بی‌اعصاب‌های گرمازده؛ چرا آمار نزاع‌های خیابانی در تابستان افزایش دارد؟

جوان عابری که از مسیر مخالف در حال حرکت است در پاسخ به سئوال برخی رانندگان که می پرسند «چی شده؟» با لحنی اعتراضی می گوید: «جلوتر تصادف شده، آنچنان خسارتی هم نداشته اما راننده ها با هم دعوا کرده اند و حسابی هم دیگر را زدند و حالا هم منتظر مامور راهنمایی و رانندگی و کلانتری هستند و حاضر هم نیستند ماشین‌ها را تکان دهند و مردم پشت ترافیک مانده اند».

با هزار زحمت بالاخره از ترافیک ایجاده شده خلاص و وارد خیابان اصلی شدم، اما نمی دانم در این گرمای طاقت‌فرسای تیرماه، چه شده که باز هم تصادف و باز هم دعوای بعد از تصادف همچون سکانس‌های تکراری یک نمایشنامه برایم آشنا است؛ مثل اینکه این موضوع به یک عادت برای رانندگان بی اعصاب در گرمای تهران تبدیل شده است و همه انتظار دارند بعد از تصادف شاهد دعوا و نزاع بین رانندگان پیش باشند.

آن روز از خانه تا محل کار سه تصادف را در مسیر دیدم که 2 مورد از آنها منجر به نزاع بین راننده‌ها شد.

چند هفته پیش در رسانه ها خواندیم که خانواده ای برای گذران چند روزی مسافرت به شمال رفته بودند و یکی از آنها در مرزن آباد برای خرید مرغ به مرغ فروشی مراجعه کرد و ظاهرا قیمت بالا بهانه ای برای شروع یک درگیری لفظی و در ادامه هم منجر به تنش و درگیری فیزیکی شد که ناگهان مشتری با چاقوی قصابی به مرغ فروش ضربه هایی را وارد می کند و مرگ او را رقم زد؛ به همین راحتی یک روز خوب در یک مسافرت خانوادگی تبدیل به یک نزاع خونین شد و خانواده ای را عزادار دار کرد.

در آمار معاینات پزشکی قانونی، نزاع، بخش عمده ای را به خود اختصاص داده است و نزاع هایی که چه از شکل فردی خانوادگی یا گروهی می توانند خسارت های فراوان و گاهی هم با یک جنایت همراه است که اصلا قابل جبران نیست رقم می خورد، همه اینگونه موارد با اندک صبر و حوصله و کنترل خشم و واقع اندیشی و تمرین آرامش می تواند قابل کنترل و پیشگیری باشد.

آمارهای نزاع در سال ۱۴۰۱ نشان می دهد(۵۹۱ هزار و ۸۰۷ نفر) که بیشترین تعداد مراجعان مراکز پزشکی قانونی در موضوع نزاع مربوط به فصل تابستان و بالاترین رقم آن نیز مربوط به ماه مرداد بوده است.افزایش مراجعات نزاع در فصل گرم سال

مدیرکل معاینات بالینی سازمان پزشکی قانونی درگفت و گو با خبرنگار ایرنا، گفت: به استناد آمارهای موجود تعداد مراجعات نزاع در تمام ایام سال در یک محدوده نبوده و معمولا در فصول گرم سال بیش از دیگر ایام است که شاید بتوان گرم شدن هوا و پایین آمدن آستانه تحمل مردم را یکی از دلایل این افزایش دانست.

فرزانه مهدیزاده ادامه داد: آمارهای نزاع در سال ۱۴۰۱ (۵۹۱ هزار و ۸۰۷ نفر) نشان می دهد که بیشترین تعداد مراجعان مراکز پزشکی قانونی در موضوع نزاع مربوط به فصل تابستان و بالاترین رقم آن نیز مربوط به ماه مرداد بوده است.

