نبود خلاقیت و طراحی جامع در نمادهای شهری زنجان

به گزارش ایرنا، المان یا نماد شهری زیرمجموعه ای از مبلمان شهری است که بخش قابل توجهی از طراحی شهری را به خود اختصاص می دهد.

در طراحی نمادها خلاقیت حرف اول را می زند و ویژگی های خاص و منحصر به فرد یک المان می تواند نمادی برای یک شهر یا کشور باشد و تا مدت ها در خاطر رهگذران باقی بماند.

نماد شهری تلفیقی از علم هنر، معماری و ریاضیات است و طراحان با آگاهی به این علوم توانسته اند طرح‌های شگفت انگیزی را طراحی کرده و به مرحله اجرا برسانند.

نمادهای شهری یکی از مهمترین و محبوبترین اجزای مبلمان شهری در دنیا به شمار می رود، زیرا با بهره گیری از تاریخ و فرهنگ یک ملت، نشانگر هویت کشور و معرفی کننده فرهنگ یک ملت است.

شهروندان زنجانی نیز با نمادهای شهری بیگانه نیستند هرچند کاربرد برخی از این نمادها در سطح شهر با نقدهایی همراه بوده است.

به عنوان مثال المان لاله در میدان ۱۵ خرداد یکی از قدیمی‌ترین نمادهای شهر زنجان و ساخته شده در دهه ۶۰ بود که قدمتی نزدیک به ۴۰ سال داشت و دارای هویت دینی و ارزش فرهنگی برای مردم شهر بود و رویدادهای مربوط به آن به عنوان یکی از نمادهای شاخص شهر در ذهن همه مردم نقش بسته بود.

این نماد که خاطرات جمعی شهروندان زنجانی را شامل می‌شد و مردم، خاطرات زیادی از آن میدان و المان به یاد داشتند در سال ۹۹ تخریب شد و جای خود را به نمادی داد که از نظر مخاطبان چندان دلچسب نیست و نقدهای بسیاری بر آن وارد است.

به اعتقاد کارشناسان امر نبود طراحی جامع و مشخص برای المان های شهری، فقدان کار کارشناسی و منسجم و خلاقیت و نوآوری از جمله موارد مهمی است که باید از سوی دست اندرکاران امر مورد توجه قرار گیرد و همچنین برنامه هدفمندی نیز برای آنها تدوین شود.

ضرورت طراحی نمادها از سوی متخصصان امر

رییس شورای اسلامی شهر زنجان در این خصوص با بیان اینکه المان ها یا نمادهای شهری مهم است و به نوعی معماری شهر محسوب می شود، گفت: وقتی سیمای شهر را نگاه می کنیم نمادهای مختلفی را می بینیم که تصویری از شهر را پیش روی مخاطبان قرار می دهد.

مجید ناصحی مقدم بر اهمیت المان های شهری تاکید کرد و افزود: اینکه چه المانی در چه مکانی نصب شده باشد به نوعی هویت شهر و نوع نگاه مردم را می رساند.

وی با بیان اینکه المان های شهر موضوعی تخصصی است و باید با دید کارشناسی به آن نگاه کرد، گفت: وضعیت کنونی المان های شهر زنجان باید از سوی متخصصان بررسی شود چون هم اکنون نمادهای شهری متنوع و متعددی داریم که نمادهای "مناسبتی و غیر مناسبتی" را شامل می شود.

این عضو شورای اسلامی شهر زنجان ادامه داد: وضعیت المان شهری زنجان در مقایسه با برخی شهرها در حد متوسط است و در مقایسه با شهرهای دیگر چندان مطلوب نیست.

وی اظهار داشت: برای ارتقای المان های شهری زنجان باید کار بیشتری انجام شود تا برای گردشگران و مسافران بیش از گذشته نمود و هویت داشته باشند.

ناصحی مقدم با بیان اینکه شورای اسلامی شهر همه ساله بخش مهمی از بودجه را در این خصوص به سازمان سیما و منظر شهری اختصاص می دهد، افزود: همواره انتظار داشته ایم این سازمان با رویکرد تخصصی و با توجه به فضاهای موجود شهری از این ظرفیت نهایت استفاده را داشته باشد و المان های شهری مناسب را در زنجان طراحی و نصب کند.

