اصلاح الگوی کشت شرط توسعه کشاورزی زنجان

به گزارش ایرنا، بر اساس آمارهای موجود، بخش کشاورزی با بیش از ۹۰ درصد مصرف آب، بیشترین میزان استفاده از منابع آبی کشور را به خود اختصاص داده است.

خشکسالی های پی در پی و کمبود منابع آبی زیرزمینی و سطحی نشان می دهد که این بخش باید خود را هرچه بیشتر با شرایط موجود وفق دهد و محصولاتی را جایگزین کند که علاوه بر حفظ تنوع از آسیب های ناشی از کم آبی نیز در امان باشند.

در این شرایط، کشت محصولات کم آب‌بر از موارد مهمی است که در مناطق مختلف به ویژه مناطق گرفتار با مشکل کمبود نزولات آسمانی اهمیت مضاعفی دارد.

طی سال های اخیر توجه کشاورزان و کارشناسان این بخش به تغییر الگوی کشت و استفاده بهینه از منابع محدود معطوف شده است تا علاوه بر تامین محصولات کشاورزی، ارزش افزوده بیشتری نیز نصیب کشاورزان شود.

کشت محصولات کم آب‌بر از جمله دانه های روغنی، زعفران، گل محمدی و محصول باغی پسته از جمله این راهکارها است که اغلب کشاورزان به کشت آنها روی آورده اند.

همچنین سوق یافتن کشاورزان به کشت های پاییزه و زمستانه برای بهره مندی هرچه بیشتر از آبهای سطحی و نزولات آسمانی و کاهش آسیب به محصولات از جمله روشهایی است که فعالان این بخش به تدریج به آن روی آورده اند.

خبرنگار ایرنا مرکز زنجان نیز برای اطلاع از انواع الگوهای کشت اجرا شده در این استان و نحوه صرفه جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی با ناصر وفایی مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان گفت و گو کرده است.

ایرنا: در مجموع چند نوع کشت در فصول مختلف در زمین های کشاورزی استان انجام می‌شود؟

وفایی: در مجموع سه نوع کشت و زمین مختلف به همین منظور داریم که یکی از آنها کشت پاییزه است که در این فصل از سال، کار کشت انجام می‌شود و به طور عمده غلاتی مانند گندم، جو و دانه روغنی کلزا را شامل می شود.

کشت های انتظاری نیز از انواع کشت های جدید است که هم در فصل زمستان و هم در ماه پایانی فصل پاییز انجام می شود.

در این کشت دانه های جوانه زده در فصل بهار کاشته می شود.

کشت پیاز در اسفندماه به اتمام رسیده است و محصولات علوفه ای از جمله یونجه، سورگون، ماشک و یکسری محصولات کم آب‌بر نیز شامل این محصولات است که به کشاورزان توصیه می شود از آنها کشت کنند.

ایرنا: سالانه چه میزان از زمین های کشاورزی استان زنجان به کشت محصولات بهاره اختصاص می یابد؟

وفایی: سالانه در ۴۵۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان زنجان انواع محصولات کشت می شود که ۹۰ هزار هکتار آن مربوط به کشت بهاره است و در این زمین ها انواع دانه های روغنی، صیفی‌جات و محصولات جالیزی کشت می شود.

کشت های بهاره استان زنجان نیز شامل محصولاتی از قبیل جو بهاره، برنج، عدس، نخود، لوبیا و دانه های روغنی از جمله گلرنگ، سبزی و صیفی شامل سیب زمینی و پیاز است.

ایرنا: برای صرفه جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی چه پیشنهادی دارید؟

وفایی: بخش زیادی از منابع آبی کشور و استان در بخش کشاورزی مصرف می شود که بهره برداران این حوزه نیز باید آگاهی کاملی نسبت به مسایل ناشی از آن و کمبود منابع آبی داشته باشند.

در مراکز خدمات جهاد کشاورزی، کارشناسان و متخصصان فعالی هستند که کشاورزان می توانند با مراجعه به آنها از علوم، تجربیات و اطلاعات روز برای موفقیت در امر کشاورزی بهره ببرند.

