چرا اسلام‌هراسی در اروپا شدت یافته است

در ماه‌های اخیر همواره خبرهایی از قرآن‌سوزی در کشورهای مختلف اروپا از قبیل سوئد، دانمارک و هلند در جهان مخابره شده که خشم مسلمانان جهان را برانگیخته‌ ؛ رفتار غیراخلاقی که به طور معمول از سوی افراد مرتبط با احزاب و گروه‌های تندرو انجام گرفته‌ است.

به عنوان نمونه «ادوین واگنسفلد» رهبر گروه افراطی اسلام‌ستیز «پگیدا» در هلند یک نسخه از قرآن کریم را پس از پاره کردن و هتک حرمت آن، سوزاند. درموردی دیگر پنج تن از اعضای گروه افراط‌گر «ملی‌گرایان دانمارکی» هم اهانت به قرآن کریم را با سوزاندن این کتاب آسمانی در در مقابل سفارت مصر در این کشور تکرار کردند.

زنگ خطر قدرت‌یابی راست افراطی در اروپا

قدرت‌یابی احزاب پوپولیست و افراطی در سپهر سیاسی کشورهای مختلف قاره اروپا، خطر تشدید بحران‌ها به ویژه بحران‌هایی که به مهاجران ارتباط می‌یابد را افزایش داده‌ است. آنها با بهره‌گیری از مسائل و مشکل‌های معیشتی و امنیتی، نوک پیکان اتهام را به سمت مهاجران مسلمان نشانه می‌روند تا بجای سیاست‌گذاری‌های ناصحیح و سیاست‌های اشتباه سردمداران، مسلمانان مهاجر را ریشه تمامی مشکلات غرب معرفی کنند.

احزاب راست افراطی با بهره‌گیری از مسائل و مشکل‌های معیشتی و امنیتی، نوک پیکان اتهام را به سمت مهاجران مسلمان نشانه می‌روند تا مسلمانان مهاجر را ریشه تمامی مشکلات غرب معرفی کنندهمین شعارهای ضدمهاجرتی و پروژه مقصرنمایی مسلمانان بستر را برای قدرت‌یابی آنها در انتخابات سیاسی هموار کرده‌ است. اوایل مهرماه سال گذشته در انتخابات پارلمانی ایتالیا، راست‌گراترین جناح این کشور به رهبری «جورجیا ملونی» به پیروزی رسید.
بنابراین پیروزی حزب «فراتیلی دیتالیا» (برادران ایتالیا) به رهبری ملونی، نگرانی مهاجران و اقلیت‌های دینی و قومی-نژادی را برانگیخت زیرا این حزب پیروزی و رهبری آن مواضع ضد مهاجرتی اتخاذ کرده و خواستار بسته شدن کامل مرزها به روی مهاجران و پناهندگان شده است. ایتالیا تنها کشور اروپایی برای ظهور راست افراطی در اروپا نیست و می‌توان آن را امتدادی از حرکت رادیکالی دانست که قاره اروپا در طول سال‌های اخیر شاهد آن بوده‌است.

در سوئد که امروزه به میزبان هتاکان به قرآن تبدیل شده‌است، انتخابات اخیر ائتلاف راستگرایان متشکل از اعتدال گرایان، لیبرال‌ها، دموکرات‌های مسیحی و دموکرات‌های سوئدی موفق شدند که ۱۷۶ کرسی پارلمان را به دست آورد.

سال گذشته حزب راست افراطی «آلترناتیو برای آلمان» در انتخابات پارلمانی این کشور توانست ۱۰ درصد آرا را به دست آورد که یک پیروزی بی‌سابقه برای تندروها در این کشور به شمار می‌رفت.

در اسپانیا هم از زمان مرگ ژانرال «فرانسیسکو فرانکو» برای نخستین بار در سال ۱۳۹۷، یک حزب کوچک به نام «وُکس» از جناح راست افراطی در صحنه سیاسی و انتخابات محلی استان اندلس به پیروزی دست یافت و ۱۲ نماینده از این حزب توانستند کرسی‌های مجلس را تصاحب کنند و به این ترتیب به اقتدار مطلق سوسیالیست‌ها پایان دهند؛ حزبی که به شدت مخالف مهاجران غیرقانونی است.