وی اضافه کرد: اعضای شورای شهر هم به دلیل تخصصی بودن نمادهای شهری به آنها مستقیما ورود پیدا نمی کنند، اما باید نمادها ویژگی هایی مبتنی بر تاریخی بودن شهر، نقش آفرینی مردم در برهه های مختلف، حوزه های صنعت و بازرگانی، هویت ارکان شهری و لایه هایی شهر، شخصیت های فرهنگی، دانشمندان و شهدای شاخص را داشته باشد.

ناصحی مقدم با بیان اینکه جانمایی المان ها متناسب با بودجه اختصاصی در شهر انجام می شود، افزود: نمادهای شهری از جمله موضوعات بحث برانگیز محسوب می شود و انجام این کار از سوی متخصصان امر و دقت لازم در خصوص آنها می تواند نقدهای کمتری را به دنبال داشته باشد.

وی اضافه کرد: در زمان حاضر باید اقدامات بیشتری برای ارتقای المان های شهری زنجان انجام گیرد، چرا که هویت شهری را تشکیل می دهد و در این ارتباط به کارگیری افراد متخصص امری لازم و ضروری است.

این مسوول با بیان اینکه المان ها شکل انتزاعی دارد و در طول زمان براساس نوع نگاه های افراد، برداشت های متفاوتی از آنها انجام می گیرد، ادامه داد: به عنوان مثال المان سابق میدان انقلاب شهر زنجان در زمان طراحی و تغییر، نقدهایی بر آن وارد می شد چرا که حالت نوستالژیک داشت، اما در زمان حاضر بسیاری از سازمان ها و موسسات شهری در گوشه‌ای از آرم خود تصویری از این نماد را مورد استفاده قرار می دهند و به نوعی هویت شهر با آن عجین شده است. در زمان حاضر باید اقدامات بیشتری برای ارتقای المان های شهری زنجان انجام گیرد، چرا که هویت شهری را تشکیل می دهد و در این ارتباط به کارگیری افراد متخصص، امری لازم و ضروری است.

وی اضافه کرد:همچنین در طراحی و ساخت المان هم علاوه بر مولفه دقت و حوصله زیاد باید کار کارشناسی شده هم مد نظر باشد و نباید بحث های سلیقه ای را در طراحی آن اعمال کرد.

این مسوول گفت:باید به این مهم توجه داشت که حتی بهترین المان ها نیز می تواند با نقدهایی همراه باشد ولی باید تلاش کرد این مسایل به حداقل خود برسد به طوری که قاطبه شهروندان نگاه مثبتی به آن داشته باشند.

ناصحی مقدم با بیان اینکه تداوم چنین مسیری می تواند به جانمایی، طراحی و معرفی بهتر شهر منتهی شود، افزود: حلقه مفقوده خاصی در خصوص المان های شهری زنجان وجود ندارد ولی شهرداری باید اهتمام بیشتری در این زمینه داشته باشد و از نظرات صاحب نظران امر بهره بگیرد و همچنین سازمان سیما و منظر شهرداری هم نگاه تخصصی را در این زمینه لحاظ کند.

وی خاطرنشان کرد: شورای اسلامی شهر زنجان نیز تلاش می کند متناسب با فعالیت های سازمان سیما و منظر شهرداری اعتبار مناسبی را اختصاص دهد تا خروجی اقدامات، رضایتمندی مردم را به دنبال داشته باشد.

ساماندهی المان های شهر زنجان در دستور کار شورای شهر

رییس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر زنجان در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: شهر زنجان در گذشته الگوی مشخص و وضعیت مناسبی در خصوص المان ها، معماریها و نماهای ساختمانی نداشت ولی هم اکنون شورای اسلامی شهر درصدد ساماندهی آنها است.

