پیشنهاد راه اندازی قطارهای باری پرسرعت در مسیر روسیه – قزاقستان- ایران از سوی رئیس‌جمهور قزاقستان، اراده تهران و مسقط برای فعال سازی موافقتنامه عشق‌آباد برای کریدور حمل کالا در مسیر عمان، ایران، ترکمنستان و ازبکستان، رایزنی‌های مقام ترکمنستان در تهران با موضوع همکاری‌های ترانزیتی و اختصاص یارانه حمل از سوی روسیه به کالاهای این کشور گویای آخرین تلاش‌هایی است که برای رونق بخش شرقی کریدور شمال – جنوب در دستور کار است.
نگاهی به مسیر شرق دریای خزر در کریدور شمال – جنوب
به گفته کارشناسان، مسیرهای متداول برای ارسال کالا از هند به سمت سن پترزبورگ روسیه حدود ۱۴ هزار و ۵۰۰ کیلومتر طول دارد اما کریدور ایران در این مسیر تنها هفت هزار و ۲۰۰ کیلومتر است که بهره گیری از این ظرفیت، ۴۰ درصد زمان ترانزیت و ۳۰ درصد هزینه های حمل و نقل را کاهش می دهد.
این کریدور سه مسیر شامل دو مسیر زمینی و ریلی شرق و غرب دریای خزر و نیز مسیر ترکیبی زمینی دریایی: روسیه – دریای خزر – ایران را شامل می شود.
در بخش ریلی شرق دریای خزر، کریدور شمال – جنوب هم اینک فعال است. کالاها در این مسیر با گذر از روسیه و قزاقستان از یکی از دو مرز ریلی ایران در سرخس و اینچه برون وارد کشورمان می‌شود و از طریق خط آهن به بندرعباس می‌رسد.
بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران که در بخش شمالی دریای عمان واقع شده، در آینده نقش مهمی را در حمل و نقل و ترانزیت کالا از هند به افغانستان و کشورهای آسیای میانه و همچنین اروپا از طریق اتصال به شبکه ریلی ایران از طریق راه آهن چابهار- زاهدان ایفا خواهد کرد.
راه‌آهن خاش – زاهدان به طول ۱۵۷ کیلومتر که بخشی از این پروژه است، پیش از این افتتاح شده است. بنا بر اعلام وزیر راه و شهرسازی، کل مسیر ریلی چابهار - زاهدان بیش از ۶۰ درصد پیشرفت دارد و روند تکمیل آن در حال انجام است.
به گفته مهرداد بذرپاش، این مسیر ریلی، در حقیقت، آسان‌ترین و سهل‌ترین راه دسترسی کشورهای آسیای میانه و نیز افغانستان به آب‌های آزاد جهانی از طریق بندر چابهار خواهد بود.
پیشنهاد راه اندازی قطارهای باری پرسرعت از طریق قزاقستان به ایران
یکی از تازه ترین پیشنهادها برای رونق بیشتر خط ریلی کریدور شمال – جنوب در شرق دریای خزر را رئیس‌جمهور قزاقستان در جلسه سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا در مسکو مطرح کرده است.
قاسم جومارت توکایف در این نشست، از نیاز به تقویت پتانسیل حمل و نقل و ترانزیت اتحادیه اقتصادی اوراسیا سخن گفت و به عنوان یک ابتکار اساسی، راه اندازی قطارهای باری پرسرعت در امتداد راه آهن چلیابینسک (روسیه)- بولاشک (قزاقستان) -ایران را پیشنهاد کرد.
وی اظهار داشت: برای این منظور می توان از زیرساخت های کریدور حمل و نقل شمال-جنوب با ایجاد مرکز تجمیع بار در چلیابینسک استفاده کرد.
رئیس جمهور قزاقستان تاکید کرد: ما آماده بازسازی تنگناها در شبکه راه آهن و نیز بخش بزرگراه هستیم.
توکایف خاطرنشان کرد: می‌توان امکان سرمایه‌گذاری مشترک در ساخت زیرساخت‌ها در بنادر دریایی و خشک ایران و ترکمنستان را در نظر گرفت که این امر جغرافیای صادرات کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را به‌طور چشمگیری گسترش می‌دهد و توانایی‌های لجستیکی ما را تقویت می‌کند.
سفیر ایران در مسکو پیش از این با اشاره به اینکه یکی از بخش های کریدور شرقی مسیر ایران از روسیه و قزاقستان عبور می کند و پس از مرزهای سرخس و اینچه برون وارد ایران می شود و به خلیج فارس می رسد، گفت: زمینه انتقال کالا از این مسیر فراهم است و بخش هایی از راه آهن این مسیر نیازمند تقویت است که این موضوع در دستور کار قرار دارد.
کاظم جلالی افزود: بخشی از راه آهن این مسیر از اینچه برون تا گرمسار در ایران باید برقی شود که به عنوان پروژه مشترک ایران و روسیه دنبال می شود.
همکاری ایران و عمان در کریدور حمل کالا
به دنبال سفر سلطان عمان به تهران، مدیرکل خلیج فارس وزارت امور خارجه نیز اعلام کرد: برای فعال شدن «موافقتنامه عشق آباد» که ترانزیت بین عمان، ایران، ترکمنستان و ازبکستان هست، گفت‌وگوهای جدی میان تهران و مسقط صورت گرفته است و امیدواریم در آینده شاهد فعال شدن این کریدور هم باشیم.
علیرضا عنایتی به ایرنا گفت: یکی از نکات مهمی که در سفر آقای دکتر رئیسی رئیس جمهور به مسقط و همچنین سفر سلطان عمان به ایران مورد توجه بوده و هست موضوع «حمل و نقل و ترانزیت» است که گفتگوهای خوبی میان دو طرف صورت گرفته است.