پارسال در فرانسه نیز حزب «جبهه ملی» یا همان «اجتماع ملی» به ریاست «مارین لوپن» در دور دوم انتخابات پارلمانی توانست ۸۹ کرسی را به دست آورد. این از معدود دفعاتی است که راست افراطی این درصد از کرسی‌ها را به دست آورده‌ است. در انتخابات ریاست جمهوری این کشور هم رقابت تنگاتنگ بود و مکرون به سختی در دور دوم توانست از سد لوپن بگذرد.

از طرفی حزب راستگرای فرانسه به رهبری «مارین لوپن» موفقیت چشمگیری را در انتخابات پارلمان اروپا به دست آورده‌ است. در سال ۱۳۹۸ این حزب توانست با کسب ۲۴.۴ درصد آرا پیروز انتخابات پارلمان ارپا در فرانسه لقب بگیرد.

موج اسلام‌گرایی و افزایش مسلمانان؛ بهانه اسلام‌ستیزان تندرو

بحران‌های مداوم منطقه که به طور عمده نتایج اشغالگری و تجاوز غرب هستند، یکی پس از دیگری بستر را برای شکل‌گیری و تشدید مهاجرت و پناهجویی به قاره اروپا هموار کرده‌اند. از این رو موج مهاجرتی که پس از سال‌های آغاز هزاره سوم با اشغال افغانستان و عراق شروع شده‌بود با بحران سوریه به اوج رسید. به عنوان نمونه تنها در سال ۲۰۱۵، حدود یک میلیون نفر جنگ زده و آواره خود را به خاک اروپا رساندند.

در سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵) تخمین زده می‌شد که حدود ۵.۷۲ میلیون مسلمان در فرانسه زندگی می‌کنند که بیشترین تعداد مسلمانان در فهرست کشورهای ذکر شده است. آلمان و بریتانیا نیز به ترتیب با ۴.۹۵ میلیون و ۴.۱۳ میلیون جمعیت مسلمان زیادی دارندروند مهاجرت و پناهندگی به اروپا با شروع بحران اوکراین جدی‌تر شد. چندی پیش، «آژانس مرزی اروپا» (فرونتکس) از افزایش بی‌سابقه شمار موارد ورود غیرقانونی به مرزهای اتحادیه اروپا طی ۶ سال گذشته خبر داد. بر اساس این گزارش، میزان عبور مهاجران غیرقانونی از مرزهای اتحادیه اروپا طی ۹ ماه نخست ۲۰۲۲ حدود ۷۰ درصد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته میلادی افزایش یافته و به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۱۶ تاکنون رسیده‌است.

البته همسنجی نحوه برخورد غرب با پناهجویان خاورمیانه‌ای و اوکراینی در عمل نشان داد که دولتمردان و مردم اروپا نسبت به جنگ‌زدگان برخوردی دوگانه دارند و جمعیت رو به رشد مسلمانان را در کشورهای خود برنمی‌تابند.

اکنون این پرسش‌ها مطرح می‌شود که مسلمانان اروپا چند میلیون نفر برآورد می‌شوند و چند درصد از جمعیت این قاره را تشکیل می‌دهند؟ بیشترین جمعیت مسلمان در کدام کشورها سکونت دارند؟

در گزارش وبسایت آماری «استاتیستا» که در سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵) منتشر شد، تخمین زده می‌شد که حدود ۵.۷۲ میلیون مسلمان در فرانسه زندگی می‌کنند که بیشترین تعداد مسلمانان در فهرست کشورهای ذکر شده است. آلمان و بریتانیا نیز به ترتیب با ۴.۹۵ میلیون و ۴.۱۳ میلیون جمعیت مسلمان زیادی دارند.

