به گزارش ایرنا، پس از ۲۸ سال کار و فعالیت مستمر، چنان پرشور و با علاقه از نقش و نگارهای روی آجرها و کاشی ها می گوید که گویی هنوز همان لذت نخستین دیدارش را در کشف زیبایی و اسرار آن نقش ها از نو تجربه می کند.
پیشترها چندین بار به دیدن گنبد سلطانیه رفته بودم اما اینبار با همراهی و راهنمایی پروانه عسگری که ۲۰ سال تمام سرپرست تیم مرمت این بنا بوده، گویی این بنا را برای نخستین بار است که دارم تماشا می کنم.
بر روی هر آجری که در این بنای عظیم تاریخی روی آجر دیگری سوار شده و آن را تا آسمان برافراشته، یک نقش و زبان هندسی حک شده است؛ عسگری می گوید در یک کار پژوهشی ۳۶۱ نوع زبان هندسی را در دل این آجرها شناسایی کرده، خودش معتقد است احتمالا تعداد این نقوش هندسی ۳۶۵ عدد به اعتبار ۳۶۵ روز سال باشد و شاید او نتوانسته باقیمانده نقش ها را پیدا کند.
او معتقد است وجود ۳۶۱ نوع نقش هندسی در یک بنا نمی تواند در یک وضعیت عادی خلق شود، این را کسی که در طراحی و گرافیک هست می تواند بهتر درک کند، وجود این نقوش متنوع در آجرهای گنبد سلطانیه حتما به واسطه یک نبوغ و در یک خلسه قابل آفرینش است.
هر گوشه و کناری از بنای گنبد را که نشانم می دهد خاطره ای را هم از کار مرمت آن مرور می کند.
همسرش هم مثل خودشان در کار مرمت بوده ولی در سال ۱۳۹۲ در یک سانحه تصادف فوت کرده ولی هنر و اثرش با احیای نقش ها در دل کاشی های گنبد ماندگار شده است.
پروانه عسگری که دارای نشان درجه ۲ هنری است، غیر از گنبد سلطانیه در بناهای تاریخی مختلفی مثل مسجد جامع ساوه، چهل ستون قزوین، بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، درب های تاریخی ابیانه، بقعه ملاحسن کاشی و مقبره چلبی اوغلو سلطانیه کار مرمت را انجام داده اما بیشتر حجم و زمان کاریش در گنبد سلطانیه سپری شده است.
با او در خلال بازدید از بنای گنبد سلطانیه دقایقی به گفت و گو نشستم.
ایرنا. کمی از خودتان بگویید و اینکه چه شد به کار مرمت وارد شدید؟
من در دوره دبیرستان رشته گرافیگ خواندم و به این رشته علاقه داشتم. در سال ۱۳۷۱ در رشته هنر وارد دانشگاه الزهرا شدم ولی بعدها تغییر رشته دادم و تحصیلاتم را در رشته مرمت و احیای بناهای تاریخی در تهران و اصفهان ادامه دادم و وارد میراث فرهنگی شدم.
الان ۲۸ سال است که در این حوزه خدمت می کنم، ۲۰ سال از این سال ها را سرپرست تیم مرمت گنبد سلطانیه بودم و اکنون هم نزدیک ۱۰ سال است که مسوولیت اداره میراث فرهنگی سلطانیه را بر عهده دارم.
البته در این سال ها برای همکاری در مرمت آثار تاریخی شهرهای مختلف کشور هم می رفتم.
کارشناسی ارشدم در گرایش مرمت و تزیینات است، این گرایش و کار در این حوزه از ظرافت های خاصی برخوردار است و بیشتر با نقوش و طرحها سر و کار دارد.
سال ۱۳۸۲ برای یک دوره تخصصی مرمت چوب در قالب یک تیم هفت نفره به ژاپن رفتیم، این هفت نفر از بین ۳۰۰ متقاضی انتخاب شده بودند. این دوره، یک دوره کاربردی خوبی بود.
در مجموع در این سالها همواره درگیر کار بودم و هنوز هم البته با علاقه کار را دنبال می کنم، اصلا کار در حوزه میراث فرهنگی، دلی است. آنچنان حقوق و مزایایی ندارد ولی ما با عشق و علاقه اینجا آمدیم و ادامه دادیم.
