بازدید رهبر انقلاب از نهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در ۲۲ اردیبهشت سال ۱۳۷۵ اتفاق افتاد. ایشان در مصاحبه با خبرنگار صدا و سیما نمایشگاه کتاب تهران را بهار کتاب نامیدند: کتاب حقیقتاً مطرح می شود و گروه های زیادی از مردم - به ویژه جوانان - سراغ کتاب‌فروش‌ها می روند. یعنی کتاب‌فروش‌ها، فروشِ خوبی از این جهت دارند و کتاب هم واقعاً به دست مردم علاقه‌مند می رسد. البته سلیقه و توقّع من این است که ما در طول سیصد و شصت یا شصت و پنج روزِ سال، هر روز به قدر یک روزِ این نمایشگاه، فروش کتاب در کشور داشته باشیم. دل من این را می خواهد.
گذشته ای پربار داریم
ایشان با بیان این که اگر چنین هم بشود، زیاد نیست ادامه دادند: چون کشور ما کشوری متمدّن و دارای تاریخ و فرهنگ است. کشور ما مثل برخی از ممالک دنیا نیست که گذشته‌ی پربار و تاریخ و فرهنگ نداشته باشد. لذا در کشور ما اگر مردم ده برابر آنچه هم آمار اعلام می کنند، کتاب بخوانند، خیلی زیاد نخواهد بود و دور از توقّع نیست. اما حالا که چنین نیست، ایام نمایشگاه را بنده خیلی مغتنم می شمارم.
در سال های گذشته گاهی از وضع نامطلوب کاغذ و سایر موارد چاپ و نشر گله و شکایت داشتند که امسال بحمداللَّه این طور نبود. الحمدللَّه این هم خبر خوبی است
ابراز رضایت از وضعیت کاغذ
مقام معظم رهبری در ادامه از وضعیت کاغذ تمجید کردند: امسال هم نمایشگاه بحمداللَّه خوب بود. من از دو، سه سالن بازدید کردم و چون نزدیک ظهر بود، به بازدید ادامه ندادم. نکته‌ای که باید عرض کنم این است که ناشران ایرانی، مثل سال های گذشته از وضعیت کاغذ، شکایت نداشتند. در سال های گذشته گاهی از وضع نامطلوب کاغذ و سایر موارد چاپ و نشر گله و شکایت داشتند که امسال بحمداللَّه این طور نبود. الحمدللَّه این هم خبر خوبی است.
اگر نیازی به آگهی های تلویزیونی ندارید در وقت آگهی های تلویزیونی کتاب بخوانید
مقام معظم رهبری بار دیگر بر ضرورت مطالعه در اوقات بیکاری مثلا در وقت پخش آگهی های تبلیغاتی تلویزیون تاکید کردند: گاهی می بینید یک نفر پای تلویزیون نشسته و منتظر یک فیلم است. تلویزیون آگهی تبلیغاتی پخش می کند و گاهی پخش تبلیغات ۲۰ دقیقه طول می کشد. یک وقت است کسی به آن تبلیغات احتیاج دارد. اما کسی که احتیاج ندارد آگهی های تبلیغاتی را ببیند، این ۲۰ دقیقه را چرا بیکار بنشیند؟! یک کتاب دم دستش باشد؛ بردارد و ۲۰ دقیقه مطالعه کند. اگر مردم ما عادت کنند که از این وقت های ضایع‌شونده برای مطالعه‌ی کتاب استفاده کنند، جامعه خیلی پیش خواهد رفت و فرهنگ کشور، خیلی ترقّی خواهد کرد.
مثلاً فرض کنید مثل ساعت انشا که ما داریم یا به جای ساعت فارسی، ساعت کتابخوانی بگذارند تا دانش آموزان با فرهنگ کتابخوانی آشنا شوند
ایجاد ساعتی در مدارس به نام ساعت کتابخوانی
رهبر انقلاب بار دیگر در ۱۴ اردیبهشت۱۳۷۶ از نمایشگاه کتاب دیدار کردند، دیداری که بیش از سه ساعت طول کشید. ایشان از ضرورت بررسی طرحی به منظور افزایش سرانه مطالعه کتاب در کشورصحبت کردند: امروز در این نمایشگاه سه نفر - که حال قبلاً با هم همفکری کرده بودند یا نه، من نمی دانم - جدا جدا به من پیشنهاد واحدی را ارائه کردند و آن این است که در مدارس، ساعتی برای کتابخوانی گذاشته شود. فکر خوبی به نظرم رسید. این را باید حتماً وزارت آموزش و پرورش بررسی کند و ببیند که چه کار می تواند بکند که مثلاً فرض کنید مثل ساعت انشا که ما داریم، به جای ساعت انشا، یا به جای ساعت فارسی، ساعت کتابخوانی بگذارند تا دانش آموزان با فرهنگ کتابخوانی آشنا شوند. چه به این شکل که خودشان بخوانند یا معلم برای آنها بخواند؛ چه به این شکل که یکی از دانش آموزان بخواند و دیگران گوش کنند. به نظرم این، پیشنهاد بدی نبود. البته باید بررسی کنند و قاعدتاً به ما هم گزارش خواهند داد. اگر ملاحظه شد این کارِ موفّقی است، در مدارس چنین ساعتی ایجاد شود. شاید این هم مؤثّر باشد.
