به گزارش خبرنگار ایرنا، هدایت تحصیلی مهمترین فرآیند در زندگی تحصیلی دانش‌آموزان است که اگر چه بر بستر آموزش و پرورش انجام می‌شود اما بی‌شک در آینده ساختار شغلی جامعه و زندگی نیروی انسانی را به عنوان ارزشمندترین منابع کشور می‌سازد.
این فرآیند به عنوان انتخابی مهم در زندگی نوجوان باید بر اساس توانمندی آنها و معطوف به نیروی انسانی مورد نیاز برای رفع نیازمندی‌های کشور باشد.
در سال‌های گذشته شاهد اثرگذاری عواملی بر انتخاب رشته دانش‌آموزان بوده‌ایم که کمتر ارتباطی علاقه و توانمندی آنها داشته و نتیجه آن نیز نمود بیکاری یا ناترازی در تامین نیروی مورد نیاز بخش‌هایی از کشور بوده است.
تا جایی که اهمیت هدایت تحصیلی متناسب دانش‌آموزان بارها مورد تاکید رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفت.
مهارت آموزی دانش‌آموزن به عنوان آموزش‌هایی "سودمند" برای فردای جوان و آینده ایران از اهمیت بالایی برخوردار است و همواره مورد تاکید رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفته است.
اگر چه طرح‌هایی مانند مدرسه تابستانه مهارت‌آموزی برای تحقق هر دانش‌آموز یک مهارت اجرایی شده اما بار اصلی تربیت و فارغ‌التحصیلی نیروی انسانی ماهر از دبیرستان‌ها کماکان بر دوش آموزش فنی‌وحرفه‌ای آموزش و پرورش است که از مسیر جذب و هدایت تحصیلی دانش‌آموزان به سوی هنرستان‌ها محقق می‌شود.
هدایت تحصیلی؛ فرآیندی آزادانه و آگاهانه
در حالی که سال‌ها شوق دانش‌آموزان و خانواده‌ها به دستیابی به مشاغل های مدیریتی، مهندسی و پزشکی، سبب مغفول ماندن توانایی، علاقه و نیاز کشور به عنوان مولفه‌هایی حیاتی در هدایت تحصیلی دانش‌آموزان شده بود، اکنون چند سالی است آمارهای افزایشی حاکی از حرکت به سمت ایجاد تناسب میان رشته‌های فنی و کارودانش با رشته‌های نظری است و استقبال از این رشته‌ها تا حدی افزایش یافته است.
با این وجود تاکید بر اهمیت انتخاب رشته سنجیده و حساب‌شده از سوی دانش‌آموزان به هیچ روی به معنای هدایت آنها به سوی هنرستان‌ها بدون سنجش توانایی و علاقه آنها نیست؛ بلکه به گفته طیبه رحیمی رئیس اداره مشاوره آموزش‌وپرورش استان فارس هدایت تحصیلی به مثابه طراحی مسیر زندگی، فرآیندی "آگاهانه و آزادانه" است که باید هم‌سو با شناسایی شخصیت، توانایی، رغبت و تفاوت‌های فردی آنها باشد.
این در حالی است که مولفه‌آگاهی در بسیاری از موارد حلقه مفقوده انتخاب رشته دانش‌آموزان می‌شود و طمع دستیابی به مشاغل پر درآمد یا چشم‌دوختن به جایگاه اجتماعی این مشاغل، دانش‌آموزان را به انتخابی ناآگاهانه هدایت می‌کند حاصل مطلوبی ندارد.
به گفته رئیس اداره مشاوره آموزش‌وپرورش استان فارس در این مسیر عوامل درون و برون مدرسه‌ای بر انتخخاب دانش‌آموزان اثر می‌گذارد؛ اما باید بدانیم که آگاهی از نیاز جامعه در این مسیر ضروری است و ناآگاهی در این زمینه امروز داوطلبان کنکور تجربی را به ۸۰۰ هزار نفر و در رشته‌های ریاضی و انسانی به ۲۰۰ و ۳۰۰ هزار نفر رسانده در حالی که کارآفرینی و مهارت‌آموزی مورد نیاز جامعه است.
رحیمی اظهار کرد: هدف از هدایت تحصیلی این است که دانش‌آموز مسیر شغلی آینده خود را منطبق با علاقه و توانایی خود انتخاب کند.
آنطور که رئیس اداره مشاوره آموزش‌وپرورش استان فارس گفت برای دستیابی دانش‌آموزان به یک انتخاب آگاهانه و سنجیده آزمون‌های توانایی و رغبت از دانش‌آموزان کلاس نهمی گرفته می‌شود که امسال نیز تعداد سوالات آن کمتر شده تا دانش‌آموزان با تمرکز بیشتری پاسخ دهند.
او با توصیه به دانش‌اموزان برای استفاده از این آزمون سنجش توانایی و رغبت، از خانواده ها نیز خواست تا فرزندان خود را در انتخاب رشته آزاد بگذارند چرا که آزادانه بودن از شاخصه‌های اصلی هدایت تحصیلی است.