ایرنا. کسی بخواهد وارد رشته و کار مرمت بشود باید چه خصوصیات و توانایی هایی داشته باشد؟
مرمت بناها و آثار تاریخی شاخه ای از هنر معماری است، مرمت بیشتر از هر چیزی علاقه و حوصله و صبر می خواهد، فرد باید به یکسری چیزها مثل شناخت طرح ها و پلان ها، مواد و مصالح مسلط باشد.
یک مرمتگر باید تعهد به کار داشته باشد و افتخار کند که چنین شغلی دارد.
مرمت یک رشته تخصصی است و علاقه مندان با تحصیل و تجربه می توانند چیزهای بسیاری فرابگیرند و هر روز توانمندتر شوند.
ایرنا. فرایند و ضوابط مرمت آثار تاریخی چطور است؟
در مرمت آثار و بناهای تاریخی ۷۰ درصد اثر باید اصلش حفظ شود و مرمتگر تا ۳۰ درصد می تواند روی آن کار کند.
یک بحث دیگر مرمت، اختصاص اعتبار برای این کار است که از سوی دولت و بر حسب اولویت تامین می شود.
ما یکسری مرمت های اورژانسی هم داریم که در این صورت مرمتگران ملزم می شوند برای نجات یک اثر وارد عمل شوند.
ایرنا. وضعیت مرمت ابنیه و آثار تاریخی استان را چطور می‌بینید؟
ما در استان زنجان مرمتگران خوبی داریم ولی بیشتر کارشان روی حوزه بناها است و افرادی که مرمتگری تزیینات را انجام دهند تعدادشان کم است، در کل کشور هم چینی شرایطی وجود دارد.
مرمتگری تزیینات ظرافت ها و سختی های خاص خودش را دارد البته سر و کار داشتن با نقوش، اسرار و زیبایی های آنها لذت خودش را هم دارد.
استان زنجان از نظر بناها و آثار تاریخی شرایط منحصر به فردی دارد، بهترین راه برای حفاظت از بناهای تاریخی کاربری دادن به آنهاست، ببینید اماکن تاریخی هم مثل همین خانه های خودمان هستند، خانه با نفس انسان زنده است.
اگر ساکنان خانه ای، مدتی در آن نباشند، حال و هوای آن خانه عوض می شود و بنایش در معرض تخریب قرار می گیرد.
نفس انسان عامل حیات خانه است، در خصوص اماکن تاریخی هم همینطور است نباید رهایشان کنیم.
در برخی جاها که امکانش هست می توان با دادن کاربری هایی مثل اقامت در نگهداری آنها کمک کرد.
باید کاری کنیم تا سرمایه گذاران برای حفاظت از بناهای تاریخی وارد شوند.
ایرنا. پس از این همه سال در مرمتگری چه حس و حالی دارید؟
مرمتگری آثار تاریخی مثل تیمارداری عزیزترین داشته هاست. راستش را بخواهید من آنقدر با این گنبد سلطانیه انس گرفته ام که حتی روزهایی که به شهرهای دیگر می روم، بی تاب دیدنش می شوم.
تصور اینکه روزی بازنشسته بشوم و نتوانم دیگر اینجا بیایم خیلی برایم غم انگیز است.
حاصل سال ها فعالیت من در میراث فرهنگی چند پژوهش در زمینه نقش دایره در گنبد سلطانیه، معقلی های گنبد و آجرمهری ها گنبد سلطانیه است که قصد دارم در آینده نه چندان دور چاپشان کنم.
فکر می کنم محتوای ارزشمندی برای علاقه مندان داشته باشد.
ایرنا. حرف آخر؟
اینجا جا دارد یادی کنم از استادن گرانقدر خودم که سال ها با افتخار شاگردی آنها را کرده ام.
مرحوم دکتر شیرازی که پدر معماری اسلامی و مرمت بودند، مهندس محمدحسن محبعلی، دکتر زرگر، دکتر حجت و دکتر مهریار از برجستگان حوزه مرمت هستند و قدرشان را باید بیشتر بدانیم.
نظر شما