جوانی جمعیت و ضرورت همکاری مردم و دولت

به گزارش ایرنا، هشدارها و زنگ خطرهای مرتبط با کاهش نرخ رشد جمعیت کشور را از سال‌های گذشته بارها شنیده‌ایم که از سوی کارشناسان مرتبط عنوان می‌شود اما روز و هفته جمعیت مجالی و فرصتی برای درنگی بیشتر بر یک هشدار است، هشداری که گاه در انبوه هیاهوی‌های دیگر روزمرگی‌ها برای مردم تکراری به نظر می‌رسد، مردم یعنی همان افرادی که همراهی و مشارکت و باورپذیری آنها در درک این هشدار اساسی است.

قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مشتمل بر ۷۳ ماده و ۸۱ تبصره در جلسه مورخ بیست و چهارم مهرماه ۱۴۰۰ در کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی طبق اصل هشتاد و پنجم (۸۵) قانون اساسی تصویب شد و پس از موافقت مجلس با اجرای آزمایشی آن به مدت هفت سال در تاریخ ۱۴۰۰/۸/۱۰ به تایید شورای نگهبان رسید که در این قانون وظایف دستگاه‌های مرتبط اعلام و همچنین به مشوق های جمعیتی نیز پرداخته شده است.

اهمیت فرزندآوری و نگرانی‌ها از گسترش جمعیت سالمندی موجب شد تا رییس جمهور در نخستین نشست ستاد ملی‌ جمعیت تاکید کند که همه رسانه‌ها باید همت کنند تا قانون جمعیت به خوبی در جامعه انعکاس پیدا کند و مشوق‌ها برای افزایش و جوان‌سازی جمعیت به روشنی برای مردم تبیین شود.

هشدار صفر شدن رشد جمعیت ایران تا سال ۱۴۲۰

زنگ خطر نرخ «رشد جمعیت ایران» به صدا درآمده است و به گفته جمعیت‌شناسان تا سال ۱۴۲۰ این نرخ به «صفر» می‌رسد، این در حالی است که گفته می‌شود، ایران وارد مرحله اول سالخوردگی جمعیت شده و موالید نیز مانند کشورهای دیگر کاهش یافته است، این عوامل دست به دست هم داده تا مسوولان سیاست‌های تشویقی جهت افزایش جمعیت را اتخاذ کنند.

صاحب نظران جمعیتی کشور معتقدند که زمان عملیاتی کردن بحث تجدیدنظر در سیاست‌های جمعیتی فرا رسیده و راهکارهای متعددی نیز ارائه شده است، یکی از نخستین و مهمترین گام‌هایی که دولت و برنامه ریزان برای اجرای سیاست‌های افزایش میزان باروری باید مورد توجه قرار گیرد، توافق بین مسوولان، برنامه ریزان، و رسانه‌ها است، نیل به چنین اجماع و توافق بدان سبب اهمیت دارد که باعث می‌شود اعتماد و مشارکت تمامی گروه‌های موثر و تعیین کننده در تنظیم و اجرای این قبیل راهکارها و سیاست‌ها جلب شود.

جمعیت شناسان، متخصصان علوم سیاسی و سایر اندیشمندان را نیز در حل این بحران می‌توان مشارکت داد، چون دانش و تخصص آنها می‌تواند در افزایش کیفیت مباحثات و گفت‌ و گوهای عمومی و نهایتا تنظیم سیاست‌ها و راهکارهای مناسب و حتی برای نظارت و پیگیری چگونگی اجرای سیاست‌ها، نقش بسیار مهم و مفیدی ایفا کند.

جمعیت شناس و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در این خصوص به مناسبت هفته ملی جمعیت در گفت و گو با رسانه‌ها می‌گوید: رشد طبیعی جمعیت ایران در حال حرکت به سمت صفر است، پیش‌بینی‌ها حکایت از این دارد که رشد جمعیت در سال ۱۴۲۰ به صفر برسد.

شهلا کاظمی‌پور پیش تر نیز گفته بود، منظور از نرخ باروری کل تعداد فرزندانی است که جانشین والدین می‌شوند، اگر این شاخص کمتر از ۱ / ۲ فرزند باشد، به معنی کاهش تدریجی جمعیت و در نهایت انقراض نسلی است، براساس نتایج مرکز آمار ایران و سازمان ملل متحد، در سال ۱۳۸۵ این رقم برای کل کشور ۸ / ۱ فرزند بود به این معنا، ۱۸ فرزند با ۲۰ نفر از والدین جایگزین می‌شد که ۲ نفر کمتر از حد جانشینی است، این میزان در سال ۱۳۹۸ به حدود ۷ / ۱ فرزند برای هر مادر رسید و همچنان در حال کاهش است، در نتیجه رشد جمعیت کشور نیز طی ۳۰ سال گذشته سیر نزولی داشته و پیش‌بینی می‌شود که اگر این روند ادامه داشته باشد در سال ۱۴۲۵ رشد جمعیت کشور به صفر رسیده و پس از آن منفی شود.

