مرکز پژوهشی «نشنال اینترست» به بررسی مصاحبه چندی قبل «ناخمان شای» وزیر سابق امور دیاسپورا رژیم اسرائیل پرداخت و آن را روایتی زنده از رویدادهای اخیر در اراضی اشغالی به ویژه پس از برکناری وزیر دفاع کشور خواند.
این گزارش تصمیم «بنیامین نتانیاهو» برای برکناری وزیر کابینه مخالف اصلاحات قضایی را جرقه تشدید خیزش اعتراضات خیابانی و آشوب عمومی ارزیابی و عنوان کرد که تاکنون هرگز چیزی شبیه به آنچه در حال وقوع است را تجربه نکرد.
در واکنش به این اتفاق نه تنها هزاران نفر به صورت خودجوش به خیابان ها ریختند و شریان اصلی در تل‌آویو را ساعت ها مسدود کردند، بلکه بزرگ‌ترین اتحادیه کارگری اسرائیل هم اعتصاب سراسری دانشگاه ها، خدمات بهداشتی، حمل و نقل هوایی و حتی نیروهای دیپلماتیک و ... را اعلام کرد. همه اینها فقط نقطه اوج یک جنبش اعتراضی گسترده بود که پس از سوگند خوردن یک دولت راست افراطی با گذشت چهار سال انتخابات بی نتیجه و بی ثباتی سیاسی، ریشه دوانید.
«الکساندر لونگاروف» نویسنده این گزارش تصریح کرد اگرچه بعداز عقب نشینی موقت نتانیاهو درگیری ها تاحدودی کاهش یافت اما این آتش بس شکننده به معنای آن نیست که اسرائیل مسیر آسانی را پیش رو دارد. نخست آنکه اصلاحات قضایی مورد نظر نخست وزیر به وضوح نشان داد ترکیب دولت فعلی به علت ایدئولوژی و انگیزه های شرکای ائتلاف نتانیاهو برای پیوستن به دولت، جهت دستیابی به آرامش در داخل یا سازش با مخالفان مناسب نیست.
طبق تحلیل فوق، علاوه بر این نبود یک فرآیند قانون اساسی نیز دردسرساز است. اگرچه اعلامیه استقلال اسرائیل در ۱۵ مه ۱۹۴۸ تصریح داشت قانون اساسی حداکثر تا اول اکتبر همان سال باید تصویب شود، اما چنین سندی هنوز متولد نشده است و در نتیجه، بسیاری از تغییرات بنیادی و نهادی در حوزه جامعه ممکن است با یک رأی گیری ساده در مجلس قابل انجام هستند.
یکی از چالش ها اختلافات اجتماعی و برتری جویی های جوامع قومی مختلف در اراضی اشغالی بوده و است. در طول دهه های اول تشکیل رژیم اسرائیل، نهادهای آن (دولت، قوه قضائیه، رسانه، دانشگاه و غیره) به صورت عمده توسط اشکنازی ها، چپ‌گرایان سکولار شکل گرفتند. با این حال، جوامع سفاردی و میزراچی، به ویژه پس از پیروزی انتخاباتی مناخیم بگین در سال ۱۹۷۷، مدعی دیده شدن و نفوذ بیشتری شدند، در همین راستا جمعیت (به شدت) مذهبی هم به تدریج، آرام و در عین حال پیوسته رشد کرده است. اکنون مشخص شده است تا زمانی که آگاهی عمومی و درک متقابل و آشتی در چارچوب پیشنهادات قانونی ارائه نشود این جامعه به شدت متفرق و شکننده خواهد بود.
طبق این گزارش، موضوع دیگری که در اصل با تأسیس رژیم اشغالگر صهیونیستی ارتباط دارد، وضعیت شهروندان عرب است که حدود یک پنجم جمعیت آن را تشکیل می دهند. شاید آن ها مانند سایر اسرائیلی ها از حقوق مدنی و سیاسی کامل برخوردار باشند اما روابط بین آن ها و یهودیان اسرائیلی متفاوت است. اعراب اسرائیل در مجموع با برخی مسائل جدی همچون خشونت داخلی و نمایندگی سیاسی محدود روبرو هستند. این مسائل ماهیت پیچیده ای دارند و حتی خود این جوامع یا نهادهای یهودی قادر به پاسخگویی در قبال آن ها نیستند. تعداد زیادی از اسرائیلی های عرب احساس نمی کنند که توسط یک دولت نمایندگی می شوند به همین دلیل در اعتراضات گسترده اخیر تعداد بسیار کمی از این شهروندان عرب مشارکت داشتند.
نویسنده در زمینه تمایزات قومی در اراضی اشغالی هم تاکید دارد: برای پر کردن شکاف ها بین شهروندان یهود و عرب و همچنین روایت آن ها از شرایط، به اقدامات بیشتری در حوزه های آموزش، رسانه و بحث های سیاسی نیاز است. در حالی که زبان، مذهب و سنت های دو طرف آشکارا با هم متفاوت هستند، اما به حداقل تعلق مشترک و آگاهی متقابل نیاز است تا از تبدیل شدن اختلافات در نظر و منافع به خشونت جلوگیری شود. این موضوعی بود که در شورش های یهودی - عربی ماه مه ۲۰۲۱ به‌طور واضح نبود آن مشاهده می شد.
گزارش نشنال اینترست افزود: علاوه بر این خشونت یکی از ویژگی های تأسف‌بار در روابط اسرائیل و فلسطین در بیشتر دوران حیات اسرائیل بوده است. در حالی که مذاکرات سیاسی بین هر دو طرف اغلب غیرممکن، بحث برانگیز یا دشوار بوده است، وضعیت حقوقی سرزمین های مورد بحث - نوار غزه، کرانه باختری، و (به جز در اکثر دیدگاه های اسرائیل) بیت المقدس شرقی- نامشخص است. اسرائیل پی در پی از افزودن قلمروی سرزمینی اش سخن می گوید اما همزمان خود را در وضعیتی می بیند که در آن مرزهایش نه ثابت است و نه از نظر بین‌المللی به رسمیت شناخته شده می شود.
نویسنده در پایان گزارش خود آورده است نزدیک به هفتاد و پنج سال پس از تأسیس ( رژیم صهیونیستی ) ، به نظر می رسد که اسرائیل نیاز مبرمی به گفت و گوی واقعی بین گروه های جمعیتی در داخل و خارج از مرزهای خود دارد. با این حال، تا زمانی که مدارس، رسانه ها و مؤسسات مذهبی به شیوه های مخفیانه اداره می شوند، برقراری چنین گفت و گویی ساده نیست. با این حال، پس از آخرین تحولات، باید دید که آیا شهروندان و رهبران آن می توانند شکاف هایی را در دیوارهای ایدئولوژیک خود که آن ها را از هم جدا کرده است، باز کنند یا نه.
نظر شما