در همان سال وبسایت «مرکز تحقیقات پیو» (پیو ریسرچ) در گزارشی نوشت که تعداد مسلمانان کشورهای اروپایی ۴۴ میلیون نفر یا ۵ درصد کل جمعیت تخمین زده و پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۳۰ (۱۴۰۹)، مسلمانان بیش از ۱۰ درصد از کل جمعیت ۱۰ کشور اروپایی را تشکیل دهند: کوزوو (۹۳.۵ درصد)، آلبانی (۸۳.۲ درصد)، بوسنی و هرزگوین (۴۲.۷ درصد)، جمهوری مقدونیه (۴۰.۳ درصد). مونته نگرو (۲۱.۵ درصد)، بلغارستان (۱۵.۷ درصد)، روسیه (۱۴.۴ درصد)، گرجستان (۱۱.۵ درصد)، فرانسه (۱۰.۳ درصد) و بلژیک (۱۰.۲ درصد).

بنابراین مسلمانان با بیش از ۴۰ میلیون نفر، بزرگترین اقلیت در جامعه اروپایی به شمار می‌روند و بیشتر این افراد نیز در کشورهای اروپای غربی و شمالی ساکن هستند؛ جایی که خاستگاه فکری و اجرایی راست افراطی است.

در سال ۲۰۱۶ تعداد مسلمانان کشورهای اروپایی ۴۴ میلیون نفر یا ۵ درصد کل جمعیت تخمین زده‌ می‌شد و پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۳۰، مسلمانان بیش از ۱۰ درصد از کل جمعیت ۱۰ کشور اروپایی را تشکیل دهندتقابل این جریان با مسلمانان برخاسته از چند مؤلفه مهم راست افراطی است که عبارتند از بیگانه‌ستیزی، ضدیت با مهاجران، میهن‌پرستی رفاه‌طلبانه و برجسته‌سازی هویت ملی، نشانه‌هایی هستند که به موج مخالفت جریان راست افراطی با حضور مسلمانان در اروپا دامن می‌زنند.

نقش غیرقابل‌انکار دولتمردان در ترویج اسلام‌هراسی

سیاست‌گذاری‌های یک دولت و نظام سیاسی نقش چشمگیری در جهت‌دهی به افکار عمومی در خصوص مهاجران و پناهجویان مسلمان و دیگر اقلیت‌ها در اروپا دارد که در این بخش یک مطالعه موردی و مقایسه‌ای بین رفتار دولتمردان فرانسه و نیوزیلند با مسلمانان خواهیم داشت.

هیچ کس به طور قطع نمی‌داند که چه تعداد مسلمان در فرانسه وجود دارد - قانونی از قرن نوزدهم دولت فرانسه را از گنجاندن سوالات مربوط به نژاد و مذهب در سرشماری منع می‌کند اما واضح است که تعداد مسلمانان در فرانسه بیشتر از هر کشور اروپایی است و بسیاری از بررسی‌ها تعداد مسلمانان را حدود ۶ میلیون نفر یعنی نزدیک به ۱۰ درصد از جمعیت ۶۷ میلیونی این کشور برآورد می‌کنند.

لازم به بیان است که بیشترین فرانسه همزمان که بیشترین مسلمانان را بین کشورهای اروپایی در خود جای داده اما قوانین محدودکننده‌ای نیز برای آنها وضع می‌کند؛ افزون بر آن، قدرتمندترین حزب راست افراطی اروپا نیز در همین کشور فعالیت دارد که تلاش چشمگیری برای ترویج اسلام‌هراسی به کار بسته‌است.

رفتار مقامات الیزه و قانونگذاران این کشور علیه مسلمانان تاثیر چشمگیری بر موج ضداسلامی داشته‌ و از سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴)که در جریان چند حمله تروریستی از سوی داعش ۱۳۰ نفر جان باختند، این سختگیری‌ها شدت نیز یافته‌ است.

از همان زمان تاکنون دولت فرانسه قوانین مختلفی را با هدف اعمال محدودیت بر مسلمانان و آزادی‌های مذهبی آنان تصویب کرده‌ است از جمله قانونی که در سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵) به تصویب رسید و پوشیدن حجاب در محل کار را ممنوع می‌کرد. همچنین در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶)، مکرون و دولت او قانونی را تصویب کردند که مسلمانان و مساجد را تحت نظارت شدید دولت قرار می‌داد.

