به گزارش خبرنگار ایرنا؛ ارتباطات علمی نقش مهمی در ایجاد تخصص‌ها و پیدایش نظریات جدید دارند؛ ارتباطاتی که در نهایت منجر به تولیدات علمی در جامعه می‌شوند و کمک‌شایانی به مدیران در حل مشکلات کشور می‌کنند.
ضرورت شناسایی پژوهشگران
از این رو شناسایی پژوهشگران و حمایت از این قشر فرهیخته دانشگاهی به‌منظور ایجاد ارتباطات علمی و اولویت‌یابی و نیازسنجی پژوهشی جهت حل مشکلات کشور از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ در حقیقت مسئولان در هر سازمان باید مشکلات و مسائل نهاد تحت مدیریت خود را شناسایی کنند و با بهره‌گیری از پژوهشگران و متمرکز ساختن پژوهش‌ها حول این مشکلات راهکارهای مناسبی در جهت حل و بهبود مسائل سازمان بیابند.
بر اساس بررسی‌های انجام شده در سازمان‌ها و نهادهای مختلف به‌واسطه عدم بهره‌گیری از پژوهشگران و نداشتن تولیدات علمی نه تنها دغدغه‌ها در حوزه‌های مختلف رفع نشده بلکه بی‌توجهی به این امر هزینه‌های سنگینی را به بدنه کشور تحمیل کرده است. هرچند که نمی‌توان اقدامات پژوهشی اخیر در کشور را نادیده گرفت.
با نگاهی به عملکرد فعالان در عرصه علم و پژوهش در طی دو سال گذشته می‌توان دریافت که برای حل مشکلات در این عرصه اقدامات قابل‌توجهی انجام شده است؛ اقداماتی که با رویکرد پژوهش محوری دولت سیزدهم صورت گرفته است.
تمرکز بر حل مشکلات از طریق علم و دانش
یکی از رویکردهای دولت سیزدهم توجه ویژه به امر پژوهش و تمرکز بر روی حل مشکلات کشور از طریق بهره‌گیری از علم و دانش بوده و هست به گونه‌ای که برخی از مسئولان حوزه علم و پژوهش معتقدند اگر بخواهیم شعار سال را که مورد تأکید رهبر معظم انقلاب و مهمترین نیاز امروز کشور است محقق کنیم، راهی جز توجه به علم و دانش و سرمایه‌گذاری روی علم نداریم.
راه‌اندازی سامانه نظام ایده‌ها و نیازها با نام اختصاری نان در گام اول
بدین ترتیب در طول ۲سال گذشته، تقویت امکانات و تجهیزات علمی به‌ویژه در حوزه‌های تحقیقاتی و پژوهشی در دستورکار متولیان امر قرار گرفته است. به عنوان نمونه ایجاد نظام ملی پیشنهادها جهت ثبت و نمایه‌سازی نیازهای مختلف جامعه و در نتیجه سوق دادن بخش عمده‌ای از فعالیتهای پژوهشی در جهت رفع نیازها و مشکلات جاری کشور از برنامه‌های مهم وزیر علوم به مجلس شورای اسلامی بود که این رویکرد با تلاش برای راه‌اندازی سامانه‌ای محقق شد؛ سامانه‌ای که تحت عنوان سامانه نظام ایده‌ها و نیازها و با نام اختصاری «نان» راه‌اندازی و با حضور محمد علی زلفی گل وزیر علوم و برخی از مدیران کل این وزارتخانه و رؤسای دانشگاه های بزرگ کشور در سالن شهدای جهاد علمی وزارت در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ رونمایی شد.
این سامانه در حال حاضر به عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند جهت ایجاد نظام ملی نوآوری مبتنی بر شکل گرفتن ارتباط مستقیم بین نیازهای جامعه، صنایع خصوصی دولتی و پژوهشگران، شرکت‌های دانش بنیان و خلاق، پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد به شمار می‌رود.
ایجاد درگاهی برای آشنایی با نخبگان و آینده سازان با نام دانا
اقدامات دولت سیزدهم اما به راه‌اندازی این سامانه محدود نشد. تقسیم کار علمی و مأموریت گرایی به دستگاه‌ها، راه اندازی صندوق شورای عالی عطف و مجوز اختصاص ۴۰ درصد بودجه پژوهشی به صندوق از مهمترین اقداماتی بود که در طول این مدت برای پیشرفت کشور در عرصه پژوهشی انجام شد. همچنین طرح ملی جذب پژوهشگران و پسا دکتری در صنایع و بهره گیری از ظرفیت محققان برای تزریق دانش در صنعت از دیگر کارهای مهم در این عرصه بود. اخیرا هم مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) برای حل مشکلات پژوهشی و به منظور بهره‌گیری هر چه بیشتر از پژوهشگران برجسته جهت ارائه تولیدات علمی اقدام به راه‌اندازی سامانه‌ای با هدف شناسایی پژوهشگران ایرانی داخل و خارج از کشور کرد؛ سامانه‌ای که تحت عنوان درگاه آشنایی با نخبگان و آینده سازان با نام دانا راه‌اندازی شده است.
