به گزارش ایرنا، خشکسالی اقلیمی و کشاورزی یک دهه اخیر باعث خشک‌شدن برخی از چشمه‌ها و قنوات شد، به گونه‌ای که در ۹ اسفندماه سال ۹۵ به صورت رسمی از خشک شدن ۶۰ درصد قنات‌ها در این استان خبر داده شد.
علاوه بر خشکسالی، بروز سیلاب‌های یکی دو سال اخیر باعث آسیب دیدن برخی از قنات‌های قدیمی در چهارمحال و بختیاری شد.
کارکرد قنات در کشاورزی
برخی از پژوهش‌های دانشگاهی نشان می‌دهد که نخستین بار ایرانیان از قنات برای نگهداشت آب در زیرزمین استفاده می‌کردند، قنات‌ها در سرزمین ایران که مشخصه اصلی آن خشکی و کم‌آبی است، سال‌ها نجابت‌دهنده و حیات بخش و عامل اصلی توسعه وآبادانی به شمار می‌رفته است.
در سال‌های اخیر با افزایش خشکسالی‌ها، بسیاری از این چشمه‌های زندگی بخش که نمادی از علم و هنر سازندگان خود است، در معرض خطر و تهدید جدی قرار گرفته‌اند.
به گفته کارشناسان، قنات را می‌توان از جمله دانش‌های ایرانی برای یافتن آب قلمداد کرد و قنات یکی از شاهکارهای مهندسی ایرانی است که حتی در بافت‌های شهری و به خصوص بافت‌های سنتی یک رویکرد اجتماعی اقتصادی داشت.
براساس اعلام این کارشناسان، قنات از خلاقیت‌های تکنیکی مردم در ایران باستان در حدود سه هزار سال پیش برای بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی در سطح زمین بود و فناوری بومی قنات سازگاری انسان را نسبت به تغییرات محیطی به خوبی ارتقاء داده و ادامه بقا در شرایط نامساعد فلات مرکزی ایران را امکانپذیر ساخته است.
قانونمندی‌های شبکه آبیاری سنتی در فرایند تاریخی توسعه کالبدی روستا و تغییر کاربری‌ها و تکوین آنها موثر بود و زمین‌ها به باغ‌ها و خانه‌ها و شبکه آب‌ها به شبکه معابر تغییر شکل یافت و سپس توسعه شهری پدید آمد که قنات‌ها روبرو فراموشی رفتند.
قنات‌های ایران به ۲ دسته کوهستانی و دشتی تقسیم‌بندی شده‌اند که در واقع عملکرد و بسیاری از خصوصیات قنات‌ها بستگی زیادی به توپوگرافی محل و موقعیت جغرافیایی دارد.
به گفته برخی از کارشناسان،یکی از روش‌های مناسب در راستای مطالعه قنات‌ها، احیا و بهره‌برداری مجدد از آنها استفاده از روش ژئوالکتریک است و حفر گالری بهترین گزینه جهت احیا و بهره‌برداری بیشتر از آن‌هاست.
احیا و بازسازی قنات‌ها یکی از راهکارهای جبران خشکسالی در بخش کشاورزی و حتی تامین آب مورد نیاز این بخش است که این روند می‌تواند به احیای دوباره مهندسی قنات‌ها منجر شود.
اکنون بیش از ۸۴۰ رشته قنات در چهارمحال و بختیاری وجود دارد که در یک دهه اخیر برخی از این قنات‌ها با خشکسالی و خشک‌شدن مواجه شدند.
اختصاص اعتبار برای بازسازی قنات‌ها
نماینده شهرستان‌های شهرکرد، سامان و بن در مجلس شورای اسلامی گفت: ۳۴۰ میلیارد ریال برای کمک به بازسازی قنات‌های این استان اختصاص پیدا کرد.
احمد راستینه هفشجانی تاکید کرد: با توجه به آسیب بسیاری قنات‌های چهارمحال و بختیاری در سیلاب اخیر، این مبلغ در نشست با وزیر سابق جهادکشاورزی برای بازسازی قنات‌های آسیب‌دیده استان اختصاص داده شد.
مرمت، لایروبی و احیا قنوات بیش از ۱۳۰ رشته قنات در استان
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری از مرمت، لایروبی و احیا قنوات بیش از ۱۳۰ رشته قنات در استان خبر داد.
غلامرضا ذاکری گفت: قنات، فنی برای دستیابی به آب و انتقال آن به اراضی مستعد کشاورزی است و پایدارترین شیوه متناسب با شرایط جغرافیایی گستره وسیعی از مناطق خشک کشور محسوب می‌شود.
ذاکری گفت: فناوری بومی قنات سازگاری انسان را نسبت به تغییرات محیطی به خوبی ارتقاء داده و اهمیت زیادی در اقلیم‌های خشک و نیمه خشک دارد و از برنامه‌های اصلی این سازمان است.
وی یادآور شد: از اعتبارات ملی و استانی سال ۱۴۰۱ مبلغی بیش از ۳۲۰ میلیارد ریال به مرمت، لایروبی و احیا قنوات استان اختصاص داده شده است.
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: مرمت و لایروبی بیش از ۱۳۰ رشته قنات هم اکنون در سراسر استان آغاز شده است.
ذاکری گفت :طرح مطالعه و بررسی قنوات سراسر استان در دستور کار این سازمان قرار دارد که به زودی مطالعات آن آغاز می شود.
به گزارش ایرنا، یک چهارم تولید ناخالص داخلی و یک پنجم اشتغال چهارمحال و بختیاری به بخش کشاورزی وابسته است. از مجموع اراضی این استان ۲۵۰ هزار هکتار معادل ۱۵ درصد سطح زیرکشت اراضی کشاورزی استان است و در حال حاضر ۷۷ هزار بهره‌بردار با تولید سالانه یک میلیون و ۹۵۹ هزار تن انواع محصولات کشاورزی در این استان فعال هستند.
نظر شما