سرلک: شرط اول همزیستی، به رسمیت شناختن تفاوت‌های انسان‌هاست

با پایان فصل سرد سال، بی‌حجابی در نقاط مختلف کشور گسترش یافته و علاوه بر نگرانی بخشی از متدینین، انتقاد ائمه جمعه و برخی هشدارهای نهادهای مسئول را در پی داشته و از سوی دیگر با تعلیق فعالیت گشت ارشاد، رخ دادن چند اتفاق، نگرانی از ایجاد درگیری میان مردم را تشدید کرده است.

در این شرایط، رهبر انقلاب با تاکید بر لزوم حفظ همدلی و اتحاد، درگیر شدن مردم به خاطر عقاید و سلایق مختلف با هم را نقشه دشمن دانستند و بر زندگی مهربانانه مردم درکنار هم تاکید کردند. این در حالی است که برخی معتقدند مماشات با روند بی حجابی به موضوعات دیگر سرایت کرده و منجر به رواج قانون شکنی می شود.

در همین رابطه اداره پژوهش ایرنا با کارشناسان به گفت‌وگو نشسته که گزارش پیش رو گفت‌وگو با علی سرلک عضو هیات علمی دانشگاه هنر است که در پی می‌خوانید:

ایرنا: راهکار حفظ اتحاد و همدلی در شرایطی که اختلاف نظرها در جامعه زیاد و عمیق است، چیست؟

هیچ دو نفری را نمی‌توان یافت که مثل هم فکر کنند و هستی با همین تفاوتهایش نظام احسن شده است. وقتی خداوند دو برگ درخت را مثل هم نیافریده، طبعا دو انسان هم کاملا مثل هم نیستند. این اختلافات هم در مسائل فکری است، هم ظاهری و موارد دیگر. اولین چیزی که به رواداری و همزیستی مسالمت‌آمیز کمک می‌کند، به رسمیت شناختن همین تفاوتهاست، چون طراحی آفرینش براساس تفاوتهاست.

ازسوی دیگر کسانی که دغدغه مسائل ارزشی و اعتقادی دارند و باورمند به نظام ارزشی اسلام هستند باید بدانند در اسلام هم توصیه‌های زیادی به رواداری، محبت و کرامت شده و ویژگی مهم پیامبر اکرم(ص) که خلق عظیم دارند، رواداری و داشتن قلب بزرگ است. قرآن می‌گوید اگر پیامبر این طور نبود، از اطرافش پراکنده می‌شدند. مدارا با تکیه و تاکید بر اصول ارزشی و فعال بودن نهاد امر به معروف و نهی از منکر منافاتی ندارد. جمع بین این دو در تکیه به محبت است. قرآن مومنان را دوستان هم می‌داند که همین علاقه و محبت و دوستی آنها باعث امر به معروف و نهی از منکر خیرخواهانه و دلسوزانه می‌شود. خداوند حتی به موسی فرمان می‌دهد در دعوت فرعون، حرف حق را نرم و دوستانه و مستدل بیان کند.

کسانی که دغدغه مسائل ارزشی و اعتقادی دارند و باورمند به نظام ارزشی اسلام هستند باید بدانند در اسلام هم توصیه‌های زیادی به رواداری، محبت و کرامت شده و ویژگی مهم پیامبر اکرم(ص) که خلق عظیم دارند، رواداری و داشتن قلب بزرگ استراه درست این است که از نزدیکان خود آغاز کنیم

ایرنا: ورود مردم به عرصه مقابله با بی‌حجابی چه پیامدهای مثبت و منفی دارد و چگونه باید مانع درگیری طیف‌های مردم شد؟

راه درست این است که ما از نزدیکان خود آغاز کنیم. بی‌حجابی پیامدهای خطرناکی دارد و حتی اگر مسلمان نباشیم و انقلاب نکرده باشیم، نگران‌کننده است، اما هر کس باید سراغ نزدیکان، دوستان و همسایگان خود برود که تذکر به آنها باعث سوء‌تفاهم و درگیری نمی‌شود و ابتدا تذکر غیرزبانی و سپس زبانی بدهد. وقتی به جای نزدیکان به غریبه‌ها تذکر دهیم، سوء تفاهم رخ می‌دهد. ورود به این موضوع باید عاقلانه و بدون تنش و درگیری باشد. متاسفانه گاه برخوردهایی خلاف تدبیر، شبیه ریختن سطل ماست می‌بینیم، اما اگر طرف مقابل آن فرد از نزدیکانش بود، دست به چنین کارهایی نمی‌زد، بلکه صرفا با احترام تذکر می‌داد و درگیر نمی‌شد.