میانه آوریل ۲۰۲۱ (فروردین ۱۴۰۰) نیز مجلس سنای فرانسه پس از ۲ هفته بحث و مذاکره، لایحه «احترام به اصول جمهوری» را با ۲۰۸ رأی موافق و ۱۰۹ رأی مخالف به تصویب رساند.

این طور به نظر می‌رسید که هدف از اصلاحات جدید، مبارزه با «افراط گرایی» است ولی در عمل این اصلاحات، والدین را از پوشیدن نمادهای مذهبی آشکار هنگام همراهی فرزندانشان در گردش‌های علمی مدرسه و دختران خردسال را از پوشاندن صورت یا «استفاده از نمادهای مذهبی در فضای عمومی» منع می‌کرد. نماز خواندن در محوطه دانشگاه و نمایش «پرچم‌های خارجی» در مراسم ازدواج نیز ممنوع شد. پوشیدن «بورکینی» (لباس شنای زنان مسلمان) در استخرهای عمومی که مدت‌ها مورد بحث بود نیز ممنوع اعلام شد.

بنابراین لایحه جنجالی مزبور به دلیل هدف قرار دادن کل جمعیت مسلمان فرانسه و تلاش برای «سکولاریزه کردن اسلام» در این کشور مورد انتقاد جدی قرار گرفت. از این رو جامعه مسلمان فرانسه ضمن ایجاد هشتگ HandsOffMyHijab# به راهپیمایی و تظاهرات علیه اقدام ضداسلامی مکرون و سنا پرداختند.

اقدام علیه مسلمانان تنها به نهادهای قانونگذاری و دولتی فرانسه محدود نماند و تحقیقات نشان می‌دهد که پلیس و نیروهای امنیتی نیز برخوردی تبعیض‌آمیز با مسلمانان دارند؛ همان رفتاری که با اقلیت سیاه‌پوست داشته‌اند.

تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) در فرانسه انجام شد نشان داد هویت مردان جوانی که عرب یا سیاه‌پوست هستند، ۲۰ برابر دیگر افراد توسط پلیس مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین بر اساس تحقیقی دیگر، آن‌هایی که اسم عربی دارند، ۳۲ درصد کمتر از دیگر متقاضیان برای مصاحبه کاری دعوت می‌شوند.

نیوزیلند نقطه مقابل فرانسه است؛ کشوری که مقامات آن به شدت با راست افراطی و جریان‌های ضداسلامی برخورد کرده‌اندهمچنین سال ۲۰۱۹ ن(۱۳۹۸) نظرسنجی «مؤسسه تحقیقات عمومی فرانسه» نشان داد که ۴۲ درصد مسلمانان این کشور طی زندگی خود حداقل یک‌بار مورد تبعیض قرارگرفته‌اند. این تعداد برای زنانی که حجاب دارند به ۶۰ درصد می‌رسید. افزون بر آن، درصد زنان مسلمانان بدون حجابی که دست‌کم یک‌بار طی زندگی خود مورد تبعیض قرار گرفته‌اند، نیز ۴۴ درصد برآورد می‌شد.

حتی مسلمانان تحصیل‌کرده و متخصص فرانسه نیز از ترکش تبعیض در امان نیستند. به گفته کارشناسان، تبعیض در این کشور بسیاری از مسلمانان و به‌خصوص افراد متخصص را وادار می‌کند تا به دنبال فرصت‌های شغلی بهتر در خارج از این کشور باشند.

به گزارش «آناتولی»، یک مطالعه صورت گرفته توسط دانشگاه «لیل» فرانسه نشان داد تعداد زیادی از مسلمانان با تحصیلات عالی فرانسه را به مقصد کشورهای دیگر ترک می‌کنند. پس از بررسی ۱ هزار و ۷۴ مسلمانی که این کشور را ترک کرده‌اند، مشخص شد بیش از دو سوم با هدف انجام آزادانه دین و نیز دوری از اعمال نژادپرستانه و تبعیض نقل مکان کرده‌اند.