روز یکشنبه ۲۰فروردین ۱۴۰۲ بود که رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، در جلسه هیئت دولت ضمن تشریح فعالیتهای این مؤسسه در سطح ملی و بین المللی به معرفی اهداف و قابلیت‌های شبکه علمی – اجتماعی این سامانه پرداخت و اعلام کرد: جامعه هدف سامانه درگاه آشنایی با نخبگان و آینده سازان دانا، اساتید، محققان و دانشجویان و دانش‌پژوهان کشورهای اسلامی و حداقل مخاطب این درگاه در سطح ملی و کشورهای اسلامی به ترتیب یک و پنج میلیون نفر هستند.
دکتر محمد علی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز در این جلسه گفت: بدون شک تأسیس دو سامانه نظام ایده ها و نیازها (نان) و درگاه آشنایی با نخبگان و آینده سازان (دانا) جز افتخارات دولت مردمی سیزدهم آیت الله دکتر سید ابراهیم رئیسی که در تاریخ کشور ثبت و ضبط خواهد ماند.
تأکید رئیس جمهور بر حمایت ویژه از فعالیتهای پژوهشگران
آیت الله دکتر سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور نیز در این جلسه با بیان اینکه علم و فناوری زیر بنای اقتدار کشور است، مبنای دولت را حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور دانست و از وزیر علوم، تحقیقات و فناوری خواست حمایت ویژه‌ای از فعالیتهای پژوهشگران و فناوران کشور که در مسیر نیازهای کشور گام بر می‌دارند داشته باشند.
بدین ترتیب پیگیری‌ها و تلاش‌ها برای رونمایی از این سامانه در شهر شیراز با جدیت بیشتری دنبال و مقرر شد درگاه آشنایی با نخبگان و آینده سازان در اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری که از تاریخ پنجشنبه ۲۱ اردیبهشت ماه تا شنبه ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ در مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) برگزار می‌شود، با حضور مقامات کشوری و رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری از درگاه آشنایی با نخبگان و آینده سازان (دانا) رونمایی شود.
پژوهشگران سرچشمه تولیدات علمی و بازیگران اصلی عرصه پژوهش
دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس موسسه (ISC) در آستانه برگزاری مراسم رونمایی از درگاه آشنایی با نخبگان و آینده سازان در رابطه با ضرورت راه‌اندازی این سامانه به خبرنگار ایرنا گفت: پژوهشگران سرچشمه تولیدات علمی و در واقع بازیگران اصلی عرصه پژوهش هستند؛ بنابراین نیاز است تا به خوبی شناخته شوند و زمینه‌ای برای آنها فراهم شود تا بتوانند نتایج تحقیقاتشان را معرفی کرده و با معرفی دستاوردها و بروندادهای خود، راهی را به سوی ارتباطات بیشتر علمی بگشایند.
وی ادامه داد: نظر به اهمیت ایجاد سامانه‌ای جهت آشنایی با پژوهشگران و امکان تعامل میان آنها، درگاه آشنایی با نخبگان و آینده‌سازان با آدرس https://dana.isc.ac در موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) ایجاد شد.
امکان ارتباط علمی در این سامانه
فاضل‌زاده اضافه کرد: برای هرکدام از نخبگان و پژوهشگران ایرانی در این سامانه، یک صفحه جامع در نظر گرفته می‌شود و فعالیتهای پژوهشی و شناسه آنان در پایگاه‌های دیگر مشخص می‌شود. همچنین سنجه‌ها و معیارهای مختلف علم‌سنجی و دگرسنجی در این سامانه برای پژوهشگران تعبیه شده است که به کمک آن می‌توان پژوهشگران و همچنین سازمان‌ها و مؤسسات مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.
او تأکید کرد: در حقیقت صفحه هر پژوهشگر در سامانه دانا، شامل مقالات و دستاوردهای علمی، طرح ها و پروژه ها، تخصص‌ها و مهارت‌ها، نیازها و ایده‌های ثبت شده در سامانه نان، وابستگی های سازمانی، دنبال کنندگان و دنبال‌شوندگان و نمودارهای وضعیت است و برای هر پژوهشگر یک کد منحصر به فرد (ISC-ID) ارائه می‌شود که حاوی اطلاعاتی در مورد اوست.
وی با بیان اینکه امکان ارتباط علمی در این سامانه از طریق ایجاد یک شبکه اجتماعی علمی داخلی وجود دارد، گفت: در عملیاتی کردن این طرح تلاش شده است از فناوری‌های بروز در حوزه‌های مهندسی نرم‌افزار، هوش مصنوعی، پایگاه داده، شبکه و امنیت بهره برده شود.