رحیمی اذعان کرد: اصرار خانواده‌ها به انتخاب یک رشته و بی‌توجهی به علاقه فرزندان سبب می‌شود تا دانش‌آموزان پس از گذراندن پایه دهم به فکر تغییر رشته بیفتند و این انتخاب اجباری منجر به ریزش دانش‌آموزان از برخی رشته‌ها می‌شود.
مهدی منوچهری مشاور تحصیلی آموزش و پرورش شیراز نیز در گفت‌وگو با ایرنا، با اشاره به دانش‌آموزانی که در میانه راه تصمیم به تغییر رشته می‌گیرند، ناآگاهی نسبت به رشته انتخخابی و ویژگی‌های آن، بی‌توجهی به توانایی خود و تاثیرپذیری از اصرار خانواده‌ها را از پرتکرار ترین عوامل این اتفاق عنوان کرد.
او بیان کرد: توجه کردن به درآمد بالای برخی از مشاغل دانش‌آموزان را از توجه به توانایی‌های خود یا بازار آینده کار این حرفه‌ها بازداشته و سمت انتخاب نسنجیده می‌کشاند.
منوچهری معتقد است که آزمون‌های توانایی و رغبت که هر ساله از دانش‌آموزان گرفته می‌شود بر پایه نظریه‌های علمی طراحی شده اما پاسخ به آن نباید از سر اجبار و به صورت سَرسَری باشد بلکه باید با آگاهی از اهمیت آن و به صورت خودخواسته انجام شود.
او به این نکته هم اشاره می‌کند که سنجش توانایی تنها برای رشته‌های نظری و بویژه تجربی نیست بلکه بسیاری از رشته‌های فنی و کارو دانش نیز نیازمند توانایی خاصی است، چنانکه به عنوان نمونه جوشکاری سطحی از توانایی بدنی را می‌طلبد.
۲ سامانه آگاهی بخش؛ پیشکش آموزش و پررش فارس به دانش‌آموزان
رئیس اداره مشاوره آموزش‌وپرورش استان فارس برای آگاهی رسانی به دانش‌آموزان در مسیر هدایت تحصیلی از فعالیت "سامانه آزمون یکپارچه مشاوره اداره‌کل آموزش‌وپرورش استان فارس" و "اپلیکیشن هنرستان نمای فارس" خبر داد که در سامانه نخست معرفی جامع رشته‌ها دردسترس دانش‌اموزان است و در دومی او می‌تواند با وارد کردن مشخصات و شاخه مورد نظر خود (فنی و حرفه‌ای یا کارودانش) به رشته‌ها و هنرستان‌های موجود برای ثبت‌نام و ظرفیت آنها آگاه شود.
رحیمی با تاکید دورباره به انتخاب بر اساس نیاز جامعه و توانایی و علاقه دانش‌آموز، گفت: بیش از ۲۰۰ رشته فنی و حرفه‌ای و کارودانش در هنرستان‌های استان فارس فعال است.
او اضافه کرد: این رشته در شهرستان‌های استان نیز منطبق با نیاز آن منطقه توزیع شده و در ضمن هنرستان‌های شبانه‌روزی نیز در دسترس است.
آگاهی از نیاز جامعه عنصری اثرگذار در انتخابی موثر
در شرایطی که فقر مهارت‌آموزی در جامعه حکم‌فرما است و می‌توان بر این نکته اذعان کرد که فرهنگ کار در کشور نیازمند بهبودی است، بر اساس سند تحول، آموزش‌وپرورش باید زمینه هدایت دانش‌آموزان را به این سو فراهم کند.
نیم نگاهی به نیاز جامعه به تکنسین‌های ماهر و امار بالای بیکاری تحصیل‌کرده‌ها اهمیت هنرستان‌ها را روشن‌می‌سازد و در این راستا سیاست آموزش‌وپروش بر هدایت دانش‌آموزان به این سمت قرار گرفته است.
یحییی علیرضا پور، رئیس اداره آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش اداره کل آموزش و پرورش فارس به خبرنگار ایرنا گفت: اگر این مصاحبه در پنج سال گذشته انجام می‌شد نگرانی جدی خود را از دید منفی جامعه به رشته‌های هنرستان بیان می‌کردم اما اکنون نگرش به شاخه‌های فنی و کارودانش کمی تغییر کرده است.
او افزود: اکنون سیاست آموزش و پرورش و فعالیت مشاوران مدارس در این مسیر قرار گرفته و اداره آموزش فنی و رئیس اداره آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش اداره کل آموزش و پرورش فارس نیز همراستا با آن برنامه‌های آشنایی و ترغیب دانش‌آموزان به این سو را اجرایی کرده است.
علیرضاپور برپایی نمایشگاه‌هایی از توانمندی هنرستان‌ها و بازدید دانش‌آموزان متوسطه اول از آن، حضور هنرآموزان (معلمان هنرستان‌ها) و مدیران این مدارس به حضور در مدارس و روشنگری برای دانش‌اموزان و حضور در جلسه‌های اولیا و مربیان برای آگاهی دادن به خانواده‌ها را از اقدامتی عنوان کرد که در این مسیر اثرگذار بوده است.
