سرانه مطالعه در زنجان از آمارهای رسمی تا واقعیت‌های میدانی

به گزارش ایرنا، میزان مطالعه و کتابخوانی همواره به عنوان یکی از شاخص های توسعه به ویژه توسعه فرهنگی قلمداد می شود.

آراسته شدن به فضایل اخلاقی، مقابله با خرافات و انحرافات فکری و جلوگیری از خودباختگی در برابر بیگانگان در سطح جامعه در گرو افزایش دانش و آگاهی یکایک افراد جامعه است و این مهم نیز با درک ارزش و جایگاه کتاب و اهتمام به مطالعه آن ارتباط دارد، از این رو مطالعه و کتابخوانی ابزار اصلی افزایش سطح آگاهی و دانش همگان است و در سایه کتابخوانی پیشبرد اهداف فرهنگی و اجتماعی جامعه میسر می شود.

وجود کتابخانه ها و میزان رونق آنها از شاخص های مهم رصد وضعیت مطالعه در جامعه است.

استان زنجان در شاخص های مربوط به سرانه کتابخانه ها اگرچه نسبت به متوسط کشوری وضعیت نامناسبی ندارد ولی تا رسیدن به وضعیت مطلوب هم فاصله زیادی دارد.

خبرنگار ایرنا برای بررسی وضعیت کتابخانه ها و سرانه مطالعه در زنجان با حسین رحمانی زاده معاون امور کتابخانه های اداره کل کتابخانه های عمومی استان گفت و گو کرده است.

ایرنا. میزان سرانه مطالعه حدود ۹۳ دقیقه در استان که طی چند سال مکرراً به آن استناد می شد، همواره یکی از موضوعات بحث برانگیز بود، واقعا سرانه مطالعه در زنجان چقدر است؟

آخرین آمار مربوط به سرانه مطالعه در کشور و استانها، مربوط به پیمایشی است که شورای فرهنگ عمومی طی سالهای ۸۹ و ۹۰ در کشور انجام داده که در آن، سرانه مطالعه استان ۹۳ دقیقه اعلام شد.

بعد از آن هیچ مرکز رسمی، عدد و رقم مشخصی در خصوص میزان مطالعه در کشور یا استان اعلام نکرد.

با عنایت به اینکه برنامه‌ریزی شایسته فرهنگی نیاز به رصد کامل فرهنگی دارد بنابراین به نظر می رسد که تصمیم‌گیران مدیریت فرهنگی کشور باید اعتبار ویژه ای برای شناخت و تحلیل مصرف فرهنگی مردم از جمله در مقوله کتاب داشته باشند.

تا زمانی که شناختی از میدان و عرصه های فرهنگی و نیز ذائقه موجود مردم در دست نباشد، نمی توان برنامه ریزی در سطوح کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت داشت.بررسی کلی میزان مطالعه در استان حکایت از آن دارد که سرانه مطالعه در استان در حد متوسط کشوری است.

اگر بخواهیم به آمار سال ۸۹ و ۹۱ استناد کنیم، زنجان دومین استان در میزان سرانه مطالعه بود ولی بررسی کلی میزان مطالعه در استان که با رصد نسبی خرید کتاب و مجله و میزان امانت کتاب در کتابخانه‌های عمومی به دست می‌آید، حکایت از آن دارد که سرانه مطالعه در استان زنجان در حد متوسط کشوری بوده که البته میزان دقیق مطالعه مردم استان نیازمند پژوهش علمی و متقن است.

ایرنا. در زمینه سرانه کتابخانه وضعیت استان چگونه است؟

برای گسترش کمی و کیفی کتابخانه های عمومی در استان اقدامات مختلفی صورت گرفته و در حال انجام است.

یکی از این اقدامات انجام پروژه پژوهشی آمایش سرزمینی کتابخانه‌های عمومی استان است که طبق این طرح شهرها، سکونتگاه ها و محلات فاقد کتابخانه و مراکز فرهنگی شناسایی می شود و ایجاد کتابخانه در این مناطق در دستور کار قرار می گیرد.