احیای کتب قدیمی
رهبر انقلاب ۵ خردادماه ۱۳۷۷ از یازدهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بازدید کردند. ایشان در مصاحبه ای با خبرنگار صدا و سیما دیدگاه های خود درباره نمایشگاه و فرهنگ کتابخوانی را بیان کردند: الحمدللَّه تا آن جایی که من دیدم، تنوّع هم خوب بود و انواع کتابهای گوناگون چاپ می شود. البته من به این مقدار قانع نیستم. من این‌طور تصوّر می کنم که بایستی تولید کتابمان به مراتب از آن مقداری که هست، بیشتر باشد؛ هم به معنای تولید کتاب - که تألیف و ترجمه و این‌طور چیزهاست - هم به معنای احیای آثار کهن و قدیمی. خیلی از کتابها هست که در قدیم چاپ شده، ولی ما الان از آنها هیچ نشانه‌ای نمی بینیم و در دست مردم نیست. اینها را باید احیا کنند؛ البته مواردی که خوب و مناسب است.
اگر دیدیم که فرضاً در جامعه‌ی ما کتابی هست که هنرش فقط این است که احساسات جنسی را در جوانان تحریک کند، این مضرّ است
اثری ماندنی است که پاسخ به یک نیاز باشد
ایشان با بیان این که برای این‌که اثری ماندنی شود، باید خوب باشد گفتند: آثارِ خوب می مانند، در دلها جای می گیرند و کهنه نمی شوند. خوب هم که می گوییم، یعنی پاسخی به یک سؤال و یک نیاز باشد. خوب فقط معنایش این نیست که از لحاظ هنری خوب تنظیم شده باشد و خیلی عمیق باشد؛ نه. ممکن است این‌طورها نباشد؛ لیکن پاسخی به یک نیاز باشد مهم این است. در باب کتاب این را باید ملاحظه کرد.
معظم له با تاکید بر این که نیازها خیلی گسترده‌تر از آن چیزی است که انسان در وهله‌ی اوّل نگاه میکند فرمودند: شاید اگر در کشور ما فرضاً در یک موضوع هیچ کتابی وجود نداشته باشد، یا هیچ تألیف درستی نباشد، آدم حس نکند که به این کتاب نیاز هست؛ ولی وقتی که این کتاب مطرح می شود، می بینیم نه، ذهنها آن را میخواهند. پس، معنایش این است که ما به هر فرآورده‌ی فکر و فرهنگ انسانی نیاز داریم و بایستی آن را بدانیم.
دولت مسوول ذهن مردم هم است
مقام معظم رهبری افزودند: البته این حرف معنایش آن نیست که ما در زمینه‌ی تولید و چاپ و نشر کتاب، بی مبالاتی کنیم. بی مبالاتی جایز نیست. من به آقایان مسئوولان مسائل فرهنگی هم دائماً این نکته را گفته‌ام و باز هم می گویم که ما بایستی بدانیم یک دولت، همچنان که نسبت به بسیاری از امور مردم مسؤول است - کلکم مسؤول عن رعیته - مسؤول وضع معیشتشان، وضع اقتصادشان، وضع سیاستشان، وضع فرهنگشان، وضع تحصیلاتشان، وضع بهداشتشان؛ مسؤول وضع ذهنشان هم هست. یعنی اگر دیدیم که فرضاً در جامعه‌ی ما کتابی هست که هنرش فقط این است که احساسات جنسی را در جوانان تحریک کند، این مضرّ است. این را نمی شود به عنوان این‌که یک فرآورده‌ی فرهنگی است، آزاد بگذاریم که هر که خواست، تولید و عرضه کند؛ نه، این بحثِ خواست نیست؛ مثل مواد مخدّر است. مواد مخدّر هم خیلی طالب دارد. خیلی ها هستند که اگر شما مواد مخدّر را به آنها دادید، استقبال می کنند و مصرف می کنند؛ اما بعد که معتاد شدند، شما را لعنت می کنند. خیلی ها هستند که اگر مواد مخدّر را از آنها بگیرید، ممکن است با شما دست به یقه هم بشوند؛ ولی بعد که با این کار توانستند از آن بیماری نجات پیدا کنند، شما را دعا خواهند کرد. بنابراین، خواست، یک امر مطلق نیست؛ آن خواستی که بر طبق مصلحت است، مطلوب است. تشخیص مصلحت هم به عهده‌ی آن کسی است که مسؤول است.