عوامل متعددی موجب افزایش نزاع در فصول گرم سال می شود

به گفته، مدیرکل معاینات بالینی سازمان پزشکی قانونی کشور عوامل متعددی موجب افزایش نزاع در فصول گرم سال می شود، گرمای هوا، افزایش ترددهای خیابانی، تنش‌های اقتصادی و اجتماعی و استرس‌های ناشی از هوای گرم از جمله این موارد هستند، گرما به عنوان نوعی استرس که از نظر مسایل زیست شناختی قابل بررسی است، مطرح می شود که با کاهش آب بدن، افزایش تنش و تحریک پذیری را به دنبال دارد. در این شرایط حالت تعادل زیست شناختی انسان به هم می خورد و سیستم بدنی آماده واکنش‌های شدیدتر از معمول است.

وی افزود: علاوه بر این در فصل گرما ترددهای خیابانی هم افزایش می یابد و بسیاری از خانواده ها و جوانان در ساعات اولیه شب برای گذران وقت از خانه خارج می شوند. این موضوع افزایش ترافیک و شلوغی پارک‌ها و بوستان ها را به دنبال دارد و به همین دلیل برخوردهای اجتماعی نیز بیشتر می شود.

پسران جوان بیشترین گروه مراجعان نزاع هستند

مهدیزاده تصریح کرد: هرچند گرما تنها دلیل تشدیدکننده نزاع نیست، اما در کنار گرمای هوا، استرس‌های دیگری هم در بیشتر شدن برخوردهای خشن اجتماعی مؤثرند؛ از جمله این موارد می توان به مسایل ساده‌ای همچون ترافیک تا مشکلات بزرگتر همچون مسایل اقتصادی، گرایش جوانان به مواد روانگردان، نبود برنامه ریزی مناسب برای اوقات فراغت، الگوبرداری‌های نادرست از برخی شخصیت‌های خشن در برنامه های ماهواره ای و اینترنت و کمبود و گران بودن امکانات تفریحی سالم برای جوانان اشاره کرد.

وی با بیان اینکه پسران جوان بیشترین گروه مراجعان نزاع هستند، گفت: جوانان عمدتا تحریک پذیر و متوقع‌ترند و به دلیل احساس غرورشان در مواردی که تصور می کنند احترام به نفسشان خدشه دار شده است، برخورد می کنند در حالی که در سنین سالمندی و میانسالی پرخاشگری کمتر دیده می شود.

وی یادآوری کرد: اگر همه عوامل مؤثر در ایجاد پرخاشگری وجود داشته باشد اما فرد تا اندازه‌ای از خویشتنداری برای پرهیز از رفتار خشن برخوردار باشد میزان نزاع تا حد قابل توجهی کاهش می یابد، این خویشتنداری تحت تاثیر مسایل سرشتی، تربیتی و فرهنگی، آموزش مهارت های فردی مانند کنترل خشم و حل مسئله و نیز روش‌های مدارا با مشکلات و همچنین حمایت فرزندان از سوی والدینشان ایجاد می شود.

جوانان عمدتا تحریک پذیر و متوقع‌ترند و به دلیل احساس غرورشان در مواردی که تصور می کنند احترام به نفسشان خدشه دار شده برخورد می کنند، در حالی که در سنین سالمندی و میانسالی پرخاشگری کمتر دیده می شود.وی افزود: مسائل ساده‌ای همچون ترافیک تا مشکلات بزرگتر همچون مسایل اقتصادی، گرایش جوانان به مواد روانگردان، عدم برنامه ریزی مناسب برای اوقات فراغت، الگوبرداری‌های نادرست از برخی شخصیت‌های خشن در برنامه های ماهواره ای و اینترنت و کمبود و گران بودن امکانات تفریحی سالم برای جوانان می توانند از عوامل ایجاد نزاع باشد.

خویشتنداری تحت تاثیر مسایل سرشتی، تربیتی و فرهنگی، آموزش مهارت های فردی مانند کنترل خشم و حل مسئله و نیز روش‌های مدارا با مشکلات و همچنین حمایت فرزندان از سوی والدینشان ایجاد می شود.