اما نیوزیلند در شرق، نقطه مقابل فرانسه است؛ کشوری که مقامات آن به شدت با راست افراطی و جریان‌های ضداسلامی برخورد می‌کنند. در پی حمله تروریستی ۱۵ مارس ۲۰۱۹ (۲۴ اسفند ۱۳۹۷) به مسجد «النور» و مسجدی دیگر در محله «لینوود» شهر کرایست‌چرچ نیوزیلند حین اقامه نمازجمعه، ۵۱ تن شهید و ده‌ها نفر دیگر زخمی شدند.

«جسیندا آردرن» نخست‌وزیر سابق نیوزیلند بلافاصله پس از این حمله، ضمن محکومیت شدید آن و ابراز همدردی با مسلمانان و بازماندگان، قول داد که قوانین مالکیت و حمل سلاح در این کشور را اصلاح کند. دولت این کشور نیز در همین راستا با ممنوعیت تملک و حمل سلاح‌های نیمه اتوماتیک و نظامی موافقت کرد.

اقدامات سنجیده جسیندا آردرن نخست وزیر سابق نیوزیلند مانع از تکرار رخدادهای تروریستی در این کشور شد اما اقدامات تحریک‌کننده مقامات فرانسوی، بستر را برای ظهور قدرتمندترین حزب راستگرای افراطی در این کشور هموار کرده‌است

نخست وزیر سابق نیوزیلند در حالی که با لباس مشکی و روسری در نماز جمعه شرکت کرده‌بود، توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد. از آن زمان احترام و تکریم جایگاه مسلمانان نیوزیلند در دستور کار دولت آردرن قرار گرفت. او هر سال در ابتدای ماه رمضان این ماه مبارک را به مسلمانان کشورش تبریک می گوید و اذان از رادیو تلویزیون دولتی نیوزیلند نیز پخش می شود.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که عملکرد دولتمردان و حاکمان تاثیر مستقیمی بر تشدید یا توقف موج اسلام‌هراسی دارد. همان طور که اقدامات به موقع و سنجیده آردرن در نیوزیلند مانع از تکرار رخدادهای تروریستی در این کشور شد اما در مقابل، اقدامات تحریک‌کننده و محدودکننده مقامات فرانسوی، بستر را برای ظهور بزرگترین و قدرتمندترین حزب راستگرای افراطی در این کشور هموار کرده‌ است؛ حزبی که اگرچه برای کسب قدرت و محبوبیت، مسلمانان را هدف قرار گرفته و به عنوان یک تهدید جلوه می‌دهد اما در آینده، خود به خطری جدی برای منافع ملی کشورهای متبوع تبدیل خواهد شد.

نگاهی به رفتار ضداخلاقی اعضای جنح‌های راست افراطی مبنی بر هتک حرکت قرآن کریم در میان کشورهایی چون سوئد، دانمارک و هلند نیز از چراغ سبز حاکمان آنها نشان دارد و توهین به اعتقادات قریب به ۲ میلیارد جمعیت جهان در این کشورها با مجوز رسمی و حمایت نهادهای امنیتی صورت می‌گیرد.

منابع:

https://www.islamchannel.tv/blog-posts/rampant-islamophobia-in-france-is-pushing-educated-muslims-abroad

https://www.thefourthfloor.co.uk/politics-and-economy/aldhor۶b۸x۶r۸cmexd۳na۰zrr۲sbn۸

https://www.statista.com/statistics/۸۶۸۴۰۹/muslim-populations-in-european-countries/

https://www.pewresearch.org/religion/۲۰۱۱/۰۱/۲۷/future-of-the-global-muslim-population-regional-europe/

https://www.pewresearch.org/religion/۲۰۱۷/۱۱/۲۹/europes-growing-muslim-population/pf_۱۱-۲۹-۱۷_muslims-update-۲۰/

https://frontex.europa.eu/media-centre/news/news-release/eu-external-borders-in-september-vlgp۱C