در این راستا در سالهای گذشته نیز تلاش شده است که شهرکهای اقماری، روستاهای بالای 2 هزار و 500 نفر جمعیت هدف ایجاد کتابخانه باشد.

همچنین ایجاد کتابخانه‌ای سیار نیز ظرفیتی است که برای روستاهای با جمعیت کم می‌تواند یک امکان خوب فرهنگی باشد.

در حال حاضر استان زنجان دارای ۱۰۰ باب کتابخانه بوده که چهار باب آن سیار است.

ایرنا. در زمینه گسترش و توسعه کمی و کیفی کتابخانه ها در استان چه برنامه ای دارید؟

در سال های اخیر تلاش شده است که خدمات جدید در کتابخانه‌های عمومی ایجاد شود و کتابخانه ها ضمن حفظ ماهیت سنتی خود به مراکز و پایگاه های فرهنگی و اجتماعی تبدیل شوند.

در این خصوص ایجاد بخشهای کودک و نوجوان، بخش خدمات مرجع مجازی، پیک کتاب، ساختکده و اتاق های علم و نیز راه‌اندازی محافل ادبی و قرآنی از جمله فعالیت هایی است که توانسته کتابخانه‌ها را به عنوان مراکز فرهنگی پیشرو به جامعه معرفی کند.

ایرنا. چالش های پیش روی کتابخانه ها و همینطور کتابخوانی در استان چیست؟

مهمترین چالش های پیش روی کتابخانه‌های عمومی را می توان در چند بخش بیان کرد؛ نبود کتابخانه مرکزی جدی‌ترین خلاء فرهنگی در عرصه کتابخوانی محسوب می شود.

وجود کتابخانه مرکزی گامی بلند در ارتقای شاخص های فرهنگی یک استان محسوب می شود که متاسفانه استان زنجان از این موهبت محروم است.وجود کتابخانه مرکزی گامی بلند در ارتقای شاخص های فرهنگی یک استان محسوب می شود که متاسفانه استان زنجان از این موهبت محروم است.

امید است که با پیگیری مسئولان ارشد استان به زودی شاهد از سرگیری این پروژه باشیم.

تغییر ذائقه مصرف فرهنگی به ویژه در نسل جدید یکی دیگر از چالش های حوزه کتاب و کتابخوانی است که ظرافت‌ اندیشی و برنامه‌ریزی هوشمندانه برای نشر و ترویج فرهنگ کتابخوانی را در این نسل می‌طلبد.

نبود کتابخانه در برخی از شهرها و روستاها و نیز شهرک های اقماری و دسترسی نداشتن مردم به کتابخانه از دیگر چالش های استان است که در یک سال گذشته با همراهی مدیریت استانی تلاش شده که این خلاء چاره‌اندیشی شود.

کمبود اعتبارات کتابخانه‌های عمومی نیز از دیگر مسائل حوزه کتاب و کتابخوانی است که در صورت تأمین اعتبار لازم می توان اقدامات بسیار اثرگذار و ماندگاری را در این حوزه رقم زد.

ایرنا.وضعیت اختصاص منابع نیم درصد شهرداری ها به کتابخانه های استان چگونه است؟

طبق ماده ۶ قانون تأسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی شهرداری ها مکلفند همه ساله حداقل نیم درصد از درآمدهای‌خود را به منظور اداره امور کتابخانه‌ها در اختیار کتابخانه‌های عمومی قرار دهند.

خوشبختانه در سال های گذشته کتابخانه‌های عمومی تعامل خوبی با شهرداران استان زنجان داشته‌اند و به طور نسبی وضعیت وصول نیم‌درصد در شرایط خوبی قرار دارد ولی با این حال در برخی از شهرهای استان به صورت کامل محقق نمی‌شود.

مجموعه کتابخانه‌های عمومی از شهرداری ها انتظار دارند که با التزام به این قانون سهم کامل نیم‌درصد درآمدهای خود را پرداخت کنند.