ویژگی‌های سامانه دانا
فاضل زاده به بیان ویژگی‌های سامانه دانا پرداخت و افزود: این سامانه نقش مؤثری در فراهم کردن شرایطی برای سهولت کاربران دارد. در این درگاه ورود به سامانه، رویت مقالات علمی دیگر پژوهشگران، یافتن پژوهشگران حوزه‌های مختلف و دنبال کردن پژوهشگران با ظاهری کاربرپسند امکان‌پذیر می‌شود. همچنین این سامانه کمک شایانی به ارائه وضعیت پژوهشگران در قالب نمودارها می‌کند؛ ارائه انواع نمودارها در قالب‌های مختلف، این امکان را می‌دهد تا بتوان درک سریعی از وضعیت پژوهشگران بدست آورد.
لزوم ارائه شبکه اجتماعی علمی بومی
وی ارائه شبکه اجتماعی علمی بومی را از دیگر ویژگی‌های این درگاه دانست و بیان داشت: امکان دنبال کردن پژوهشگران و مشاهده فعالیتهای علمی آنان، ارائه نظر در رابطه با پست‌های آنان و همچنین امکان مباحثه علمی میان پژوهشگران این فرصت را در کشور ایجاد می‌کند که پژوهشگران بتوانند تعامل بیشتری با یکدیگر داشته باشند و این کار در نهایت منجر به تولیدات علمی قوی‌تری از طریق تشریک مساعی خواهد شد.
او اضافه کرد: سامانه دانا با هدف توسعه شبکه علمی کشورهای اسلامی، در فاز اول برای یک میلیون از پژوهشگران ایرانی و پنج میلیون از پژوهشگران کشورهای اسلامی شناسه ISC ایجاد کرده و پروفایلی برای آنها ایجاد می‌کند.
تمایز سامانه دانا با سایر سامانه‌های مشابه
فاضل‌زاده به تمایز درگاه آشنایی با نخبگان وآینده سازان با سایر سامانه‌های مشابه اشاره کرد و گفت: سامانه دانا، سامانه‌ای با پوشش جامع از پژوهشگران ایرانی و بروندادهای علمی آنها است. عدم وابستگی به سامانه های مشابه بین المللی، بومی سازی شبکه اجتماعی علمی بر اساس قوانین کشور، ایجاد کد منحصر به فرد برای هر پژوهشگر، تاکید بر بروندادهای فارسی پژوهشگران ایرانی در کنار دیگر بروندادها و فراهم‌سازی جریان دانش میان پژوهشگران موجبات تمایز این سامانه را از سایر سامانه‌های مشابه فراهم کرده است.
وی در خصوص چندزبانه بودن سامانه دانا اظهار داشت: در این سامانه ارتباط میان پژوهشگران با زبان های مختلف فارسی، انگلیسی، عربی، آلمانی، فرانسوی و ترکی امکان‌پذیر است.
رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) به بیان اهداف راه‌اندازی این سامانه پرداخت و گفت: شناسایی محققان و پژوهشگران ایرانی داخل کشور، ارتقا دیپلماسی علمی- فناوری میان دانشمندان جهان اسلام، ایجاد شبکه علمی – اجتماعی کشور های اسلامی، شناسایی محققان و پژوهشگران ایرانی خارج کشور، مرجعیت علمی و فناوری در سطح کشورهای اسلامی و شناسایی محققان و پژوهشگران کشورهای اسلامی از اهداف راه‌اندازی این سامانه به شمار می‌رود که امیدواریم با رونمایی از آن بتوانیم گام‌های محکمی در این مسیر برداریم.
نهادینه شدن نگاه ویژه پژوهشی در دولت سیزدهم
یکی از عوامل اساسی پیشرفت در کشورهای توسعه یافته، توجه خاص به امر پژوهش و وضعیت پژوهشگران است. بدون شک هر نوع پیشرفت و توسعه، ارتباط مستقیمی با تحقیقات علمی دارد و رشد و توسعه کشورهای پیشرفته، در نتیجه سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌ها در بخش پژوهش است. در حال حاضر مسئولان در دولت سیزدهم معتقدند که در این دولت نگاه ویژه پژوهشی در کشور نهادینه شده و توجه جدی به جهش علمی وجود دارد و در نزدیک به ۲سال فعالیت دولت، اقدامات خوبی در این عرصه صورت گرفته است که راه‌اندازی سامانه دانا از مهمترین اقدامات دولت در این زمینه است؛ سامانه‌ای که اگر به خوبی مدیریت شود می‌تواند گام بزرگی برای ساماندهی حوزه پژوهش و شناسایی پژوهشگران برجسته کشور باشد.
نظر شما