به گزارش ایرنا، هگمتانه نشانی نه تنها برای دیرینگی و قدمت شکوهمندانه همدان امروز به شمار می رود که بهترین، با ارج ترین و زیباترین معرف و نمادی از تاریخ و فرهنگ و تمدن پرآوازه ایران کهن است.
نام هگمتانه با تاریخ و گذشته ایران زمین گره خورده است و با سیری در تحولات تاریخی و تورق صفحات با شکوه ایران باستان آوازه این نماد و اثر ارزشمند تاریخی نمایان است.
هگمتانه در کانون توجه دولت سیزدهم
آنچه که امروزه بیش از آوازه و دیرینگی این اثر گرانبهای تاریخی مردم و شهروندان و حتی باستان شناسان و دوستداران تاریخ و فرهنگ این دیار را خرسند و امیدوار کرده و یکی از اولویت های دولت سیزدهم در سفر استانی رئیس جمهور نیز بود ثبت جهانی این بنای تاریخی و ارزشمند است که پرونده ان هم اینک به سازمان یونسکو نیز ارسال شده است.
به گفته رییس سازمان برنامه و بودجه استان همدان در سفر رییس جمهور و هیات دولت به این استان در ششم مرداد سال ۱۴۰۱، ۱۸۶ طرح مهم و تاثیر گذار به تصویب رسید که در بخش گردشگری عمده طرح مهم ساماندهی تپه هگمتانه است.
تورج الوانیان ادامه داد: برای ساماندهی تپه هگمتانه در این سفر ۱۵۰ میلیارد تومان مصوب شد که با توجه به اولویت استان برای ساماندهی این طرح که در آستانه ثبت جهانی قرار گرفته است و باید جذب بیشتری صورت گیرد.
وی اظهار داشت: ساماندهی تپه هگمتانه یکی از طرحهای مهم و اثر گذار ملی استان در این سفر بود که تاکنون برای آن ۴۴ میلیارد تومان اختصاص یافته است.
سایت تاریخی هگمتانه با ۴۰ هکتار وسعت در انتهای خیابان اکباتان همدان قرار دارد، این تپه تاریخی به دوره مادها منسوب بوده و نام خود را از هگمتانه پایتخت دولت مادها اقتباس کرده است.
سایت تاریخی هگمتانه با ۴۰ هکتار وسعت در انتهای خیابان اکباتان همدان قرار دارد، این تپه تاریخی به دوره مادها منسوب بوده و نام خود را از هگمتانه پایتخت دولت مادها اقتباس کرده است.بر اساس کاوش های بدست آمده از سوی عده ای از باستان شناسان، آثار مکشوفه در این شهر تاریخی مربوط به دوره اشکانیان و دوره های پس از آن است البته آثاری از دوره هخامنشیان نیز از این سایت تاریخی کشف شده که بیانگر استقرار سیاسی دولت هخامنشیان در همدان است.
هگمتانه به معنای" محل تجمع" بوده و از ۲ واژه پارسی باستان "هگمتا" به معنای گردآمدن و پسوند اسم مکان "نا" تشکیل شده است.
زمان استقرار حکومت ماد از ۷۲۸ ق.م تا ۵۵۰ ق.م است و اگر چه این مکان به محل و پایتخت استقرار مادها معروف شده است ولی تاکنون شواهد محکمی دال از این دوره به دست نیامده است.
با کشف سیستم معماری موجود که متعلق به دوره اشکانیان است قدمت این شهر به دوره اشکانی و پس از آن منصوب شده است.
با کشف سیستم معماری موجود که متعلق به دوره اشکانیان است قدمت این شهر به دوره اشکانی و پس از آن منصوب شده است.
از مجموعه ساختمان های مکشوفه که در عمق ۲ تا پنج متری از سطح تپه قرار دارد بناهایی با ابعاد ۵/۱۷ *۵/۱۷ متر کشف شد.
مجموعه بناهای موجود در ۲ ردیف موازی به صورت قرینه و پشت به یکدیگر ساخته شده اند و بین هر ۲ ردیف بنای موجود معبری به عرض۵/۳ متر در جهت شمال شرقی –جنوب غربی ایجاد شده است.
بخش هایی از حصار عظیم شهر به قطر تقریبی ۹ متر و ارتفاع باقی مانده هشت تا ۱۲ متر نیز کشف شده که در فواصل معین دارای برج های عظیمی بوده است.
در شرق سایت، موزه هگمتانه قرار دارد که آثار بسیار ارزشمندی از دوره های قبل و پس از اسلام را در خود جای داده است.