چند توصیه به مراجعه کنندگان نزاع به پزشکی قانونی

وی گفت: مراجعه کنندگان نزاع به پزشکی قانونی توجه داشته باشند که ظاهر خون آلود تأثیری در تعیین میزان صدمات و صدور نظریه کارشناسی توسط پزشکی قانونی ندارد، آنچه مبنای صدور نظریه کارشناسی در خصوص جراحات است، نوع جراحت و برخی خصوصیات آن است. بنابراین معاینه دقیق‌تر ضایعات نیازمند تمیز بودن موضع و بررسی دقیق آن توسط کارشناسان پزشکی قانونی است.

مدیرکل معاینات بالینی سازمان پزشکی قانونی تاکید کرد: مراجعین همچنین به یاد داشته باشند که دیگر چیزی به نام «طول درمان» در پزشکی قانونی تعیین نمی‌شود. آنچه امروز در گواهی‌های پزشکی قانونی وجود دارد تعیین زمان «معاینه مجدد» است که هدف از آن، تعیین سرنوشت جراحات و صدمات و حفظ حقوق مصدومان است و اینکه جراحت یا صدمه به صورت بدون عیب التیام می یابد و یا اینکه با عدم التیام و یا التیام نامطلوب موجب ایجاد نقص عضو می شود.

ارائه معرفی نامه از مراجع قضایی و یا کلانتری به پزشکی قانونی الزامی است

وی گفت: برای صدور نظریه کارشناسی در خصوص صدمات ناشی از نزاع توسط سازمان پزشکی قانونی نیز ارائه معرفی نامه از مراجع قضایی و یا کلانتری الزامی است.

وی ادامه داد: در مواردی برای بررسی دقیق تر جراحات و یا عوارض صدمات نیازمند اخذ مشاوره و یا تصویربرداری و یا سایر اقدامات پاراکلینیک است، این امر برای حفظ حقوق مراجعان و اظهارنظر دقیق در خصوص صدمات است، بنابراین صبر و شکیبایی بیشتر مراجعان را می طلبد.

وی تصریح کرد: همچنین در صورت وجود جراحات و صدمات عمده و تهدید کننده، فرد می تواند پس از انجام اقدامات درمانی به پزشکی قانونی مراجعه کند. سوابق اقدامات انجام شده از سوی پزشکی قانونی از مرجع درمان کننده اخذ خواهد شد تا حقی از فرد ضایع نشود.

برای صدور نظریه کارشناسی در خصوص صدمات ناشی از نزاع توسط سازمان پزشکی قانونی نیز ارائه معرفی نامه از مراجع قضایی و یا کلانتری الزامی است.

مهدیزاده گفت: صدمات ایجاد شده در نزاع (شامل آثار ضرب و جرح) یا مشمول دیه است یا ارش، دیه مقدار مالِ معینی است و در شرع مقدس به سبب جنایات غیرعمدی بر نَفس، عضو یا منفعت یا جنایات عمدی در مواردی که به هر جهت قصاص ندارد، مقرر شده‌ است.

وی افزود: اَرش نیز «دیه غیر مقدر است و میزان آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تأثیر آن بر سلامت مجنی علیه (کسی که جرمی به ضرر او واقع شده است) و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس میزان آن را تعیین می کند.» بنابراین در مواردی که برای صدمه وارده دیه مقدر وجود نداشته باشد کارشناس پزشکی قانونی بر اساس نوع جراحت و کیفیت آن و میزان تأثیر آن بر سلامت فرد مصدوم و ایجاد یا عدم ایجاد نقص عضوی و میزان تأثیر صدمات در کارایی عضو یا اندام، اقدام به تعیین ارش می کند که میزان ارش نسبت به دیه کامل انسان تعیین می شود.

خشونت‌ها در فضای مجازی هم مشهود است

رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، گفت:بیش از 2 دهه است که خشونت در ایران روند افزایشی دارد و بر اساس آمار پرونده‌های قضایی و سایر موارد مرتبط شاهد خشونت به اشکال مختلف هستیم.

سیدحسن موسوی چلک افزود: خشونت شامل چند دسته است مانند:خشونت خانگی که شامل کودک آزاری، همسر آزاری و سالمندآزاری است و نوع دیگر خشونت، اجتماعی است که می تواند شامل ضرب و جرح، سرقت و حتی وندالیسم باشد.