کاظمی پور یادآور شد: گذار باروری در ایران متناسب با تحولاتی بوده است که در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و برخی ابعاد سنتی خانواده به وقوع پیوسته و به تغییراتی در نگرش‌ها و ایده آلی‌های مرتبط با ازدواج و باروری و همچنین رفتارهای باروری منجر شده است، در چنین شرایطی، افزایش موالید در ایران به یک دغدغه سیاستی مهم تبدیل شده است، دلیل این توجه و حساسیت به چالش احتمالی ناشی از کاهش رشد جمعیت در آینده و کمبود نیروی انسانی کافی و به خصوص نیروی جوان در حوزه اقتصاد مربوط می‌شود به گونه‌ای که انتظار می‌رود در دهه‌های آتی، معضل پیری جمعیت و تمام مشکلات مترتب با آن مانند فشار مالی بر دولت برای تأمین حقوق، بیمه‌های بازنشستگی و تأمین هزینه‌های بهداشت و درمان سالمندان فزونی می‌یابد.

ضرورت همکاری مردم و دولت در حل بحران جمعیت

تمرکز بر برنامه‌های تشویقی برای جلب مشارکت مردم به موازات قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت دقیقا آن چیزی است که مسوولان بر آن تاکید دارند و در قالب برنامه‌های مختلفی برای جلب مشارکت مردم و همکاری آنها با دولت تلاش می‌کنند در این خصوص، مدیرکل امور زنان و خانواده استانداری لرستان با تاکید بر همکاری دولت و مردم برای حل بحران جمعیت، گفت: در این زمینه ترویج «گفتمان و جنبش فکری» با هدف حل بحران کاهش و پیری جمعیت و تقویت فرهنگ فرزندآوری بسیار مهم و ضروری است.

"فریبا ولی پوری" اظهار کرد: روند رشد جمعیت در کشور و از جمله لرستان در وضعیت مناسبی قرار ندارد بطوری که جامعه شناسان برای آن تعبیر چاله جمعیتی را بکار می‌برند.

وی با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب از وضعیت فعلی جمعیتی و بحران آن را با عنوان آینده هولناک تعبیر می‌کنند، افزود: در ۲ حوزه حاکمیتی و مردمی برای افزایش جمعیت وظایفی وجود دارد که باید به صورت جدی دنبال شود.

ولی پوری اضافه کرد: در حوزه حاکمیتی تصمیماتی گرفته شده و موانع فرزند آوری شناسایی و قانون افزایش جمعیت با ۷۳ ماده به تصویب رسیده است.

مدیرکل امور زنان و خانواده استانداری لرستان با تاکید بر لزوم اجرای این قانون گفت: در حل مشکلات احتمالی سر راه این قانون همکاری می‌شود و با مدیرانی هم که در اجرای این قانون خودداری کنند از طریق سازمان بازرسی و دستگاه قضایی برخورد خواهد شد.

وی با تاکید بر نقش و همکاری مردم در رفع بحران جمعیت گفت: مردم همان‌گونه که در دهه‌های قبل شعار ۲ فرزند کافیست را پذیرفتتد اکنون هم افزایش جمعیت را در اولویت قرار دهند و در رفع خطر جمعیتی که جامعه را تهدید می‌کند، همکاری کنند.

لرستان رتبه سوم حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را کسب کرد

بنا بر گفته معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار لرستان، این استان طبق رتبه بندی وزارت کشور موفق به کسب رتبه سوم در زمینه حمایت از خانواده و جوانی جمعیت شد.

مجید منعمی هفته گذشته در جلسه ویدیوکنفرانسی قرارگاه حمایت از خانواده و جوانی جمعیت استان به ریاست احمد وحیدی وزیر کشور اظهار کرد: لرستان در رتبه بندی‌های مربوطه توسط وزارت کشور، با توجه به اقداماتی که در خصوص بحث حمایت از خانواده و جوانی جمعیت انجام داده رتبه سوم را کسب کرده است و در آینده نیز اقدامات دقیق تری در این زمینه صورت خواهد گرفت.