هگمتانه پذیرای ۲ اثر تاریخی دیگر شامل کلیسای "مریم مقدس" و کلیسای "گرگوری استپانوس" است.
تپه تاریخی هگمتانه به شماره ۲۸ در تاریخ ۲۴/۰۶/۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
به دلیل همین پیشینه و دیرینگی و اهمیت تپه هگمتانه در تاریخ کهن ایران و پیگیری های مسئولان و متولیان کشوری و استانی در سال های اخیر، ۱۱ بهمن ۱۴۰۱ قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اعلام کرد که پرونده ثبت‌جهانی «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» تحویل یونسکو شده است.
علی دارابی با اعلام این خبر ادامه داد: این پرونده گستره‌ای از محوطه باستانی هگمتانه، میدان مرکزی شهر، بازار تاریخی همدان، آرامگاه بوعلی‌سینا و خیابان‌های تاریخی این محدوده را شامل می‌شود.
بیشتر بخوانید:
وی ابراز امیدواری کرد که ثبت جهانی این پرونده با مشارکت همه مسئولان محلی، شهروندان و ساکنان شهر تاریخی همدان در آینده نزدیک محقق شود.
استاندار همدان هم ۱۲ بهمن سال گذشته در نشست خبری با رسانه ها از تحویل پرونده «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» به یونسکو خبر داد و گفت: هر سال هر کشور یک سهمیه برای ثبت جهانی دارد، که سهمیه ایران برای سال ۱۴۰۲ پرونده «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» خواهد بود.
علیرضا قاسمی فرزاد ابراز امیدواری کرد بر اساس پیش بینی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تابستان ۱۴۰۲ این یادمان ارزشمند تاریخی ثبت جهانی شود.
مدیر پایگاه میراث ملی محوطه باستانی هگمتانه در این باره گفت: تفاوت عمده پرونده ثبت جهانی همدان با سایر پرونده ها، این است که ما با یک تک بنا که در اختیار میراث فرهنگی باشد مواجه نیستیم، یک مجموعه ای داریم که به ادارات مختلف، مردم، شهرداری و رزق و روزی مردم وابسته است.
«صاحب محمدیان منصور» افزود: پس این محدوده به طور قطع فقط با تلاش مجموعه میراث فرهنگی به نتیجه نخواهد رسید چون بخش‌های بسیاری از آن در اختیار مردم، بازار و شهرداری است.
وی ادامه داد: سازه های مختلفی داریم که اگر همه مجموعه ها با هم پای کار نیایند اتفاقی نخواهد افتاد، از اهداف این نوع پرونده ها این است که از تک بنا فاصله می‌گیرد و به سمت منظرها و فضاهای شهری پیش می‌رود.
محمدیان منصور اظهار داشت: در راستای حفظ این فضاها برای آیندگان و بشریت و این مدل کسب و کار و رزق و روزی مهم است که این مردم پای کار باشند و به این اتفاق کمک کنند.
مدیر پایگاه میراث ملی محوطه باستانی هگمتانه با ذکر این سوال که در این راستا چرا عنوان پرونده تغییر کرد توضیح داد: وقتی واژه منظر فرهنگی در میان باشد باید از نظر زیربنایی مشخصه ای داشته باشد که متاسفانه یا خوشبختانه پرونده همدان وسعت فرهنگی که بتوان عنوان منظر فرهنگی را به آن اطلاق کرد ندارد و به دلیل کم شدن این زیربنا که کارشناسان باتجربه سالهای گذشته پرونده را در یونسکو ارائه و پیشنهاد دادند که از واژه منظر استفاده نشود.
وی ادامه داد: در پرونده همدان که حدود ۷۵ هکتار است استفاده از واژه منظر موضوعیت ندارد و خودش در ارزیابی یونسکو یک نکته منفی است. در ابتدا وسعت خیلی زیادتر بود و در اتفاق هایی که افتاد از جمله ساخت و سازها و تحقیق هایی که شد مجبور شدیم محدوده را کوچک و کوچکتر کنیم.
محمدیان منصور با تاکید بر اینکه تردد ماشین باید از داخل هگمتانه حذف شود ادامه داد: مسیر آهن فروشان و هم خود میدان اکباتان که محلی است که آثار فرهنگی زیادی در اطراف آن یافت شده از جمله پایه ستون‌های هگمتانه و اینکه امروز این مکان، محل تردد ماشین و پارکینگ است.