تخریب‌گرایی، خرابکاری یا وَندالیسم به معنای تخریب کنترل نشده اشیاء و آثار فرهنگی با ارزش یا اموال عمومی است که یک ناهنجاری اجتماعی به حساب می‌آید و دلایل متعددی برای آن عنوان می‌کنند.

وی ادامه داد: همچنین خشونت در فضای مجازی هم مشاهده می شود و مصادیق مانند انتشار عکس و تصویر افراد است که هر کدام می‌تواند دلایل خاص به خود را داشته باشد.

وی تاکید کرد: اما درمورد خشونت باید چند واقعیت را بپذیریم، نخست اینکه که روند خشونت رو به رشد و افزایش است و دوم اینکه خشونت مشهودتر شده است، چه به صورت واقعی و چه حقیقی، آنچه که در اعتراضات که در گذشته شاهد بودیم، درپایی از خشونت را می‌بینیم.

رییس انجمن مددکاران ایران گفت: باید بپذیریم که خشونت معلول شرایط دیگر است، وقتی سرقت از پولدارها انجام می شود ویا سرقت گردنبند مربی ملی تیم ملی و یا اینکه از خانه هنرمندان یا افرادی که دارای تمکن مالی هستند سرقت می‌شود، این‌ها می‌تواند نتیجه سیاستگذاری و ناکارآمدی در حوزه اقتصاد باشد.

اما درمورد خشونت باید چند واقعیت را بپذیریم، نخست اینکه که روند خشونت رو به رشد و افزایش است و دوم اینکه خشونت مشهودتر شده است.موسوی چلک تصریح کرد: وقتی فقر گسترش می‌یابد، برخی به دنبال راه‌های دیگر می‌گردندو گاهی هم به عنوان مثال اخبار تجاوز وقتی که منتشر می‌شوند به همراه خود خشونت دارد و گاهی آثار آن نزد افکار عمومی می‌بینیم و این زمانی است که افکار عمومی نیز آزرده می‌شود، زمانی که شوهری همسرش را می کشد و سربریده او را در خیابان می چرخاند، در این یک نفر مرده است اما افکار عمومی به شدت آزرده شده است.

وی با اشاره به خوکشی شخصیت ها، شعرا، هنر پیشه ها که نوعی از خشونت درآن دیده می شود، تاکید کرد: دراین گونه موارد گاهی خودکشی اتفاق می‌افتد و گاهی تهدید به خودکشی است که عوارضی را به دنبال دارد.

موسوی چلک به خودکش های دسته جمعی نیز اشاره کرد و گفت: چندی پیش دیدیم که مردی به صورت گروهی زن و بچه خود را می‌کشد، هر کدام از این نوع خشونت‌ها دارای شرایط خاص به خود هستند.

کارکرد نهادهای مختلف می‌تواند برخشونت تاثیرداشته باشد

وی با تاکید بر اینکه خشونت جزیره نیست، یادآوری کرد: بلکه خشونت چند وجهی است، کارکرد نهادهای مختلف می‌تواند بر آن تاثیر داشته باشد، دولت، اقتصاد، دین و آموزش می‌تواند روی کاهش یا افزایش خشونت تاثیر داشته باشد، رسانه که در اینجا خودش یک نهاد محسوب می‌شود و حتی فضای مجازی شامل: رسانه مکتوب، شنیداری و تصویری می‌تواند مروجی برای خشونت باشد که نباید این عوامل نادیده گرفته شود.

خشونت چند وجهی است، کارکرد نهادهای مختلف می‌تواند بر آن تاثیر داشته باشد، دولت، اقتصاد، دین و آموزش می‌تواند روی کاهش یا افزایش خشونت تاثیر داشته باشد.فراگرفتن آموزش مهارت هایی برای تعامل با دیگران

وی اعلام کرد: بنابراین ساحت خشونت چند وجهی است و نکته دیگر که اهمیت دارد این است، سواد اجتماعی است که در تعامل با دیگران باید مهارت حل مسئله، مهارت ارتباط، مهارت حل مشکل، کنترل هیجانات، تاب آوری و حل تعارض را باید افراد جامعه بدانند.

