نقش مثبت اجلاس غیرمتعهدها در تقویت و توسعه روابط تهران-باکو

به گزارش خبرنگار اعزامی ایرنا، جمهوری آذربایجان در حالی نشست وزرای امورخارجه و مقامات سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد (Non-Aligned Movement) را میزبانی می کند که آخرین نشست عالی‌رتبه جنبش در دوره ریاست آذربایجان، شرایط برگزاری نشست آینده سران جنبش در کامپالا را فراهم کرد. بدین ترتیب اوگاندا ریاست آتی جنبش عدم تعهد را از اوایل ژانویه ۲۰۲۴ به مدت سه سال عهده دار خواهد شد.

این در حالی است که درماه‌های گذشته در جریان برخی تنش‌ها بین جمهوری آذربایجان وجمهوری اسلامی ایران، روابط سیاسی و اقتصادی تهران و باکو دچار چالش هایی شده بود. اما برقراری تماس‌های تلفنی بین وزرای خارجه دو کشور روابط تهران - باکو را در مسیر دیگری قرار داد.

دعوت از امیر عبداللهیان به جمهوری آذربایجان برای شرکت در اجلاس وزرای خارجه کشورهای عضو که شعار «جنبش عدم تعهد؛ متحد و استوار در مواجهه با چالش‌های نوظهور» را سرلوحه کار خود قرار دادند و در ادامه دیدار حدود ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه‌ای امیرعبداللهیان با الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان، نشان داد که اجلاس جنبش عدم تعهد همچنان ظرفیت های ارزشمند خود را برای اتحاد، همبستگی و یکپارچگی بیشتر کشورهای عضو حفظ کرده است.

بعد از دیدار امیرعبداللهیان و علی اف، هر دو مقام از بخش های ارزشمند این گفت و گو و راه کارهایی سیاسی و اقتصادی که ارتباط دو کشور را تقویت خواهد کرد، خبر دادند. از طرفی بیشتر کارشناسان بر این باورند که حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشورهای منطقه نکته قابل ملاحظه و مهمی است که این اجلاس می‌تواند علاوه بر دستاوردهای ارزشمندی که دارد، روابط تهران - باکو را تقویت و به حل مناقشه قره‌باغ کمک کند.

همچنین تقویت این روابط راه‌های تجاری و اقتصادی زیادی را مقابل ایران و آذربایجان باز خواهد کرد. نزدیک شدن بیشتر تهران - باکو به بهانه اجلاس غیرمتعهدها، می‌تواند فرصتی برای قطع ید دشمنان تفرقه افکنی چون رژیم صهیونیستی و پایانی بر هژمونی آمریکا بر منطقه و سایر نقاط جهان و کشورهای مستقل محسوب شود.

بر همین اساس علی اف و امیرعبداللهیان در این دیدار به پیگیری حقوقی و قضایی حادثه ای که در سفارت جمهوری آذربایجان در تهران رخ داد تاکید کرده و فعال شدن مسیر تاریخی و کریدور ریلی که از جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد و نقش اصلی در اتصال آذربایجان به نخجوان دارد را مورد توجه قرار دادند.

ناگفته پیدا است که راهبرد مهم «نه شرقی، نه غربی» مبنای مشترک ایران و غیر متعهدها است. دکترین «نه شرقی، نه غربی» به عنوان اصول مبنایی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و برگرفته از آموزه‌های بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی به اندیشه عدم تعهد بسیار نزدیک است؛ برهمین اساس ایران همواره بر حفظ استقلال عملی و پویایی موضع گیری مبادرت و لزوم بازنگری در معادلات جهانی از سوی جنبش عدم تعهد در طول این سالیان تاکید کرده است.

از طرفی در سال های اخیر، مهمترین اقدام حمایتی جنبش غیرمتعهدها در قبال ایران را می توان تلاش برای محکوم نشدن جمهوری اسلامی در آژانس بین المللی انرژی اتمی بیان کرد؛ به طوری که در پایان چهاردهمین نشست سران در هاوانا، اعضا در بیانیه جداگانه‌ای ضمن حمایت از فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای ایران، پیوستن رژیم صهیونیستی را به معاهده منع گسترش سلاح های هسته‌ای (ان پی تی) خواستار شدند.

تلاش برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق، محکوم کردن حمله آمریکا به هواپیمای مسافربری ایران در تیر ۱۳۶۷، حمایت از اجرای قطعنامه ۵۹۸ و سایر موضع گیری‌هایی که با سیاست های جمهوری اسلامی ایران انطباق داشته همچون مساله فلسطین، مخالفت با مذهب ستیزی و نژادپرستی را نیز می‌توان به عنوان اقدامات مثبت جنبش غیرمتعهدها به سود ایران نام برد.

با این وصف باید گفت از آنجا که مردم جمهوری آذربایجان و ایران بیشترین اشتراکات را با یکدیگر دارند، این اجلاس به درستی اهدافی که در ۶ دهه در خود نهادینه کرده، بار دیگر بارور کرد تا به عنوان نمونه، تهران و باکو به دور از سوءتفاهم های رخ داده، تلاش کنند تا محدودیت ها را برای مردم دو کشور بردارند و اختلافات در منطقه قفقاز جنوبی را نیز همانطور که امیرعبداللهیان به آن اشاره داشت، از طریق مسالمت آمیز حل کنند.