محمدیان منصور با تاکید بر اینکه تردد ماشین باید از داخل هگمتانه حذف شود ادامه داد: مسیر آهن فروشان و هم خود میدان اکباتان که محلی است که آثار فرهنگی زیادی در اطراف آن یافت شده از جمله پایه ستون‌های هگمتانه و اینکه امروز این مکان، محل تردد ماشین و پارکینگ است.وی اظهار داشت: هدف ثبت جهانی این است که ما بتوانیم اتفاقات بزرگی که در سایت‌های تاریخی در سالهای گذشته از جمله عدم مدیریت ها و مشکلات باعث شده که آسیب ببینند را به کمک این پرونده ها به حالت قبل برگردانیم.
محمدیان منصور یادآور شد: پس حذف سواره به تنهایی در توان میراث فرهنگی نیست، هر اتفاقی که در حوزه شهری اتفاق می‌افتد مانند جراحی است، ما اگر هگمتانه را به روی ماشین ببندیم این خروجی به هر حال موجب انتقاد عده ای می شود و زمان می‌برد تا مردم بتوانند زندگی خود را با آن تطبیق دهند.
وی با بیان اینکه این موارد جزو اصول پذیرفته شده طراحی شهری در جهان است و مدل زندگی گروهی را بهم می‌ریزد و مردم اعتراض می کنند گفت: ما متاسفانه زمان لازم برای اینکه این اتفاقات را مدیریت کنیم نداریم.
مدیر پایگاه میراث ملی محوطه باستانی هگمتانه اضافه کرد: تا قبل از آمدن ارزیابان یونسکو این موضوع باید انجام شود و معاون عمرانی استانداری همدان نیز برای ساماندهی ون ها به شهرداری ها تکلیف کرده است و این باید یک خواسته همگانی باشد و آرزوی دیرینه سازمان میراث فرهنگی هم این است تا این اتفاق بیفتد و در میدان اکباتان شاهد تردد ماشین نباشیم و در این راستا هر کاری هم بتوانیم انجام می‌دهیم.
وی با بیان اینکه شهرداری بازارچه میوه و تره بار را از اول سال گذشته در پشت نانوایی ها تشکیل داده است ادامه داد: درون عرصه هگمتانه بازارچه میوه و تره بار نباید باشد، حتی نانوایی ها هم باید جمع شود.
محمدیان منصور ادامه داد: تبدیل شدن به پیاده راه، اتفاق مطلوبی بوده و عبور اتوبوس نیز باید حذف شود چراکه این رینگ توان ورود اتوبوس را ندارد.
وی یکی دیگر از مباحث مربوط به ثبت هگمتانه را اقناع سازی مردم عنوان کرد و افزود: آماده کردن مردم فقط با جلسه گذاشتن انجام نمی شود چراکه خیلی از خواسته های مردم به میراث فرهنگی مربوط نیست و به اداره آب، گاز و شهرداری مربوط می شود.
وی یکی دیگر از مباحث مربوط به ثبت هگمتانه را اقناع سازی مردم عنوان کرد و افزود: آماده کردن مردم فقط با جلسه گذاشتن انجام نمی شود چراکه خیلی از خواسته های مردم به میراث فرهنگی مربوط نیست و به اداره آب، گاز و شهرداری مربوط می شود.مدیر پایگاه میراث ملی محوطه باستانی هگمتانه مطالبه رسانه را خیلی مهم دانست و گفت: اگر رسانه در اقناع سازی کمک نکند این اتفاق نمی افتد.
وی با تاکید بر اینکه برای تقویت بازار همدان باید توریست خارجی پولدار تقویت شود یادآور شد: این موضوع کمک می‌کند به غنی شدن اقتصاد بازار و رونق آن، امروز هدف ما این است که پای تجار خارجی به منطقه باز شود و خرید کند.
محمدیان منصور ادامه داد: در سال ۹۸، ۶ میلیون توریست خارجی وارد کشور شد که از این تعداد، تنها ۱۸ هزار نفر وارد همدان شدند یعنی ما ناتوان عمل کردیم و نتوانستیم توریستی که تا اصفهان آمده را به همدان بکشانیم.
وی اظهار داشت: توریست خارجی تاثیری که در میراث فرهنگی دارد رقمی نیست اما ورود و خرید آن در بازار در زندگی مردم تاثیر می‌گذارد.
مدیر پایگاه میراث ملی محوطه باستانی هگمتانه گفت: هدف ثبت جهانی این است که پای توریست خارجی در سطح شهر همدان باز شود و بازار رونق پیدا کند.
مدیر پایگاه میراث ملی محوطه باستانی هگمتانه گفت: هدف ثبت جهانی این است که پای توریست خارجی در سطح شهر همدان باز شود و بازار رونق پیدا کند.حذف سواره از هگمتانه
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان نیز در این باره تاکید کرد: حذف سواره از هگمتانه از اهمیت زیادی برخوردار است و باید هر چه سریعتر انجام شود.