امید امروز و نیازهای فردای هنرستان‌ها در استان فارس
به گفته او اکنون جذب دانش‌آموزان در پایه دهم به هنرستان‌ها در استان فارس به ۳۷.۵ درصد رسیده و پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال جاری به ۳۹ درصد برسد.
رئیس اداره آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کارودانش اداره کل آموزش و پرورش استان فارس گفت: اکنون ۶۳ هزار دانش‌آموز در هنرستان‌های استان فارس تحصیل می‌کنند که ۲۵هزار نفر در چهار ناحیه آموزشی شیراز محصلند.
او با اشاره به تراکم بالای هنرستان‌های فارس، بیان کرد: با اطمینان می‌گویم اگر امسال در هر یک از ناحیه‌های اموزشی استان ۲ هنرستان دخترانه و پسرانه جدید ایجاد شود متقاضی ثبت‌نام در آن وجود دارد و ظرفیتش تکمیل می‌شود.
اما تاکید بر هدایت آگاهانه دانش‌اموزان برای انتخاب رشته و افزایش احتمالی متقاضیان تحصیل در هنرستان‌ها نگرانی‌هایی نیز برای تامین تجهیزات و فضای مورد نیاز آنها ایجاد کرده است .
رئیس اداره آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش اداره کل آموزش و پرورش فارس در پاسخ به ایرنا درباره سرانه تجهیزات کارگاهی هنرستان‌های این استان، گفت: ما خود در این زمینه مطالبه‌گر هستیم و این امکانات باید افزایش یابد.
علیرضاپور اذعان کرد: تجهیزات پس از تغییرات نظام آموزشی، هنوز متناسب با سرفصل‌های دروس به‌روز رسانی نشده یا کافی نیست.
او اضافه کرد: هزینه‌های مصرفی و سرمایه‌ای مورد نیاز رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کارودانش برای آموزش و پرورش هزینه بالایی دارد که نمی‌تواند به تنهایی از پس آن برآید، بنابراین باید صنعت، کشاورزی، خیران و بویژه استانداری به کمک بیایند.
او درباره راهکارهای مطرح برای تامین نیاز این بخش، از انعقاد قراردادهای تموزش و پرورش با دستگاه‌های مختلف سخن گفت و بیان کرد: شهرک‌های صنعتی و کارخانه‌ها می‌توانند برای ایجاد هنرستان‌ها همکاری کنند تا نیروی مورد نیاز آنها تربیت شود.
او به ذکر نمونه‌هایی نیز در این زمینه پرداخت و گفت: با همکاری اداره‌کل محیط زیست امسال رشته محیط‌بانی در فارس فعال شد و با همکاری دانشگاه علوم پزشکی دانش‌آموز رشته بهیاری جذب می‌شود، خیران یک هنرستان مجهز در نیریز را کلنگ‌زنی کرده و هنرستان خیرساز شیراز نیز امسال افتتاح می‌شود.
علیرضا پور با یادآوری اینکه آمار بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان هنرستان‌های و دانش‌گاه‌های فنی و حرفه‌ای کمتر از ۱۰ درصد است، اذعان کرد: گاهی سرانه‌های دانش‌آموزی این بخش پاسخگوی حامل‌های انرژی مدارس نیز نیست و باید دیگر دستگاه‌ها به کمک بیایند.
در این راستا معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش نیز ۱۳ اردیبهشت و پس از تاکید دوباره رهبر معظم انقلاب در توزیع متناسب دانش‌آموزان در رشته‌های مختلف تحصیلی و اهمیت مهارت‌آموزی، گفت: حمایت استانداران از توسعه آموزش‌های مهارتی و جذب مشارکت ذینفعان بازار کار برای ایجاد هنرستان در جوار کارخانجات ضروری است.
محمدمهدی کاظمی در جلسه استانداران و مدیران کل آموزش و پرورش کشور تاکید کرد: بر اساس منویات مقام معظم رهبری پیشرفت همه جانبه کشور با نقش آفرینی آموزش و پرورش و توجه جدی همه دستگاه‌ها به آن و تاکید بر نقش مدرسه محقق می‌شود.
امروز آمارها به ما می‌گویند که یکی از عوامل افت تحصیلی و فقدان موفقیت در تحصیل انتخاب نادرست رشته است که از سر ناآگاهی و دخیل کردن عواملی ناهمخوان در هدایت تحصیلی رخ می‌دهد.
نیاز جامعه وآگاهی از توان و علاقه‌فردی دانش‌آموز سه مولفه اساسی در انتخاب مسیر شغلی آینده نوجوانان به عنوان سرمایه‌های ارشمند ایران اسلامی است و اکنون که امارها حکایت از آغاز تحولی در این زمینه دارند، تامین بستر و نیازهای آن از هم‌اکنون ضروری به نظر می‌رسد.
نظر شما