ابتکار چینی کمربند-راه و جایگاه راهبردی ایران در منطقه

به گزارش ایرنا، ابتکار کمربند-راه و به عبارت دیگر، «راه ابریشم نوین» که ۱۰ سال قبل از سوی «شی جینپینگ» رئیس جمهوری چین مطرح و پایه گذاری شد و تا به امروز نیز پیشرفت اجرایی قابل توجهی در مناطق مختلف داشته است، یک شبکه عظیم برای گسترش راههای مختلف ارتباط برای توسعه فعالیت ها و همکاری های تجاری و اقتصادی است که قاره‌های آسیا، آفریقا و اروپا و حتی منطقه آمریکای لاتین را با شبکه‌های تجاری ریلی، زمینی و دریایی به یکدیگر متصل کند که جایگاه جغرافیایی ایران در این طرح، یک جایگاه راهبردی و منحصر بفرد است که اهمیت آن قابل انکار نیست.

چینی‌ها علاوه بر این ابتکار از ۱۰ سال گذشته راهروی مشترک اقتصادی موسوم به CPEC را با همسایه شرقی خود پاکستان آغاز کردند و مصمم هستند تا دامنه آن را کشورهای پیرامون این طرح کلان اقتصادی به ویژه ایران، افغانستان و آسیای میانه و همچنین تا مناطق مدیترانه، خاورمیانه و اروپا گسترش دهند.

مسوولان پاکستانی که همواره حامی قوی تقویت ارتباطات راهبردی با شریک خود چین بوده و برای موفقیت بیشتر طرح‌های مشترک اقتصادی میان دو کشور، خواستار گسترش آن در منطقه و ملحق شدن دیگر کشورها به ویژه ایران به طرح راهروی اقتصادی چین-پاکستان هستند، معتقدند که فرصت‌های حاصل از تکمیل طرح‌های زیربنایی، انرژی، اقتصادی و ارتباطاتی زیرسایه کریدور مشترک اقتصادی پاکستان-چین هماهنگی بیشتری برای پیشبرد ابتکار کمربند-راه و کسب منافع مشترک به ویژه در حوزه‌های امنیتی، تجاری و ژئوپلیتیک ایجاد می‌کند.

کریدور اقتصادی پاکستان و چین مجموعه ‌ای از طرح ‌های زیر بنایی است که در حال حاضر با سرمایه گذاری چین در پاکستان در حال ساخت است. ارزش اولیه طرح‌های سی پک در ابتدا ۴۶ میلیارد دلار بود که اکنون به ۶۲ میلیارد دلار افزایش یافته است. این طرح که در واقع یک شبکه ارتباطی منطقه‌ای است می‌تواند ارتباطات بین کشورهای منطقه را گسترش دهد. این طرح طی سفر سال ۲۰۱۳ رئیس جمهوری فعلی چین به اسلام‌آباد کلید خورد،

راهروی اقتصادی پاکستان و چین شامل پروژه‌هایی از ساخت جاده، راه آهن، بندر و کانال‌های ارتباط هوایی و داده‌ها و فیبر نوری، همکاری انرژی، مناطق عملیاتی، پارک‌های صنعتی، توسعه صنعتی و ریشه کنی فقر، همکاری توریستی و ارتباطات مردم با مردم و همکاری در عرصه‌های مرتبط با زندگی مردم می‌شود.

احداث شبکه‌های حمل ونقل ریلی و جاده‌ای از شمال شرق پاکستان هم مرز با چین تا جنوبی غربی این کشور در بندر گوادر از مهم‌ترین طرح‌های طرح راهروی اقتصادی چین-پاکستان است.

براساس این گزارش، سفر کنونی فرستاده ویژه رئیس جمهوری چین به پاکستان که همزمان با ده سالگی کریدور اقتصادی دو کشور صورت می‌گیرد، پیامی از سوی پکن مبنی بر پیوستگی طرح‌های قوی اقتصادی درمنطقه و اعلام آمادگی برای مشارکت بلندمدت با کشورهای پیرامون این طرح تعبیر می‌شود. با توجه به ساز مخالف بلوک غرب به سرکردگی آمریکا با طرح‌ها و ابتکارات منطقه‌ای با حضور چین پیش بینی می‌شود بازیگران مهم منطقه به ویژه جمهوری اسلامی ایران همچنان از جایگاه مهم و درخشانی در دیپلماسی چین جهت کمک به پیشبرد ابتکار کمربند-جاده برخوردار خواهند بود.

از طرف دیگر پاکستانی‌ها به عنوان همسایه شرقی ایران همواره از پیوستن تهران به کریدور اقتصادی CPEC استقبال کرده و آمادگی خود را برای تاسیس خطوط ارتباطی ریلی، جاده‌ای و بندری به ویژه تقویت همکاری‌ها میان بنادر چابهار و گوادر اعلام کرده‌اند.

صاحبنظران امور راهبردی در پاکستان بازدید فرستاده ویژه شی جینپینگ از اسلام‌آباد را پیام صریح رئیس جمهوری چین به دنیا می‌دانند مبنی بر اینکه پکن برای هرگونه ابتکار عمل منطقه‌ای زیر سایه طرح‌های بزرگ با سرمایه گذاری‌های کلان آماده است و برای دفاع از منافع مشترک در منطقه تعامل با بازیگران مهم منطقه را یک اولویت مهم می‌داند.