محسن معصوم‌علیزاده بیان کرد: کاهش ارتفاع ساختمان حوزه هنری(سینما قدس) یکی از موانع پرونده ثبت جهانی همدان است و باید طی یک‌ماه آینده انجام شود.
وی اقناع عمومی را بسیار مهم دانست و ادامه داد: میراث‌فرهنگی برای این امر مهم به همکاری اصناف نیاز دارد تا بازاریان تا زمان حضور ارزیابان در همدان با ما همراه شوند و هم‌افزایی جمعی اتفاق بیفتد.
حضور ارزیابان یونسکو شهریورماه برای ارزیابی پرونده ثبت جهانی هگمتانه
معصوم‌علیزاده با اعلام اینکه ارزیابان یونسکو شهریورماه سال‌جاری برای ارزیابی پرونده ثبت جهانی در همدان حضور پیدا می‌کنند، تصریح کرد: اقدامات اجرایی و پروژه‌ها باید تا زمان حضور ارزیابان انجام شود.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان اضافه کرد: یکی از نکات مورد توجه کارشناسان یونسکو همکاری، هماهنگی و هم‌افزایی میان مجموعه‌های مدیریتی استان است.
وی با تاکید بر اینکه موانع ثبت جهانی هگمتانه تا قبل از شهریور عملی شود، اظهار داشت: باید اهتمام ویژه‌ای به پرونده داشته باشیم چراکه آبروی جمهوری اسلامی ایران است.
معصوم‌علیزاده تصریح کرد: ثبت جهانی هگمتانه به همدان و مجموعه تاریخی استان هویت می‌دهد و به طور قطع بر عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی و گردشگری تاثیر خواهد گذاشت، علاوه بر این اعتبارات خوبی به پرونده اختصاص داده شده است
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان اواخر فروردین ماه در بازدید مشترک با شهردار همدان از حریم هگمتانه بر حذف زوائد و الحاقات اضافی در مسیر ثبت جهانی تاکید کرد و گفت: پیشبرد اهداف برای به نتیجه رسیدن پرونده ثبت جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان در دستور کار مشترک میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان و شهرداری قرار دارد.
معصوم علیزاده با بیان اینکه مدت زمان کمی تا سفر ارزیابان یونسکو به همدان باقیمانده است اظهار داشت: در صدد هستیم موانع احتمالی را از این پرونده حذف کنیم و به این منظور بارها مسیر تعریف شده را با حمایت و تاکید مدیریت ارشد استان بازنگری کرده ایم.
معصوم علیزاده با بیان اینکه مدت زمان کمی تا سفر ارزیابان یونسکو به همدان باقیمانده است اظهار داشت: در صدد هستیم موانع احتمالی را از این پرونده حذف کنیم و به این منظور بارها مسیر تعریف شده را با حمایت و تاکید مدیریت ارشد استان بازنگری کرده ایم.وی موارد مشترک بین شهرداری و این اداره‌کل را شامل ساماندهی سیمای بصری مسیرهای پرونده ثبت جهانی همدان، کاروانسراهای قرار گرفته در محدوده بازار به ویژه کاروانسرای حسین‌خانی و جلدی، حذف سواره از محدوده هگمتانه، کفسازی و جداره‌سازی‌ها کوچه‌ها و مسیرهای اطراف در حریم هگمتانه عنوان کرد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان از شهردار همدان درخواست الحاق کوچه بین هگمتانه و املاک مردم را مطرح و گفت: این معبر کم عرض محل اتصال هیچ معبری نیست و مساحت کمی را به خود اختصاص و موجب شکل گرفتن یک سیمای مخدوش در این مسیر شده است.
معصوم علیزاده با تأکید بر حل‌وفصل موانع پرونده ثبت جهانی گفت: بر اساس شواهد موجود این کوچه حائل بین هگمتانه و منازل مسکونی می‌تواند در ارزیابی، ارزیابان یونسکو یک امتیاز منفی برای ثبت جهانی به‌حساب آید.
او بر اهمیت کفسازی و جداره‌سازی مسیر پرونده «ثبت جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» تأکید کرد و گفت: مدیریت سیمای بصری شهر به‌ویژه مناطق مشخص شده برای ارزیابی یونسکو می‌تواند تأثیر مستقیمی در چگونگی پیشبرد نتیجه بررسی ارزیابان داشته باشد.