دیگر توصیه ما به کشاورزان این است که از کشت بهاره به کشت پاییزه و زمستانه سوق پیدا کنند تا از نزولات آسمانی در فصل پاییز و زمستان بیشتر بهره مند شوند.

در فصل بهار با کاهش بارندگی ها مواجه هستیم که این تنش آبی موجب آسیب به محصولات کشاورزی می شود درحالیکه فصل زمستان و پاییز بارندگی ها زیاد است و محصولات از بابت کم آبی آسیب نمی بینند.

روش های دیگر برای صرفه جویی در مصرف آب، استفاده از آبیاری های نوین و قطره ای و کشت رقم هایی از محصولات زودرس از قبیل ذرت علوفه ای است که نسبت به ارقام دیررس، آب کمتری نیاز دارد.

همچنین کشت روی پشته یکی دیگر از روش های جدید صرفه جویی است که به صورت مکانیزه در برخی محصولات مانند لوبیا انجام و با پیاده کردن راهکارهایی در زمین تحت کشت در مصرف آب صرفه جویی زیادی انجام می شود و بازدهی محصول افزایش می یابد.

ایرنا: برای افزایش بهره وری و عملکرد در سطح زیر کشت چه اقداماتی باید انجام شود؟

وفایی: بازدهی محصول تنها با تغییر روش های آبیاری افزایش نمی یابد بلکه تغذیه مناسب نیز باعث می شود عملکرد محصول در واحد سطح افزایش یابد.

بازدهی محصول تنها با آب رشد نمی یابد بلکه استفاده از روشهای دیگر از جمله استفاده از بذرهای مناسب و مقاوم در برابر تنش ها، کشت های زیرپلاستیکی، کشت های در فضای باز مانند گوجه فرنگی و هندوانه و کشت نشایی در گلخانه ها می تواند ضمن صرفه جویی در مصرف آب، عملکرد محصول را در واحد سطح زیر کشت افزایش دهد.

کشت تمام محصولات کشاورزی در این استان به جز گندم و جو به صورت نشایی و پیوندی هم انجام می‌شود حتی محصول پیاز که آب زیادی مصرف می کند می تواند به صورت نشایی کشت شود.

در حال حاضر چون در ابتدای کار هستیم و روشها مکانیزه نیست ممکن است هزینه ها قدری افزایش یابد اما اگر کشاورزان از این الگو استقبال کنند می توانیم کشت های مکانیزه را رواج دهیم که به یقین هزینه ها کاهش خواهد یافت.

در الگوهای کشت جدید می توان با تحویل حجمی آب از قطره قطره این نعمت الهی نهایت بهره را برد.

سالانه ۲ میلیون و ۲۸۹ هزار تن انواع محصولات زراعی و ۵۸۰ هزار تن محصولات باغی به ارزش بالغ بر ۱۸۳ هزار و ۷۰ میلیارد ریال در این استان تولید می‌شود و شمار بهره برداران بخش کشاورزی استان بیش از ۱۰۰ هزار نفر است.

فعالیت‌های زراعی، باغی و گلخانه‌ای این استان در ۸۳۹ هزار هکتار از اراضی کشاورزی انجام می‌شود.

شماری از محصولات کشاورزی تولیدی در زنجان علاوه بر تامین مصرف استان به دیگر استانهای کشور نیز صادر می شود، به طوریکه زنجان در تولید محصول زیتون رتبه اول، سیر رتبه دوم، عدس رتبه سوم و لوبیا و فندق رتبه چهارم کشور را دارد.

در زمان حاضر ۱۸۶ هزار هکتار از زمین های کشاورزی استان به صورت آبی کشت می شود که از این میزان ۱۲۴ هزار هکتار استعداد آبیاری نوین و تحت فشار را دارد.

۵۰ درصد این اراضی به سیستم آبیاری نوین مجهز شده و ۱۰۲ پروژه نیز به میزان سه هزار و ۲۲۰ هکتار از اراضی کشاورزی استان در حال تجهیز به این سیستم است.