تمایل ترکمنستان به ایفای نقش بیشتر در کریدور شمال – جنوب
رئیس آژانس حمل و نقل و ارتباطات وابسته به کابینه وزرای ترکمنستان در دیدار با وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران تمایل این کشور را برای تقویت حضور در تکمیل زنجیره کریدور شمال - جنوب، اعلام کرد.
«مامتخان چاکی یف» با اعلام علاقه مندی ترکمنستان بر تقویت همکاری با جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌های مختلف حمل‌و نقلی گفت: ایران و ترکمنستان مناسبات حمل و نقلی فراوانی دارند و اکنون در مرز سرخس روزانه ۴۰۰ واگن و از مرز اینچه برون روزانه ۲۰۰ واگن تردد دارند که امکان افزایش ظرفیت به سه تا چهار ظرفیت فعلی وجود دارد.
وی با تاکید بر اینکه فعال شدن موافقتنامه عشق‌آباد نیز مورد تاکید کشور ترکمنستان است فعال شدن مفاد این موافقتنامه را در رشد ترانزیت در منطقه نقش‌آفرین خواند.
رئیس آژانس حمل‌و نقل و ارتباطات وابسته به کابینه ترکمنستان توضیح داد: تسهیل در تردد کشتی‌های تجاری ایران و تبادل بار بین دو کشور ایران و ترکمنستان به ویژه با بنادر شمالی در برنامه است و در تلاش هستیم تا این مناسبات تقویت شود.
چراغ سبز امارات به کریدور
پیش از این نیز معاون سابق وزیر صمت و رئیس وقت سازمان توسعه تجارت ۲۹ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ با اشاره به گام های ایران و روسیه برای بهره گیری کامل از ظرفیت کریدور شمال-جنوب گفت: در این راستا، پیشنهاد مشارکت سه جانبه ایران، روسیه، امارات و همچنین مشارکت سه جانبه ایران، روسیه و عمان با هدف شکل گیری کریدور بزرگ غلات را در اجلاس کازان پیگیری کردیم.
علیرضا پیمان پاک در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در حاشیه چهاردهمین اجلاس اقتصادی روسیه – جهان اسلام در کازان جمهوری تاتارستان روسیه افزود: در نشست های این اجلاس که با حضور معاون نخست وزیر روسیه، دستیار ویژه رئیس جمهور این کشور، رئیس جمهور تاتارستان، وزیرتجارت امارات و وزیر حمل و نقل عمان برگزار شد، ایده شکل گیری کریدور بزرگ غلات را مطرح کردیم که با استقبال همراه شد.
وی گفت: علاوه بر اقدامات انجام شده و در حال اجرا در راستای تقویت زیرساخت های کریدور شمال – جنوب در مسیرهای ریلی، دریایی و زمینی، در نگاه بلندمدت می توان فعال سازی مسیر دریایی کریدور به سمت امارات و عمان را فعال کرد.
وزیر تجارت خارجی امارات متحده عربی نیز در اجلاس اقتصادی روسیه – جهان اسلام در کازان اعلام کرد که کشورش به سرمایه گذاری و توسعه بخش فناوری کریدور شمال-جنوب علاقه مند است.
ثانی بن احمد آل زیودی افزود: کریدور بین المللی "شمال - جنوب" یکی از مسیرهای قابل توجه است که می توان با نوآوری در آن، از این مسیر برای حمل کالا به آفریقا استفاده کرد.
دولت روسیه برای حمل کالا در کریدور شمال – جنوب یارانه بدهد
رئیس اداره پروژه های بین المللی شرکت راه آهن روسیه نیز اخیرا با اشاره به مبادلات کشورش با ایران در حوزه ریلی گفت: برای توسعه بهره گیری از ظرفیت کریدور شمال – جنوب، انتظار است که دولت روسیه به حمل کالا در این مسیر یارانه اختصاص دهد.
آلکسیف دیمیتری آلکسیویچ گفت: در سال ۲۰۲۲ میلادی، مبادلات ریلی ایران و روسیه ۱۸۸ درصد رشد داشت؛ در سه ماه نخست سال ۲۰۲۳ نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل میلادی، شاهد رشد دو برابری هستیم.
این مقام روس گفت: در مسیر غربی کریدور شمال جنوب از روسیه به سمت ایران شاهد ۳۹ درصد رشد و در مسیر شرقی شاهد رشد ۷۶ درصدی بوده ایم.
وی اظهار داشت: حمل آزمایشی کود تولیدی در روسیه را به مقصد کشورهای حوزه جنوب خلیج فارس آغاز کرده ایم و از مرز سرخس استفاده می کنیم.
این مقام شرکت راه آهن روسیه گفت: آمادگی داریم که با تکمیل شاخه های ریلی کریدور شمال جنوب ، ظرفیت مبادله کالا با ایران را تا ۱۲ میلیون تن تا سال ۲۰۲۵ افزایش دهیم و در این راستا آماده توسعه همکاری های با راه آهن جمهوری اسلامی ایران هستیم تا قطارهای حمل بار هر هفته راهی دو کشور باشند.
در این شرایط و به دنبال گام های مشترک ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای تجارت آزاد و همچنین اراده دیگر کشورها برای مشارکت در حلقه های تکمیلی کریدور شمال – جنوب به سمت جنوب شرق آسیا و نیز آفریقا، چشم انداز خوبی را برای این مسیر حمل کالا ترسیم کرده است که کشورهای منطقه از منافع این همکاری مشترک بهره مند خواهند شد و در این میان، جمهوری اسلامی ایران نقش کلیدی را در این سازوکار ترانزیت ایفا خواهد کرد.
نظر شما