عزم صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران برای اتصال دانش بنیان‌ها به صنعت کشور

به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور که زیر نظر معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری است از سال ۱۳۸۲ با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت خود را آغاز به کار کرده است.

ضرورت حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور همواره مورد توجه سیاست‌گذاران بوده است؛ چنانکه پیش از تشکیل این صندوق، شورایی به نام شورای پژوهش‌های علمی نیز زیر نظر معاون اول رییس‌جمهور، ایده تشویق و حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور را مورد توجه قرار داده بود.

هدف اصلی از تشکیل صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور در واقع ایفای وظایف بنیاد ملی علم ایران بوده است. صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور در مدت فعالیت خود اقدام های مؤثری را در حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور انجام داده است و در حال حاضر این صندوق با بیش از ۳۶ هزار عضو هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی مرتبط است.

بیشتر فعالیت‌های این صندوق در حوزه‌های حمایت از طرح‌های پژوهشی، پسادکتری، ثبت اختراعات، کرسی پژوهشی، پژوهانه (گرنت) و حمایت از ایجاد و توسعه مراکز نوآوری، انجام می‌گیرد اما صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور یا بنیاد علم ایران در راستای ماموریت گرا شدن پژوهش‌ها و حمایت از طرح‌های پژوهشی که به فناوری روز دنیا می‌پردازد و می‌تواند باری از دوش صنعتگران کشور بردارد، اخیرا با اعلام فراخوانی تحت عنوان برنامه حمایت از پژوهش عمیق شرکت‌های دانش‌بنیان لینک دانلود فایل منتشر کرده است.

به منظور بیشتر ابعاد این برنامه با مصطفی امینی مدیر برنامه حمایت از پژوهش شرکت‌های دانش بنیان صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور گفت و گو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

ایرنا: برنامه حمایت از پژوهش عمیق شرکت‌های دانش‌بنیان چیست؟

- برنامه حمایت از پژوهش شرکت های دانش بنیان در واقع به منظور حمایت از شرکت های نسبتاً قوی که بتوانند با انجام نظام مند پژوهش، دستاوردهای نوآورانه نسبتا عمیق برای حوزه صنعتی خود فراهم کنند تدوین شده و به دنبال ایجاد رقابت پذیری شرکت های دانش بنیان با انجام پژوهش در محصولات فناورانه ای است که پیش از ورود محصولات رقیب خارجی به بازار شروع می شود و اینگونه پژوهش ها در واقع پژوهش عمیق نام دارندکه هم دارای عدم قطعیت و ریسک بالا و هم در صورت موفقیت، دستاورد بالایی بدنبال خواهد داشت.

صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور هم در پی آن است که شرکت های دانش بنیان را برای ورود به عرصه انجام پژوهش های عمیق، تشویق و از آنها حمایت کند.

در زیست بوم علم و فناوری کشور، به طور معمول حمایت از محصولاتی از شرکت ها که مراحل اولیه بلوغ را طی کرده و در حال ورود به بازار هستند انجام می شود، درصورتیکه شناخت آینده بازار و پژوهش در مورد محصولات متفاوت با امروز، کاری مهم و پرخطر در زنجیره محسوب می شود.

ایرنا: چرا صندوق به دنبال حمایت از طرح‌های جدید در قالب فراخوان پژوهش عمیق است؟

- فراخوانی که ۲۳ اردیبهشت ماه برای یکماه منتشر شده است این امکان را به شرکت‌های دانش بنیان خواهد داد که بتوانند از کمک صندوق و پژوهشگران درجهت رفع چالش‌های اساسی در صنعت بهره ببرند.

در این فراخوان قرار است از پژوهش عمیق شرکت‌های دانش بنیان حمایت شود. به این ترتیب که آن دسته از شرکت‌های دانش بنیانی که نیازهای پژوهشی پر خطری دارند، در این فراخوان، نیازهای مجموعه خود را از طریق سامانه کایپر صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور به این سازمان اعلام می‌کنند.

در ادامه، سیستم بررسی و داوری نیازها توسط همکاران صندوق انجام می‌شود و اگر مشخص شود که پژوهش پر ریسک مورد نیاز شرکت دانش بنیان، جز نیازهای با اولویت بالای کشور باشد و داوران هم این موضوع را تأیید کنند، وارد فاز و مرحله بعدی خواهد شد.

ایرنا: چه شرایطی برای تیم پژوهشی در نظر گرفته اید؟

- در فاز دوم، پس از پذیرفته شدن پژوهش پر ریسک شرکت دانش بنیان، این شرکت‌ها می‌توانند خودشان تیم پژوهشی برای این تحقیق را معرفی کنند و یا این کار را به صندوق واگذار کنند. تیم پژوهشی معرفی شده توسط شرکت دانش بنیان می‌تواند متشکل از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها باشد اما نکته مهم این است که حتماً راهبری تیم پژوهشی بر عهده یک محقق عضو هیئت علمی باشد.

ایرنا: اگر شرکت فناوری نتواند پژوهشگری را معرفی کند به چه شکلی می‌تواند از خدمات صندوق بهره‌مند شود؟

- اگر شرکت دانش بنیان، پیشنهادی برای تیم پژوهشی نداشته باشد، صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور با اعلام فراخوانی، اقدام به پذیرش پروپوزال و پیشنهاده در راستای موضوع می‌کند. نکته مهم این است که پیش از رسیدن به این مرحله، نیاز پژوهشی شرکت باید توسط داوران صندوق به تأیید برسد که جز مسائل روز و مهم کشور است و نیاز به تحقیق و پژوهش در این زمینه وجود دارد. در زمانی که شرکت دانش بنیان، خود پژوهشگری را برای انجام تحقیقات معرفی نمی‌کند، صندوق با اعلام فراخوان، از جای جای کشور، پروپوزال می‌پذیرد. پس از دریافت پروپوزال‌ها، نوبت به داوری پیشنهاده‌ها می‌رسد.