منصور مرادلو با بیان اینکه المان یک نماد بصری است و نوعی آرامش را به شهروندان القا می کند، افزود: این نمادها باید پیامی را به مخاطب انتقال دهد، به عنوان مثال به تازگی در میدان پروین اعتصامی شهر زنجان، المانی به نام مادر به دلیل اهمیت واژه "مادر" و واقع شدن این میدان در کنار دانشکده مامایی نصب شد.

وی اظهار داشت: المان ها باید یک پشتوانه فکری داشته باشد که می توان مفاهیم مذهبی، ملی و حتی جنگ و تاریخ شهر را در این قالب جای داد و به نوعی برای مردم یادآوری کرد.

این عضو شورای اسلامی شهر زنجان ادامه داد: در شهر زنجان میادین مختلفی با عناوین تاریخی آن روزگار همانند میدان ورکچی واقع شده است که با خود هویت و تاریخی شهر را یدک می کشد.

وی اظهار داشت: زنجان به شهر غواصان دریادل معروف است اما آنگونه که باید و شاید نتوانستیم نمادی مناسب در شهر زنجان از آن داشته باشیم که شورای اسلامی شهر در سال جاری بر آن است چنین المانی را در ورودی شهر زنجان در میدان بسیج طراحی و نصب کند.

مرادلو با بیان اینکه المان ورودی یک شهر از ابعاد مختلف اهمیت دارد، افزود: متاسفانه به این حوزه توجه جدی نشده است و در صورت بهره گیری از مجسمه ها، المان های مفهومی و انتزاعی می توان به نتایج مثبت آن امیدوار بود.

وی به توسعه شهر زنجان و لزوم توجه روز افزون به موضوع نمادهای شهری اشاره کرد و گفت: این مهم در تمامی نقاط شهر باید مورد توجه قرار گیرد، در سبزه میدان شهر زنجان نیز پیشنهادهایی برای نصب المان هایی در خصوص علما، شهدا یا نخگبان در ۱۷ نقطه آن داده شده است که پس از جمع بندی از سوی دستگاه های متولی انجام خواهد شد.

رییس کمیسیون خدمات شهری زنجان با بیان اینکه بسیاری از شهروندان از مفاخر و نخبگان زنجان اطلاعی ندارند، گفت: برای نصب چنین المان هایی باید مسابقه برگزار کرد چون استفاده از ایده ها و اندیشه ها می تواند نتیجه بهتری را به دنبال داشته باشد.

وی با بیان اینکه تاریخ زنجان میراث معنوی است و می توان در قالب المان یا نمادها آن را به تصویر کشید، اضافه کرد: در زمان حاضر بیش از ۱۴۰ محله در شهر زنجان شناسایی شده که هر کدام دارای هویت است و انجام مطالعات کافی و خلاقیت امری مهم در این حوزه ها محسوب می شود.

مرادلو با بیان اینکه فضای شهری زنجان در حال تغییراتی است به طوری که حتی احداث پل هم می تواند به نوعی یک المان باشد، افزود: طبق برنامه ریزی ها و با تخصیص بودجه لازم دیوارنگاره ها در شهر زنجان گسترش می یابد که اولین کار آن نیز در میدان ولیعصر خواهد بود. تاریخ زنجان میراث معنوی است و می توان در قالب المان و یا نمادها آنها را به تصویر کشید، در زمان حاضر بیش از ۱۴۰ محله در شهر زنجان شناسایی شده که هر کدام دارای هویت است و بر این اساس در این حوزه ها انجام مطالعات کافی و خلاقیت امری مهم محسوب می شود.

وی خاطرنشان کرد: به نوعی دیوارنگاری میدان ولی عصر(عج) زنجان الگو برداری از سایر شهرهاست، البته نباید غافل بود که در این استان به دلیل ظرفیت های بالای صنایع دستی از نمادهایی این حوزه در نقاطی از شهر استفاده شده است اما به تدریج شاهد تغییراتی در آنها خواهیم بود.

طرح جامع المان شهری در زنجان وجود ندارد

عضو هیات علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان با بیان اینکه المان های شهری به نوعی پیکره ها یا عناصر هنری و سه بعدی هستند که در شهر به کار برده می شود، گفت: وظیفه آنها انتقال مفاهیم و ایجاد یک نوع تغییر در فضای شهری است.

