر زمینی مشروب می شود که بخشی از این اعتبار برای مدیریت مصرف بهینه آب کشاورزی هزینه می شود.
وی خاطرنشان کرد: اینک مطالعه بر روی ۶ هزار هکتار از اراضی کشاورزی این استان انجام شده و این زمین‌ها آماده اجرای سامانه آبیاری نوین است.
محمدزاده یادآور شد: اجرای شبکه فرعی آبیاری و زهکشی در ۲ هزار هکتار و احیا و مرمت ۶۳۲ رشته قنات انجام شده است و پیگیری دیگر طرح های این حوزه ها تا پایان اتمام ادامه دارد.
معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی در پایان در جلسه شورای هماهنگی معاونان و مسوولان سازمان جهاد کشاورزی در محل این سازمان حضور یافت.
به گزارش ایرنا، حدود ۸۲ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این استان مشغول به فعالیت هستند و اکنون این کشاورزان در بیش از ۳۴۴ هزار هکتار زمین کشاورزی می کنند که سالانه بیش از یک هزار و ۵۰۰ تن انواع محصول زراعی، باغی و دامی در این خطه تولید می شود.
در استان خراسان شمالی ۳۳ نوع محصول زراعی و ۲۶ نوع محصول باغی تولید می شود که از حیث تولید محصولات زراعی از نظر سهم از کشور ۱.۰۸ درصد و از نظر تولید رتبه ۲۶ را دارد که به نوعی ۷۹ درصد محصولات زراعی استان از اراضی آبی و ۲۱ درصد نیز از اراضی دیم تولید می شود.
با توجه به شرایط اقلیمی استان انواع محصولات سردسیری شامل غلات، چغندرقند و محصولات نیمه گرمسیری شامل برنج و پنبه در کشتزار های این استان به عمل می آید.
میانگین بارندگی سالانه در استان خراسان شمالی کمتر از ۲۷۰ میلی متر و حجم منابع آب تجدید پذیر حدود یک میلیارد و ۴۲ میلیون متر مکعب است که از این مقدار حدود ۵۷۸ میلیون متر مکعب آبهای سطحی استان را تشکیل می‌دهد و حدود ۴۶۴ میلیون متر مکعب آبخوانهای زیرزمینی را تغذیه می کند.
سهم بخش کشاورزی استان ۱.۱ درصد از تولیدناخالص بخش کشاورزی کشور است که مهمترین بخش تولیدی استان بخش کشاورزی است.
۴۴ درصد جمعیت یک میلیون نفری این استان در نواحی روستایی سکونت دارند.
نظر شما