در زمینه‌های سیاسی هم همین‌طور است گفتند: اگر فرض کنیم کتابی باشد که در آن انواع و اقسام دروغ ها به شکل گمراه کننده‌ای هست و شما هم الان امکان ندارید که به این دروغها پاسخ بدهید، این باید جلوش گرفته شود
یک استثنا برای ضرورت داشتن فراورده های کتابی زیاد
آیت الله خامنه ای ادامه دادند: البته ما نمی خواهیم به مردم بگوییم شما حتماً این کتاب را بخوانید، آن کتاب را نخوانید؛ نه. انواع سلایق، انواع فکرها، انواع ذهنها، انواع استعدادها، باید در مقابل خودشان میدان بازی داشته باشند، برای این‌که آنچه را می خواهند، بتوانند انتخاب کنند؛ اما آن چیزی که گمراه کننده و فاسد کننده است، ما نباید اجازه بدهیم وارد میدان شود. این، وظیفه‌ی ماست، وظیفه‌ی دولت است، وظیفه‌ی وزارت ارشاد است. به همین خاطر، این استثنای مطلبی است که من اوّل گفتم ما بایستی فرآورده‌ی کتابی زیاد داشته باشیم.
ایشان با بیان این که البته مطلبی که در مورد تحریک احساسات جنسی گفتم، فقط یک مثال است؛ در زمینه‌های سیاسی هم همین‌طور است گفتند: اگر فرض کنیم کتابی باشد که در آن انواع و اقسام دروغ ها به شکل گمراه کننده‌ای هست و شما هم الان امکان ندارید که به این دروغها پاسخ بدهید، این باید جلوش گرفته شود.
اما جلوی نظرات غلط را نباید گرفت
معظم له تاکید کردند: البته جلوِ نظرات غلط را نباید گرفت. نظرات غلطِ فلسفی، اجتماعی و گوناگون اشکالی ندارد که به داخل جامعه بیاید و نقد شود؛ این خوب است. جلوگیری از نظرات غلطِ فلسفی موجب میشود که کسانی خیال کنند این نظرات درست است؛ این عکس مطلوب اثر خواهد گذاشت. نه؛ طرح نظرات فلسفی، اجتماعی، سیاسی - آنهایی که یک نظریه است - اشکالی ندارد.
نباید درب باب نظریه پردازی محدودیت باشد
رهبرانقلاب با بیان این که به نظر من در باب نظریه‌پردازی نباید محدودیتی وجود داشته باشد. بیشتر بایستی برای نقد و ارزیابی و جدا کردن سره از ناسره همّت شود؛ اما در زمینه‌ی کار عملیاتی، باید جلوِ کتابهای مضرّ را گرفت گفتند: ما کتاب عملیاتی داریم. کتاب عملیاتی این است که عملاً یک نفر را دچار مشکل میکند؛ مثل همان احساسات جنسی که اوّل گفتم. این‌جا بحث نظریه نیست. این کسی که خواند، خودش به طور طبیعی تحت تأثیر قرار می گیرد. جلوِ این را باید گرفت؛ این اصلاً چیز قابل نقدی نیست. این ملاک است؛ یعنی آن نوشته‌ای که وقتی وارد بازار فرهنگ شد، مشغول عملیات می شود و قابل این نیست که به آن جواب داده شود، مضرّ است و بایستی جلوش را گرفت.
در همه‌ی دنیا چارچوب هایی وجود دارد که از آنها تخطّی انجام نمی گیرد؛ این‌جا هم همان‌گونه باید باشد
مردم کارها و افکار غیراسلامی را رد می کنند
رهبر انقلاب فرمودند: مردم ما هم حقیقتاً دلبسته به اسلامند. مردم عزیزی که حرف مرا میشنوند، می دانم که آن را تصدیق و تأیید می کنند. البته دلبستگی به اسلام، به هیچ بابت به این معنا نیست که نبایستی از افکار گوناگون مطّلع شوند؛ نخیر. اتّفاقاً اسلام به این موضوع امر می کند؛ لیکن مردم اسلام را دوست می دارند. اگر چیزی باشد که برخلاف اسلام باشد، مردم آن را دوست نمی دارند و از آن خوششان نمی‌آید و رد می کنند؛ چه کارهای غیر اسلامی، چه افکار غیر اسلامی.
ادر ادامه خبرنگار صدا و سیما از ایشان پرسید: از صحبتهای شما این طور برداشت می کنم که آزادی در نگارش و انتشار کتاب، بایستی در چارچوب دین و ارزشهای اسلامی مورد تأکید ملت مسلمان ایران باشد؟
مقام معظم رهبری پاسخ دادند: بله دیگر. باید در چارچوب اصالتها، ارزشها و آن پایه‌های مورد قبول باشد. این مخصوص ما هم نیست؛ در همه‌ی دنیا چارچوب هایی وجود دارد که از آنها تخطّی انجام نمی گیرد؛ این‌جا هم همان‌گونه باید باشد.
نظر شما