وی با تاکید بر ارتقای جایگاه لرستان در این رتبه بندی افزود: نشست مرتبطی با حضور دبیر ستاد ملی جمعیت در سطح استان برگزار خواهد شد چراکه این مهم جزو سیاست‌ گذاری‌های استان است که به صورت ویژه دنبال می‌شود.

۲۴ هزار و ۲۹۳ واقعه ولادت سال گذشته در لرستان به ثبت رسید که از این تعداد ۱۳ هزار و ۱۳ مورد معادل ۵۳.۶ درصد پسر و ۱۱ هزار و ۲۸۰ نفر دختر بوده است و در مجموع به ازای ۱۱۵ پسر ۱۰۰ دختر در لرستان متولد شده است.

بر این اساس در هر ساعت تقریبا سه نوزاد و در هر شبانه روز به طور متوسط ۶۷ نوزاد در لرستان متولد شده و از مجموع تولدهای ثبت شده ۴۹۵ مورد دوقلو و ۱۱ مورد سه قلو بوده است.

جمعیت از دیدگاه معاون راهبردی قرارگاه ملی جمعیت کشور

معاون راهبردی قرارگاه ملی جمعیت کشور در جلسه شورای اداری شهرستان بروجرد که ۲۷ اردیبشهت ماه با عنوان جوانی جمعیت در فرمانداری این شهرستان برگزار شد، گفت: جمعیت یک مسئله، دارای ابعاد گسترده است، در دنیا مسئله رشد و جوانی جمعیت میان رشته‌ای جلو می‌رود اکنون ۲۵ رشته دانشگاهی در مورد جمعیت وجود دارد.

حجت الاسلام مسلم منفرد افزود: بی نظیرترین سقوط جمعیتی در دنیا را ایران داشت که از دهه ۷۰ سند چشم انداز ۲۰ ساله‌ای را سه ساله طی کرد. بیش از ۱۰ سال است که در کشور کاهش جمعیت رخ داده در مسئله جمعیت نباید دچار بخشی نگری شویم در مسئله افزایش جمعیت اقتصاد قابل انکار نیست ولی اقتصاد یک مسئله از پازل افزایش جمعیت است.
معاون راهبردی قرارگاه ملی جمعیت کشور بیان کرد: در دهه ۶۰ نرخ باروری ۶/۴ بوده یعنی هر ۱۰ خانواده ۶۴ فرزند داشته است. بعد از دهه ۶۰ به سمت کاهش جمعیت رفتیم که سیاست کاهش جمعیت در خارج از مرزها برای کشور ما بسته شد.
وی ادامه داد: کشورهای توسعه یافته برای ایجاد تعادل در جمعیت جهان کشورهای جهان سوم را به کاهش جمعیت و کشورهای اروپا و آمریکا را به افزایش جمعیت تشویق کردند. هشت سازمان بین المللی که اولین و مهمترین آن سازمان بهداشت جهانی بود پای کار آمدند تا کاهش جمعیت صورت گیرد.
معاون راهبردی قرارگاه ملی جمعیت کشور افزود: برای عضویت در سازمان‌های جهانی باید کشورهای جهان سوم سیاست کاهش جمعیت را اعمال کنند، اشتباه همگانی این بود که سیاست مقطعی کاهش جمعیت را در کشور به یک فرهنگ دائمی تبدیل کردیم.
حجت الاسلام منفرد افزود: نرخ باروری در سال ۷۹ به ۲/۱ رسید یعنی پدر و مادر یک فرزند دارند، وضعیت رشد جمعیت بسیار اسفناکی است، بعد از سال ۷۹ دیگر نرخ باروری بالای ۲/۱ نداشتیم. امروز هر ۱۰ خانواده ۲۱ فرزند دارد که نسبت به دهه ۶۰ کاهش شدیدی دارد، نرخ باروری کشورهای منطقه از ایران بیشتر است امروز سن ازدواج بالا رفته و نرخ طلاق افزایش دارد در بسیاری از استان ها جمعیت شهر نشین شده اند و جمعیت روستایی کم شده است.
وی بیان کرد: عمده مشکل ما که دود آن به چشم خانواده می رود سالخوردگی جمعیت است، بیشتر جمعیت ما در سالهای آینده سالمند است، اکثر جمعیت کشور ما در سال ۱۴۲۵ بالای ۶۵ سال است و با کاهش نیروی کار روبرو خواهیم بود.
معاون راهبردی قرارگاه ملی جمعیت کشور گفت: اگر ساختار سنی جمعیت باید مطلوب باشد دچار بحران نمی شویم، امروز در شرایطی هستیم که کارشناسان از آن به پنجره جمعیتی نام می برنند، دو سوم جمعیت کشور نیروی کار است، امروز جوانان به پیشرفت های علمی و فناوری دست پیدا کرده اند.
حجت الاسلام منفرد افزود: اگر با کاهش جمعیت روبرو باشیم اتفاقی به عنوان کرونا رخ دهد و جمعیت سالخورده باشد با چالش های جدی روبرو خواهیم شد، چرخاندن چرخ اقتصاد به دست نیروی جوان است و باید برای جوانی جمعیت اقدامات جدی انجام شود.