ایرنا: شرایط و معیارهای انتخاب داوران پژوهشی چیست؟

- داوران این مرحله، اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها هستند که سابقه و تجربه فعالیت و همکاری با صنعت را نیز دارند و می‌توانند بر مبنای تجربه کاری در صنعت و دانشگاه، پروپوزال‌ها را بررسی کنند. علاوه بر این، از مدیران تحقیق و توسعه شرکت‌های بزرگ نیز دعوت شده تا به عنوان داور، پروپوزال‌ها را بررسی کنند.

شاخص‌هایی برای داوری طرح‌ها مطرح شده است. شاخص‌هایی نظیر پیچیدگی پژوهش اهمیت زیادی دارد. پژوهش باید TRL بین ۱ تا ۶ قرار بگیرد و در لبه دانش و فناوری در دنیا باشد. همچنین بازار هدف یا محصول در آینده مشخص باشد و نتیجه پژوهش، پیش از این در داخل کشور استفاده نشده باشد.

بدیع بودن و تازگی پژوهش، داشتن قابلیت رقابت‌پذیری، داشتن ارزش افزوده از نظر ارزی و ریالی برای کشور از دیگر شاخص‌های مطرح شده برای ارزیابی پیشنهاده‌ها است. اگر پروپوزالی این شاخص‌ها را داشته باشد و مورد تأیید صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور نیز قرار بگیرد، قراردادی میان این صندوق، پژوهشگر و شرکت دانش بنیان امضا می‌شود.

ایرنا: چه سقف حمایتی صندوق پژوهشگران برای حمایت از این طرح تعیین کرده است؟

- براساس این طرح ۸۰ درصد هزینه مربوط به پروژه تا سقف ۲۰ میلیارد ریال بر عهده صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور است و ۲۰ درصد باقی مانده نیز توسط شرکت دانش بنیان پرداخت می‌شود.

این هزینه برای حق التحقیق پژوهشگر، هزینه خرید تجهیزات و مواد اولیه، ارائه خدمات پژوهشی و استهلاک تجهیزات است.

ایرنا: ارکان اصلی برنامه پژوهش عمیق را توضیح دهید

- طبق برنامه‌ریزی انجام شده، شرکت دانش بنیان، صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور و پژوهشگر سه رکن اصلی این طرح را شامل می‌شود و شرکت دانش بنیان نیز باید شخصی را به عنوان نماینده معرفی کند که مدیر پروژه شود و از ابتدا تا انتهای انجام طرح با بنیاد علم ایران در ارتباط باشد.

پژوهشگر اصلی نیز یک عضو هیات علمی است و بناست تا مدیریت مباحث علمی را برعهده بگیرد. صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور نیز به عنوان ناظر در این پروژه عمل می‌کند، بنابراین ناظری از طرف صندوق برای طرح تعیین می‌شود که مباحث مربوط به گزارش‌های پژوهشی و موضوعات مالی را بررسی می‌کند.

ایرنا: چه نوآوری در طرح جدید صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران وجود دارد؟

- طبق مقررات تعیین شده، پژوهشگر باید مطابق شاخص عملکردی صندوق، گزارش‌های مربوط به طرح را در اختیار شرکت دانش بنیان قرار دهد.

نوآوری این طرح در این است که پژوهشگر اصلی طرح باید به صورت منسجم، مستند و نظام‌مند، پژوهش‌ها را در اختیار شرکت دانش بنیان قرار دهد که این شامل کتابچه آزمایشگاهی، فایل گزارش‌های اکسل و گزارش‌های مکتوب پژوهش است به طوری که اگر شرکت دانش بنیان، بعدها تمایل داشت که خود این پژوهش را انجام دهد بتواند با راهنمایی‌ها و دستورالعمل‌ها بدون کوچکترین ابهامی، آن تحقیق را به سرانجام برساند.

ایرنا: چه زمانی بودجه حمایتی از طرح پژوهشی به دانش بنیان ها پرداخت می شود؟

- هر نتیجه‌ای که در آزمایشگاه از طریق پژوهشگر به دست می‌آید باید تمام و کمال در اختیار شرکت دانش بنیان قرار بگیرد اما علاوه بر این، تمامی آزمایشات باید با حضور نماینده شرکت دانش بنیان و ناظر صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور نیز در آزمایشگاهی که شرکت دانش بنیان دارد، نیز انجام شود.

در صورتی که نتایج با نتایج بدست آمده قبل، یکسان و قابل قبول بود یعنی انتقال دانش از دانشگاه به شرکت انجام شده و موضوع تسویه حساب پرداختی هم پیگیری می‌شود اما اگر نتیجه آزمایشات در آزمایشگاه شرکت دانش بنیان با نتایج بدست آمده در تحقیق یکی نباشد، نیاز به بررسی بیشتر پژوهشگر و رفع مشکلات است و تا وقتی دو نتیجه یکسان نباشد، خاتمه طرح تصویب نمی‌شود.

ایرنا: آیا این فراخوان بازهم درجهت تعامل پژوهشگران و شرکت‌های دانش بنیان تکرار می‌شود؟

- برای حضور در فراخوانی که برای پژوهش عمیق در ۲۳ اردیبهشت ماه منتشر شده است یک ماه یعنی تا ۲۳ خرداد ماه زمان تعیین شده است. البته فراخوان دیگری نیز در مهر تا آبان ماه ۱۴۰۲ منتشر می شود و محققان می‌توانند تا پیش از اعلام فراخوان جدیدطرح های خود را ارسال کنند.