«مازندران» یک تنه بار حفظ گَوزن زرد و قرمز را به دوش می کشد

عطاء‌الله کاویانی روز سه‌شنبه در گفت و گو با خبرنگاران افزود: ۲ گوزن زرد و قرمز از گونه‌های جانوری شاخص جنگل‌های هیرکانی هستند که اهمیت زیادی از لحاظ حیات وحش دارند.

وی با اشاره به اینکه نگهداری و حفاظت از این نوع گوزن‌ها در مناطق حفاظت شده سمسکنده و دشت ناز ساری انجام می‌شود، ادامه داد: این گوزن‌ها در دسته جانوران در معرض خطر قرار دارند و برنامه حفاظت برای حفاظت گوزن‌ها با تدابیر و شدت بیشتری بویژه در فصل زایش به طور شبانه روزی در منطقه انجام می‌شود.

مدیرکل حفاظت از محیط زیست مازندران گفت که زاد و ولد و نگهداری گوزن زرد ایرانی بحدی رسیده که در مجموعه حیات وحش دشت ناز تعداد این نوع گوزن‌ها از ۳۵ به ۵۰ راس افزایش داشته است که با هماهنگی سازمان حفاظت از محیط زیست کشور این گوزن‌ها به استان‌های دیگر ارسال می‌شود.

گوزن زرد ایرانی که با نام علمی «Dama mesopotamica» شناخته می‌شود، زیرگونه‌ای از گوزن زرد اروپایی است که در زمان حاضر از گونه‌های در معرض خطر است و در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از جمعیت و منابع طبیعی قرار دارد.
گوزن زرد، بدنی زرد مایل به قرمز با خال های سفید دارد. غذای اصلی این حیوان هم ذرت، جو و بلوط است و آمار دقیقی از تعداد گوزن‌های زرد ایرانی وجود ندارد، اما تخمین می‌زده می‌شود حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ رأس باشد.
پناهگاه حیات وحش دشت ناز، اولین مرکز تکثیر در اسارت گوزن زرد ایرانی در کشور با هدف افزایش جمعیت و حفظ و احیا این گونه با ارزش، به وسعت ۵۵ هکتار در شهرستان میاندرود واقع است.
در طول سال‌های متمادی مناطقی هم در استان‌های مختلف برای تکثیر این گونه در نظر گرفته شد. جزیره اشک، دشت ناز، آزادی، باغ شادی، میانکتل، ارسنجان، دز و کرخه از جمله مناطقی هستند که گوزن زرد در آنها نگهداری می‌شود. علاوه بر این چهار مرکز خصوصی شامل مرکز نگهداری حیات وحش البرز، دهکده طبیعت باراجین، باغ وحش اراک و مرکز قرنطینه و بازپروری حیات وحش پردیسان هم محل نگهداری گوزن‌های زرد هستند.

منطقه حفاظتی دشت ناز در ۲۹ کیلومتری شرق شهرستان ساری در حوزه جغرافیایی شهرستان میاندورد واقع است و با دارا بودن ۵۵ هکتار مساحت از حدود چهار دهه پیش تاکنون به عنوان مرکز تکثیر و پرورش گوزن زرد ایرانی از گونه‌های در حال انقراض فعال است.

همچنین سایت تکثیر در اسارت گوزن قرمز (مرال) در پناهگاه حیات‌وحش سمسکنده ساری در آذر ماه ۱۳۸۶ به منظور افزایش جمعیت گله‌های وحشی این گونه جانوری ارزشمند برای نخستین بار در کشور راه‌اندازی شد و با انتقال پنج رأس مرال (۲ نر و سه ماده) از قرق گلستان آغاز به کار کرد.

مرال یا گوزن قرمز یکی از بزرگترین انواع گوزن و بومی ایران است و با اینکه در گذشته جمعیت بسیار زیادی در اغلب نواحی جنگلی سواحل دریای خزر، ارتفاعات البرز و دامنه‌های زاگرس داشت، امروزه تنها در برخی از ارتفاعات دور از دسترس البرز مرکزی و شرقی پیدا می‌شود.
مرال به طور کلی با توجه به جمعیت مناسب و زیستگاه وسیع در خطر انقراض قرار ندارد اما برخی از انواع آن در برخی مناطق با خطر انقراض روبرو بوده و یا هستند.
مرال در ایران در گذشته در جنگل‌های شمال کشور از ساحل دریای خزر تا ارتفاعات البرز و جنگل‌های بلوط حاشیه زاگرس از آذربایجان تا استان فارس زندگی می‌کرد اما امروزه نسل آن در شمال غرب و غرب کشور به‌کلی نابود شده و آخرین بار ۵۰ سال پیش در جنگل‌های ارسباران مشاهده شد. در جنگل‌های ساحلی دریای خزر نیز به جز در یک یا دو منطقهٔ حفاظت شده نسل آن منقرض شده‌است.

این گونهٔ جانوری در کرانه‌های غربی دریای خزر در شهرستان ماسال موجود است و سایت حفاظتی و گردشگری زیستگاه مرال در این منطقه در حال راه اندازی است، همچنین مرال در جنگل‌های کوهستانی دور از دسترس البرز مرکزی و شرقی جمعیت مناسبی دارد.