آثار و یادمان‌های دوره زندیه که با پسوند وکیل شناخته می‌شوند از مهمترین جلوه‌های تاریخ و فرهنگ کهن ایران زمین در شیراز محسوب می‌شوند که در ایام نوروز هم میزبان شایسته‌ای برای مسافران و گردشگران داخلی و خارجی هستند.
مجموعه زندیه شامل ارگ کریمخانی، بازار وکیل، مسجد وکیل، حمام وکیل، دیوانخانه و عمارت کلاه فرنگی می‌شود و از آنجا که در دوره زندیه کریم خان زند را وکیل الرعایا می‌نامیده‌اند، واژه وکیل در ادامه نام این عمارت ها آمده است.
این آثار زیبا افزون بر برخورداری از پیشینه فرهنگی و تاریخی در بناهایشان، به سبب نوع نگاه و رویکرد محترمانه به مدنیت و تمدن زندگی شهری در دوره حکومت کریم‌خان زند مورد توجه قرار دارند.
ارگ کریم‌خان
ارگ کریم خان که آن را با نام زندان کریم خان نیز می‌شناسند، از جمله مهمترین جاهای دیدنی شیراز و بخشی از مجموعه زندیه است. این بنای باشکوه و زیبا به دست کریم خان زند که به وکیل الرعیا شناخته می‌شد، ساخته شد. ارگ کریم‌خان را در سال ۱۱۸۰ هجری قمری بنا کردند. کریم خان زند بعد از اینکه به قدرت رسید، تصمیم گرفت تا میدانی بزرگ همانند میدان نقش جهان اصفهان در شمال شیراز بنا کند. این میدان را که در گذشته با نام توپخانه می‌شناختند هم‌اکنون در ضلع شرقی میدان بازار وکیل قرار دارد و بخش دیگری از مجموعه زندیه به حساب می‌آید.
بازار وکیل
بازار وکیل یکی دیگر از بخش‌های مجموعه زندیه و از بزرگترین مراکز خرید شیراز محسوب می‌شود که بسیاری آن را قلب اقتصاد این شهر می‌دانند. این بازار ورودی‌های متعددی از خیابان‌های مختلف دارد و می‌توان از خیابان‌های طالقانی، زند و لطفعلی خان وارد این بازار شد. ورودی اصلی بازار، ورودی‌های شمالی و جنوبی هستند که در ضلع شرقی میدان شهرداری و خیابان زند قرار دارند.
مسجد وکیل
مسجد وکیل هو یکی از معروف‌ترین مساجد ایران است که بخشی از مجموعه زندیه به شمار می‌رود؛ این مسجد زیبا نیز یاگاری از دوران زندیه بوده که در خیابان طالقانی و در کنار بازار وکیل واقع شده است. این مسجد از آثار هنری تحسین‌برانگیز معماری در تمام دنیا است که در ساخت آن همانند ارگ کریم‌خان، از سبک درونگرا با معماری بسیار ساده بهره گرفته شده است.
حمام وکیل
حمام وکیل نیز یکی دیگر از یادگارهای کریم خان زند در شیراز به شمار می‌رود که در نزدیکی بازار و مسجد وکیل قرار دارد. ورودی حمام در خیابان طالقانی شیراز و غرب مسجد و بازار وکیل واقع شده است. ساخت مسجد، بازار و حمام در کنار هم، نشان از تأکید کریم‌خان بر دین، پاکیزگی و کسب روزی حلال بوده و این سه عنصر در کنار هم قرار گرفته و تشکیل یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری شیراز را داده‌اند.
ثبت جهانی مجموعه زندیه در دستورکار مسئولان فارس
محمد فرخ زاده معاون هماهنگی امور زائرین و گردشگری استانداری فارس نیز مجموعه زندیه را یکی از پر بازدیدترین آثار ملی شیراز معرفی کرد و گفت: در تلاش هستیم که این اثر تاریخی را به عنوان بیست و هفتمین اثر ثبت جهانی ایران در یونسکو ثبت کنیم.
وی با بیان اینکه کشور ایران با دارا بودن آثار ثبت شده جهانی از ستاره‌دارترین مقاصد گردشگری دنیا به شمار می‌رود افزود: در این میان ستاره های فارس، مورد توجه خاص ایرانیان و جهانیان می باشند که مجموعه پاسارگاد، تخت جمشید محور ساسانی و دیگر آثار باستانی فارس از این جمله‌اند.
وی با اشاره به اینکه معمولا ملاک آمار گردشگران نوروزی را تعداد بلیط‌های فروش رفته در ورودی مناطق گردشگری تعیین میکند خاطرنشان کرد در برخی اماکن از جمله مجموعه زندیه، امکان چنین شمارشی وجود ندارد وگرنه شواهد نشان میدهد بازدید از این مجموعه از حافظیه بیشتر است.
فرخ زاده معتقد است تجمع آثار ارزشمند زندیه در کنار هم از بازار، مسجد و حمام وکیل گرفته تا امارت کلاه فرنگی و ارگ، گردشگران بی شماری را به آنجا می‌کشاند و این مجموعه میتواند بعنوان یکی از آثار شناخته شده و منحصر به فرد ایران و خاورمیانه ثبت جهانی شود و در این راستا تمهیداتی اندیشیده شده است.
وی افزود: کافی است سری به بازار وکیل شیراز بزنیم، بازاری که ضمن دارا بودن معماری ایرانی و اسلامی یکی از بنگاههای بزرگ اقتصادی عصر خود بوده و هم اکنون نیز این کارکرد خود را حفظ نموده و نه تنها یک اثر ملی است بلکه عرضه صنایع دستی منحصر به فرد در آنجا و تنوع کالا و رفع نیازهای سوغات این مکان رو مورد توجه خاص گردشگران نوروزی قرار داده است.
معاون هماهنگی امور زائرین و گردشگری استانداری فارس اظهار کرد: امیدواریم بتوانیم بیست و هفتمین ستاره آثار ثبت جهانی در کشور ایران را به نام مجموعه زندیه ثبت و شیراز و فارس را هر چه بیشتر در دید جهانی قرارداده و از فواید اعتباری این کنوانسیون جهانی بهره‌مند شویم.
نظر شما