مهدی ساشورپور افزود: این تغییر ممکن است اگر نقش نمادین داشته باشد، انتقال دهنده یک مفهوم ذهنی و اجتماعی باشد یا گاهی به عنوان عنصر تنوع آفرین موجب سرزندگی شود.

وی با بیان اینکه عناصر مختلفی از قبیل مجسمه ها، پیکره ها و بیلبوردها حتی مبلمان های شهری نیز می توانند در رسته المان های شهری قرار بگیرند، اظهار داشت: المان ها به طور قطع نقش مهمی در ارتقای هویت، خوانایی فضا و جامعه شهرنشینی دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان ادامه داد: المان ها می توانند به عنوان کدهای آدرس دهی و شناسایی محل و درک مفهوم نمادین به محدوده فضای شهری کمک کند.

وی اضافه کرد: در شهر زنجان هرچند در مقاطعی کارهای خوبی در ارتباط با نمادهای شهری انجام شد و یکی از تجارب موفق در چند سال گذشته المان های نوروزی بود که در این راستا مسابقه ای برگزار شد.

ساشورپور افزود: علاوه بر آن، به صورت محدود هم با برگزاری مسابقه ای المان هایی مرتبط در محدوده یا محل خاص نصب شد که در شناساندن نقش و عملکرد فضا تاثیر گذار بود که چنین اقداماتی مقطعی بوده است.

وی با بیان اینکه المان های شهری زنجان در بسیاری از مواقع، رها شده است، گفت: شاید مهمترین عامل یا نقطه ضعفی که در ارتباط با المان های شهر زنجان وجود دارد این است که طرح جامع شهری در این بخش نداریم و در مورد اینکه چه مفهومی را در چه مکانی نصب و اجرا کنیم مطالعه ای انجام نمی شود.

در بسیاری از مواقع المان های شهری زنجان رها شده است، شاید مهمترین عامل و یا نقطه ضعفی که در ارتباط با المان های شهر زنجان وجود دارد این است که طرح جامع شهری در این بخش نداریم، در مورد اینکه چه مفهومی را در چه مکانی نصب و اجرا کنیم مطالعه ای انجام نمی شود.

معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان ادامه داد: بسیاری از المان هایی که در شهر زنجان نصب شده، سلیقه ای و مقطعی بوده و گاهی موارد نیز حتی یک المان در چند مکان، جابه جا و نصب شده و مفهوم واقعی خود را از دست داده است.

ساشورپور با بیان اینکه پیشنهاد می شود مطالعات طرح جامع المان های شهری در قالب طرح جامع تابلوهای شهری زنجان انجام شود، افزود: البته این مطالعه باید با یک نگاه علمی و با شناختی از شهر، مفاهیم، هویت و نمادهای شهر زنجان انجام شود و پس از آن نیز به سمت برگزاری جشنواره ها و مسابقات با استفاده از ظرفیت هنرمندان مطرح کشوری حرکت شود و المان هایی شاخص در شهر ایجاد گردد.

وی با بیان اینکه وجود همین المان های شاخص می تواند در توسعه اقتصادی و توریسم شهر بسیار اثرگذار باشد، گفت: باید چند شاخص برای المان شهری خوب و منطبق با زمینه محلی برای انتقال یک مفهوم قابل فهم برای مخاطبان ایجاد کرد.

عضو هیات علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان ادامه داد: علاوه بر آن یک المان باید واجد ارزش های زیبایی شناسی باشد، به طوری که ذهن را درگیر کند، اما متاسفانه چنین چیزی در شهر نیست و المان ها خنثی و فقط یک حجم است و چندان ذهن را به خود معطوف نمی کند.

وی اظهار داشت: مهمتر اینکه المان ها باید ارتقا دهنده هویت تاریخی و اجتماعی شهر باشد درحالیکه وضعیت این بخش در زنجان در مقایسه با کلانشهرهایی همانند اصفهان و تهران ضعیف است.