وی تصریح کرد:بخشی از خشونت‌ها ناشی از تعارضات است، زمانی که حل تعارضات را افراد نمی‌دانند یا اینکه مداخله در بحران را بلد نیستند، شرایطی را ایجاد می‌کند که طرفین یا یکی احساس ظلم و تعدی دارند و دست به خشونت می‌زنند.

وی افزود: در این گونه موارد بسیاری از مردم می توانند از منابع اجتماعی کمک بگیرند تا درمواقع خاص خشونت ایجاد نشود، منابع لازم در فراگیری آموزش و مهارت برای زندگی آرام را نمی‌دانند، یا فکر می‌کنند که بلد هستند.

وی ادامه داد :یا اینکه حاضر به سرمایه‌گذاری در این بخش نیستندو گاهی هم وقتی افراد احساس می کنند در جایی نمی توانند حقشان رابگیرند، خودشان دست به کار شوند و با اجرای خشونت، خودشان بتوانند انتقام بگیرند.

رییس انجمن مددکاران ایران با گریزی به قتل دو دختر جوان به دست پدر و همسر شان (رومینا و منا) گفت :بررسی‌ها نشان داده است و هرچه فشار فرهنگی بیشتر باشد، واکنش در بستر خشونت بیشتر است، چون انگیزه افراد در خشونت قوی‌تر است و هرچه انگیزه قوی‌تر باشدخشونت حاصل ازآن هم قوی تر است مانند آنچه در اسید پاشی ها و ضرب و جرح ها اتفاق می یافتد.

وی تاکید کرد: دربرخی از شرایط خشونت آمیز، افراد اگر با گذشت باشند و ازبخشش برخوردار باشند و اخلاق مدار باشند و اگر تعهدی هم در کار باشند، مانند زمانی که تصادفی رخ می دهد دربیشتر مواقع شاهد نزاع بین طرفین هستیم، اما اگر قدری گذشت باشد و طرف تقصیر خود بپذیرد و عذرخواهی کند و بداند که اشتباه کرده و بعد هم تعهدی به جبران خسارت باشد، هم کمک زیادی به شدت نیافتن خشونت می شود و هم اینکه از عواض بعدی آن کاسته می شود.

فشارهای اقتصادی برروان مردم تاثیر می گذارد

موسوی چلک گفت :فشارهای اقتصادی برروان مردم تاثیر می گذارد، بر اساس آمار اعلامی از سوی وزارت بهداشت در سال های گذشته حدود ۲۳ تا ۲۵ درصد از افراد در جامعه حداقل دارای یک اختلال روانی بودندو همچنین در آمار وزارت بهداشت در مهر ۱۴۰۰ این رقم به ۲۹.۸ درصد رسید که این رقم در تهران بیشتر است و این روند در جامعه افزایشی است.

وی ادامه داد: علامت ها نشان می دهد که روان اجتماعی در جامعه تهدید شده است، در جامعه ای درآن سلامت روانی نباشد و در آن نشاط و امیدکم باشد، سرمایه اجتماعی کمتر باشد، در این شرایط باید منتظر افزایش جرایم باشیم و خشونت هم بخشی از جرایم اجتماعی است و افزایش خشونت قابل انتظار است و موجب ظهور خشونت می‌شود.

موسوی چلک با اشاره به اینکه همه وجه‌های خشونت در ایران با فراز و فرودهایی همراه است، تاکید کرد: باید بازنگری در سیاستگذاری در مولفه‌هایی که ذکر شد را داشته باشیم و دسترسی به خدمات در این حوزه شامل مؤلفه‌های بیمه‌ای، تسهیل دسترسی به منابع اجتماعی، استمرار در آموزش، بهره‌گیری از ظرفیت‌ها برای سواد زندگی و سواد اجتماعی می‌تواند موثر باشد با توجه به رویکرد ایجابی برنامه‌ریزی‌های مهمی را در نظر داشت و دراین خصصوص بایداقدامات وکارهایی درمیان مدت و بلند مدت انجام شود و در مرحله کوتاه مدت نیز دسترسی به مولفه های ذکر شده است.