گروه جامعه ایرنا- رودخانه کارون تنها رود قابل کشتیرانی ایران با ۹۵۰ کیلومتر در جنوب کشور قرار دارد که در مدت هشت سال دفاع مقدس شاهد دلاورمردی بزرگمردانی بود که تا پای جان برای وطن جنگیدند، اما این روزها حال و روز چندان مناسبی ندارد، حوضه آبریز رودخانه کارون در محدوده ۸ استان اصفهان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، مرکزی، فارس و همدان واقع شده و در مسیر خود تمام این بخش ها را سیراب می کند.
بر اساس اسناد تاریخی قدمت کارون حدود هزار سال است و در این مدت موجب شکل گیری تمدن های زیادی در مسیر خود شده است، البته در ادوار مختلف تغییرات زیادی را تجربه کرده اما همواره زندگی بخش بوده و آبادی های زیادی را سیراب کرده است، در حقیقت رودخانه کارون باعث شده تا آبادی‌های کوچک و بزرگی در مسیر آن به وجود بیایند، اکنون نیز رود کارون یکی از مهم‌ترین نشانه‌های طبیعی در استان خوزستان محسوب می‌شود. این رودخانه از شهرهای بزرگی مانند شوشتر، مسجد سلیمان، ایذه و خرمشهر عبور می‌کند، رودخانه کارون مسیر خود را از استان چهارمحال و بختیاری آغاز می‌کند و تا استان خوزستان نیز ادامه می‌یابد، در نهایت کارون پس از رسیدن به خرمشهر به دو قسمت تقسیم می‌شود، یک شاخه آن به اروند رود در مرز ایران با عراق و شاخه دیگر آن در ادامه مسیر به خلیج فارس می‌رسد و به اقیانوس هند دسترسی پیدا می‌کند.
روی رود کارون به‌دلیل وسعت و حجم بالای آبی که دارد در طول زمان سدهای مختلفی برای تامین انرژی برق و آب آشامیدنی و کشاورزی ساخته‌اند. مهم‌ترین سدهای این رودخانه، کارون یک، کارون دو، کارون سه، کارون چهار، مسجد سلیمان (گدار لندر)، گتوند علیا و سد تنظیمی گتوند هستند که این برداشت ها به مرور شرایط کارون را وخیم کردند.
امروزه شرایط کارون چندان مساعد نیست، کم آبی گریبان این رود را هم گرفته و زنگ خطر شرایط وخیم آنرا را به صدا در آورده است، کارشناسان معتقدند با خشک‌شدن آب این رودخانه، تمام علائم حیات از این بخش ایران حذف می‌شود، عوامل مختلفی مانند ورود پساب های کشاورزی، خانگی و صنعتی به کارون و از طرفی احداث چندین سد و انتقال آب به بخش های دیگر زندگی رود را تهدید می کند.
بر اساس آمارهای اعلام شده در شرایط عادی دبی آب کارون ۵۶۰ مترمکعب بر ثانیه است اما اکنون این دبی ۲۶۰ درصد کاهش یافته است که سبب خشکیدگی بخش‌هایی از این رودخانه پرآب شده است.
علاوه بر این فشارها، اما برداشت آب پتروشیمی بندر امام ( ره) از کارون هم فشار مضاعفی است که بر این رودخانه وارد می شود که اگر فکری به حال این عوامل و تعدیل کردن آنها نشود در کوتاه مدت کارون به این بزرگی به جوی آب باریکی تبدیل خواهد شد، البته سازمان حفاظت محیط زیست در راستای حفاظت از کارون یک سری مذاکرات را با صنایع مستقر در منطقه به ویژه پتروشیمی بندر امام ( ره) انجام داده است تا فشار برداشت آب از شانه کارون برداشته شود.
مدیر دفتر بررسی و مقابله با آلوگی های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: کارون بزرگترین رودخانه کشور است که به دلیل کاهش نزولات جوی، طرح های انتقال آب و برداشت های بی رویه وضعیت مناسبی ندارد، یکی از معضلات محیط زیستی آن برداشت آب توسط صنایع از این رودخانه است که نمونه بارز آن واحدهای پتروشیمی منطقه ماهشهر است که سالانه میلیون ها متر مکعب آب از کارون برای فرایند تولید برداشت می کنند.
امید صدیقی افزود: تا حدودی برای برون رفت از این مشکل می توان از آب ناشی از تصفیه فاضلاب شهری ماهشهر و بندر امام ( ره) استفاده کرد که البته چند سالیست آبفای استان خوزستان در حال اجرای آن است و تا حدودی هم پیشرفت کرده اما بسیار کند پیش می رود، بر این اساس پتروشیمی بندر امام ( ره) به آبفای استان خوزستان پیشنهاد داد که این پروژه را با هزینه خود اجرا کند و پساب تصیفه شده برای پتروشیمی مورد استفاده قرار گیرد که به این ترتیب برداشت آب از کارون متوقف می شود، موضوع در دست پیگیری است و همکاری بیشتر آب و فاضلاب استان خوزستان برای اجرای این پروژه ضروری است، در این باره سازمان محیط زیست هم پیگیر این مساله است.