یا موردی که اخیرا درگیری و پرتاب سنگ به یک اتوبوس رخ داد؛ اگر تذکر بین بستگان داده می‌شد، پیش نمی‌آمد. باید امر به معروف را با پیام محبت آمیز، از نزدیکان و فضای دوستی و همسایگی آغاز کنیم تا بعد به غریبه‌ها و رهگذران برسد.

ایرنا: آیا همدلی و همزیستی افراد باحجاب و بی‌حجاب، انقلابی و غیرانقلابی، مذهبی و غیرمذهبی و.. امکان‌پذیر است؟ در این صورت معنای عملیاتی آن چیست؟

من حتی با دوست هم اتاقم در دوران طلبگی علاوه بر اشتراکات، اختلاف نظر داشتم. تاکید بر نقاط اختلاف باعث نابودی دوستی می‌شود. همدلی تاکید بر نقاط اشتراک است. کاملا امکان‌پذیر است که یک چادری با یک بی‌حجاب، انقلابی و غیر انقلابی، مسلمان و غیر مسلمان، شیعه با سنی دوست باشند. و الا حتی زن و شوهر اگر بخواهند بر اختلافاتشان تاکید کنند، باید از هم جدا شوند. رهبری فرمودند شاید کسی که بی حجاب است، اهل احیای شب قدر و توسل است، نمی‌توانیم بابت این گناه، او را از دایره اسلام و انقلاب خارج کنیم.

تعداد کمی اهل توهین و لجاجت هستند و عملکردشان بیمارگونه است که حسابشان جداست. اما اکثر افرادی که گناهی چون بی‌حجابی دارند، صدها ثواب دیگر هم دارند. به قول مولوی مگس‌ها تنها به زخم توجه می‌کنند و بیماری منتشر می‌کنند، اما باید مثل زنبور بود و گلها را دید. در این صورت عطر داری و عسل تولید می‌کنی.

به قول مرحوم «صفایی» اگر کسی با مسیر دینداری فاصله گرفت، شما وظیفه بیشتری نسبت به او داری، نه این که لگدی بزنی تا کلا فاصله بگیرد. باید بیشتر با او مدارا کنی. پیامبر معمولا در پایان قافله حرکت می‌کرد و مراقب کسانی بود که راه را گم کرده یا خسته و ناتوان هستند. قرآن می‌گوید بین خودتان اهل رحم و مروت و تغافل باشید. حتی زن و شوهر باید در برخی موارد اهل تغافل و نادیده‌گیری باشند.

ایرنا: کدام گروه‌ها و با چه انگیزه‌هایی به همدلی، همزیستی و اتحاد در جامعه آسیب می‌زنند؟

سه گروه : اول آدم‌هایی که با انگیزه الهی و عشق به ارزش‌ها وارد می‌شوند، اما گاهی به خاطر تنش‌های طرف مقابل به صورت ناصحیح وظیفه‌شان را انجام می‌دهند. انگیزه اینها خوب است و باید به آنها توجه بدهیم که کارشان را درست انجام دهند تا به جای درست کردن ابرو، چشم را کور نکنند. دوم کسانی که در طرف مقابل دوست دارند این درگیری‌ها رخ دهد. کسانی که می‌خواهند از کمترین تذکر با لحن خوب، قشقرق و درگیری بسازند. خود من چند وقت قبل وقتی به خانمی با وضعیت بسیار نامناسب محترمانه تذکر دادم کمی رعایت کنید، اما شروع به سروصدا و توهین کرد.

برای برخی حجاب و بی حجابی مهم نیست و بین هر دو طرف ایجاد نفرت می‌کنند و طرفدار دعوا هستند تا با هر موضوعی دوقطبی‌سازی کنند و با هر موضوعی شرایط کشور را غیرعادی جلوه دهندگروه سوم که خطرناکتر از همه هستند، لشگر جنگ شناختی هستند که فضای افکار عمومی را با پیام‌هایی زمینه‌ساز درگیری می‌کنند. برای اینها حجاب و بی حجابی مهم نیست و بین هر دو طرف ایجاد نفرت می‌کنند و طرفدار دعوا هستند تا با هر موضوعی دوقطبی‌سازی کنند و با هر موضوعی شرایط کشور را غیرعادی جلوه دهند.

ایرنا: در موضوعات مهمی که بین مردم اختلاف نظر وجود دارد، چه راهکارهایی برای نزدیک شدن نگاه‌ها و به ویژه ایجاد اجماع عمومی وجود دارد؟

در مساله حجاب وظیفه ما جلوگیری از شکستن این سد محکم است تا جامعه به سمت بی‌عفتی و لاابالی گری نرود. راهکار هم این است که به شکل مویرگی، از درون روابط عاطفی و دوستانه و فامیلی وظیفه امر به معروف را انجام دهیم. در غیر این صورت آن گروه سوم میدان را تنگ می‌کنند.