اختصاص ۷۰ میلیارد تومان به پرونده ثبت جهانی هگمتانه
شهردار همدان نیز با بیان اینکه در بودجه سال‌جاری شهرداری ثبت جهانی هگمتانه به عنوان یکی از اولویت‌های شهرداری گنجانده شده است گفت: در بودجه ۱۴۰۲ شهرداری همدان ۷۰ میلیارد تومان برای پرونده ثبت جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان پیش‌بینی شده است.
سیدمسعود حسینی با اشاره به اینکه برای جداره‌سازی میدان امام(ره) ۱۰ میلیارد تومان درنظر گرفته شده است، افزود: در سال‌جاری جداره‌سازی قسمتی از خیابان شهدا نیز انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه پیاده‌راه سازی خیابان باباطاهر نیز در دستور کار است، مطرح کرد: طرح حرم تا حرم، ساماندهی بازار تاریخی، اجرای گذر فرهنگی و رفع موانع ثبت جهانی هگمتانه از جمله کارهای شهرداری در سال‌جاری است.
ثبت جهانی نباید خللی در فرآیند زندگی روزمره مردم ایجاد کند
استاندار همدان نیز با تاکید بر اینکه موانع ثبت جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان باید در زمان‌بندی مشخص انجام شود ادامه داد: دستگاه‌های خدمات‌رسان و شهرداری با نظر کارشناسی میراث‌فرهنگی، زیباسازی و ساماندهی محدوده ثبت جهانی و تردد خودروها را با ایجاد معبر و دسترسی جدید اجرا کنند.
علیرضا قاسمی فرزاد گفت: فراهم‌سازی امکانات لازم همراه با رعایت موازین تعیین شده بافت های تاریخی و ثبت جهانی آن بسیار مهم و ضروری است و عملکرد دستگاه‌ها در این باره طی یک ماه آینده مورد ارزیابی قرار می گیرد.
او با بیان اینکه دستگاه‌های مرتبط تا اواخر اردیبهشت‌ماه فرصت دارند نظر میراث‌فرهنگی را اعمال کرده و اقدامات اصلاحی در محدوده ثبت را اجرا کنند، افزود: ثبت جهانی نباید آسیب و خللی در فرآیند زندگی روزمره مردم و کسب و کار ایجاد کند.
قاسمی‌فرزاد با تاکید بر ساماندهی بازارچه میوه و تره بار در عرصه هگمتانه، اظهار داشت: ثبت جهانی هگمتانه بسیار مهم است و با توجه به قدمت و صبغه تاریخ و تمدن همدان باید جزء نخستین آثاری می‌بود که ثبت می‌شد.
قاسمی‌فرزاد با تاکید بر ساماندهی بازارچه میوه و تره بار در عرصه هگمتانه، اظهار داشت: ثبت جهانی هگمتانه بسیار مهم است و با توجه به قدمت و صبغه تاریخ و تمدن همدان باید جزء نخستین آثاری بود که ثبت می‌شد.استاندار همدان با اعلام اینکه برای ثبت جهانی همدان همه دستگاه‌ها باید پای کار باشند تصریح کرد: فضای بصری دور میدان امام(ره) باید ساماندهی و ساختمان‌ها به صورت یک شکل شوند همچنین باید این بناها به گونه‌ای مرمت شوند تا در اثر فرسایش زمانی آسیب نبینند بنابراین باید بودجه خوبی برای این موضوع درنظر گرفته شود.
قاسمی‌فرزاد با اشاره به اینکه پس از افتتاح شهرک بنکداران، راسته حسین‌خانی باید به سمت عرضه صنایع‌دستی و سوغات همدان برود، گفت: خیابان اکباتان نیز باید تغییر کاربری دهد و به عرضه صنایع‌دستی و سوغات تبدیل شود.
استاندار همدان اضافه کرد: مبلمان شهری و توسعه جداره‌ها نباید مردم را درگیر کند بلکه مقاوم سازی و ایمن سازی در این محدوده انجام و ضوابط میراثی نیز رعایت شود.
وی با اشاره به اینکه ثبت جهانی «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» نقش بسیار ارزشمندی در معرفی همدان به مردم جهان دارد اظهار داشت: با ایجاد معبر و دسترسی جدید مشکلی برای عبور و مرور مردم ایجاد نشود.
او با تاکید بر اصلاح فضاهای نامتجانس این محوطه تاریخی گفت: دستگاه‌های خدمات رسان و شهرداری با مدیریت و طبق نظر میراث فرهنگی و گردشگری استان ساماندهی بازار و زیباسازی سردرب مغازه ها، یکسان سازی ۱۲ گنبد دور میدان امام خمینی(ره) و نماها را حداکثر تا آخر اردیبهشت در دستور کار قرار دهند.
نظر شما