به گفته وی اجرای پروژه های مشابه برای تکمیل تصفیه خانه های شهرهای ساحلی با همین روش با کمک صنایع توسط سازمان محیط زیست در دست پیگیری است.
وی اظهار داشت: شاید حجم آبی که از تصفیه فاضلاب به دست می آید تمام نیاز پتروشیمی بندر امام ( ره) را تامین نکند اما می تواند نیاز بخش زیادی از آنرا برطرف کند برای این منظور پیگیر موضوع هستیم تا اجرا شود.
سازمان محیط زیست سراغ صنایع آلاینده می رود، چالش هایشان را احصاء و راهکارهای برون رفت از آنها را با همکاری مجموعه پیدا می کند تا کمترین آسیب به محیط زیست وارد شودوی تاکید کرد: یکی از معضلات ما بحث فاضلاب شهرهای ساحلی هم در جنوب هم در شمال کشور است که برای آنها به دنبال راهکاری هستیم که هم کمترین آسیب به محیط زیست دریایی وارد شود و هم اینکه بتوان از آب موجود از تصفیه استفاده دوباره کرد تا فشار کمتری بر منابع آبی وارد شود، همچنین معضل آلودگی ها برطرف می شود، وزارت نیرو مسوول اجرای تصفیه خانه هاست که متاسفانه برای اجرا بودجه ای قطره چکانی دارد، این در حالیست که صدها شهر از جمله شهرهای ساحلی نیاز دارند تا تصفیه خانه هایشان هر چه سریعتر راه اندازی شوند، مثلا در برخی از شهرهای ساحلی ۱۰ تا ۱۵ سال است که طرح تصفیه خانه آنها در حال اجراست در حالی که با توجه به اهمیت موضوع این طرح ها باید با سرعت بیشتری پیش روند.
صدیقی گفت: برای این منظور به دنبال راهکارهایی بودیم که با همکفری دولت و وزارت نیرو به یک نتیجه مشترک رسیدیم اینکه بیاییم از محل فروش پساب خروجی تصفیه خانه ها که قابلیت آبیاری برای فضای سبز و یا استفاده در صنایع دارند، هزینه اجرای پروژه های تصفیه خانه ها را تامین کنیم، این روند در برخی از جاها در حال اجراست اما در برخی نقاط هنوز اجرایی نشده است که باید اقدام شود.
وی تاکید کرد: رویکرد سازمان محیط زیست این است که به سراغ صنایع و واحدهای آلاینده برود، چالش هایشان را احصا و راهکار برون رفت از آنها را پیدا کند در غیر اینصورت مشکل روی مشکل می آید، بر این اساس علاوه بر پتروشیمی ها به سراغ صنایع فولاد هم می رویم چون هم صنعت آلاینده ای هستند و هم آب زیادی مصرف می کنند که اگر بتوانند تمام این صنایع چنین پروژه هایی را اجرا کنند از طرفی مصرف آب آنها بسیار کم می شود و از طرف دیگر آلایندگی آنها کاهش می یابد.
بر اساس آمارهای اعلام شده، سالانه حداقل ۸۰ درصد از ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب تجدید پذیر کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود.
مدیر دفتر بررسی و مقابله با آلوگی های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: باید نهضت بازچرخانی آب را در صنایع و واحدهای خدماتی راه اندازی کنیم چون با این کار هم مصرف آب و هم انرژی در آنها کاهش می یابد و هم میزان حجم پساب و پسماند آنها بسیار کم می شود که این مساله هم به امر اقتصاد مجموعه کمک می کند و از طرفی راندمان را بالا می برد.
وی در ادامه به میزان مصرف آب در بخش کشاورزی هم اشاره کرد و گفت: در بخش کشاورزی هم آب زیادی مصرف می شود که باید به سمت افزایش راندمان با کاهش مصرف آب پیش رویم در واقع با توجه به شرایط کنونی منابع آبی راهی جز این نداریم.
صدیقی اظهار داشت: بر اساس آمارهای اعلام شده، سالانه حداقل ۸۰ درصد از ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب تجدید پذیر کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود، یعنی ۸۰ میلیارد متر مکعب آب تجدید پذیر در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد که حجم زیادی است اما اگر راندمان را بالا ببریم و سایر اقدامات مانند کم کردن محصولات آب بر اجرا شود ۳۰ تا ۴۰ درصد مصرف آب در کشاورزی کاهش خواهد یافت که با این حساب بخش زیادی از مشکلات در حوضه آبی کشور برطرف می شود.
نظر شما