سال گذشته سه هزار و ۶۰۴ واقعه تولد در شهرستان بروجرد ثبت شد

معاون استاندار لرستان و فرماندار بروجرد گفت:در سال گذشته سه هزار و ۶۰۴ واقعه تولد در شهرستان بروجرد ثبت شده، که منفی هشت درصد کاهش ولادت داشتیم، همچنین یک هزار و ۹۰۲ فوتی در سال ۱۴۰۱ داشتیم.
مسلم مرادی با بیان اینکه یکی از ارکان قدرت افزایش جمعیت است گفت: برای کشور ما یک جمعیت ۱۵۰ میلیون نفر نیاز است، جمعیت در سال‌های گذشته با تبلیغاتی که مشخص بود دسیسه دشمنان است کمتر شد و بسیاری از مردم باور کردند که جمعیت باید کم شود.
وی اظهار کرد: امروز امتیازات خوبی دولت برای جوانی جمعیت ارائه داده، برخی از بانک‌ها و دستگاه‌ها از اجرای قانون جوانی جمعیت استقبال نمی‌کنند. در شهرستان بروجرد، زوجین نابارور شناسایی و به مراکز درمانی معرفی شده‌اند متاسفانه برخی از بیمه‌ها حمایت نمی کنند.
فرماندار بروجرد گفت: عملیاتی شدن قوانین جوانی جمعیت یک ضرورت است، ادارات راه و شهرسازی، کار و رفاه اجتماعی و مالیات و سایر ادارات مرتبط باید اقدامات مثبتی در خصوص جوانی جمعیت انجام دهند.

به موازات تحولات جمعیت شناختی در دنیا ایران نیز تغییرات جمعیت شناختی گسترده ای را تجربه کرده است. دراستان لرستان نیز بر اساس سرشماری ۱۳۹۵ از یک میلیون و ۷۶۰ هزار و ۴۶۹ نفر جمعیت استان، ۱۷۹ هزار و ۴۶۵ نفر سالمند هستند که چیزی در حدود ۱۰.۲ درصد است، این در حالی است که در سال ۱۳۹۰ این رقم ۷٫۸ درصد بوده و این میزان رشد سالمندی که طی پنج سال اتفاق افتاده که پیش‌تر طی ۴۵ سال اتفاق می‌افتاد.

همچنین براساس سرشماری سال ۹۵ بیشترین تعداد سالمندان متعلق به شهر بروجرد با جمعیتی بیش از ۱۲٫۸ درصدبوده و آمارها و شواهد حاکی از آن است که بین شرایط سالمندان با امکانات موجود تفاوت معنا داری وجود دارد و برای رسیدن به وضع مطلوب علاوه بر بسیج امکانات دستگاه‌های دولتی عزم فرهنگی، اجتماعی، عمومی و آموزش آحاد مردم در مواجه با پدیده سالمندی ضروری به نظر می‌رسد.

همزمان با این تغییرات و تحولات، رفتار باروری و فرزندآوری نیز تغییر یافته و در چند دهه اخیر افت شدیدی را در نرخ های باروری خود داشته است به طوری که فرزندآوری در ایران از باروری طبیعی به یک باروری ارادی رسیده و موجب کاهش نرخ باروری کل شده است. عبور از این بحران همراهی و جلب مشارکت مردم را می طلبد که علاوه بر اعمال مشوق های مرتبط از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز باید این همراهی محقق شود.

به پیشنهاد سازمان ثبت احوال کشور و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۳۰ اردیبهشت مصادف با روز ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان روز ملی جمعیت در تقویم رسمی کشور به ثبت رسیده است.

در این سیاست های کلی جمعیت به مواردی مانند ارتقای پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی، رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج، اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمه‌ای هزینه‌های زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان، تحکیم بنیان و پایداری خانواده با اصلاح و تکمیل آموزش‌های عمومی درباره اصالت کانون خانواده و فرزند پروری و با تاکید بر آموزش‌ مهارت‌های زندگی اشاره شده است.