به گفته کارشناسان حوزه روابط خارجی، «هی لیفنگ» که همزمان معاون نخست وزیر چین نیز است، یک مجری اصلی سیاست این کشور برای پیشبرد ابتکار کمربند-جاده شناخته می‌شود و در تدوین سیاست بین المللی پکن برای تعامل با سایر کشورها در خصوص طرح‌های اقتصادی نقش کلیدی را ایفا می‌کند. لذا حضور وی در پاکستان بیانگر آمادگی قوی دولت چین برای حمایت از سرمایه گذاران خود جهت مشارکت فعال در پروژه‌های مختلف به ویژه تولید انرژی، تاسیس مناطق ویژه اقتصادی و کمک به توسعه طرح‌های حمل و نقل منطقه‌ای است.

پس از سفر پرثمر ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران به پکن در بهمن سال گذشته که به دعوت همتای چینی وی انجام شد، موضوع اهمیت برنامه جامع همکاری ۲۵ ساله ایران و چین بار دیگر در محافل سیاسی و رسانه‌ای پاکستای مورد بحث قرار گرفت. سیاسیون پاکستان برنامه جامع همکاری تهران-پکن را گشایش روزنه جدید در منطقه برای گسترش ارتباطات منطقه‌ای دانسته و آن را یک فرصت طلایی برای اسلام‌آباد در راستای پیوستن به یک روند همکاری سه جانبه با حضور ایران و چین تعبیر کردند.

«مسعود خالد» که از دیماه ۱۳۹۱ تا خرداد ۱۳۹۸ به عنوان طولانی‌ترین سفیر پاکستان در چین حضور داشت، به ایرنا گفت که: سفر آیت‌الله رئیسی به چین پیام صریح به جهان در مخالفت با یکجانبه‌گرایی و بیانگر عمق روابط و همسویی تهران-پکن است.

با توجه به نگاه سوء ذینفعان سیاسی و اقتصادی در پاکستان به همکاری‌ها با بلوک غرب از جمله آمریکا که از مخالفان سرسخت گسترش همکاری‌های راهبردی اسلام‌آباد با پکن هستند، بدون شک مشارکت با بازیگران مهم منطقه یعنی ایران و چین یک مسیر برون رفت برای پاکستان از معضلات قدیمی ناشی از کمبود انرژی و اقتصاد بیمار خواهد بود. صاحبنظران پاکستانی، برنامه همکاری‌های راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین را خبری خوش برای کشورهای همسایه از جمله پاکستان توصیف کردی و معتقدند که این سندجامع مصداق بارز موفقیت دیپلماسی تهران-پکن و تحکیم توازن قدرت در منطقه است.

درخصوص نقطه نظر جمهوری اسلامی ایران درباره طرح راهروی اقتصادی پاکستان-چین (CPEC) نیز باید گفت: نقش مهم ایران، پاکستان و چین در منطقه قابل انکار نیست و تهران طرح راهروی اقتصادی چین و پاکستان را برای توسعه و رفاه کشورهای منطقه مهم می‌داند. با توجه به ظرفیت‌های روشن ایران در زمینه های گوناگون اقتصادی، ترانزیتی ، امنیتی ، تجاری و به ویژه منابع سرشار انرژی و منابع طبیعی ، نقش ایران در تمام طرح های توسعه ای منطقه ای ازجمله ابتکار کمربند-راه و طرح راهروی اقتصادی چین-پاکستان، غیرقابل انکار است.

جمهوری اسلامی ایران علاوه بر این که یک قطب مهم انرژی جهان است و به لحاظ جغرافیایی و سواحل طولانی در جنوب و شمال ، یک موقعیت ترانزیتی مهم در کریدور شمال -جنوب و شرق -غرب محسوب می شود، به عنوان مهمترین عامل امنیت ساز در منطقه به ویژه در غرب آسیا شناخته می شود و نقش آن در مبارزه با تروریسم و ایجاد و تقویت ثبات در برخی کشورهای منطقه بر کسی پوشیده نیست.

ایران در سال‌های اخیر در مذاکرات با طرف‌های پاکستانی، آمادگی خود را برای مشارکت در طرح اقتصادی طرح راهروی اقتصادی چین و پاکستان اعلام و تاکید کرده است که می‌تواند با ظرفیت‌های عمده خود در صنعت انرژی به موفقیت این طرح در پاکستان کمک کند.

به گفته سناتور «مشاهد حسین سید» سیاستمدار ارشد پاکستانی، سندجامع ایران و چین تحول بسیار خوشایند و بی‌سابقه است درحالی که برخی از کشورها به ویژه دولت ایالات متحده طی سال‌های اخیر همواره علیه طرح راهروی مشترک اقتصادی پاکستان و چین موضع گیری کردند اما پکن بی‌توجه به سیاسی بازی قدرت‌های غربی به مشارکت کلان اقتصادی خود با اسلام‌آباد ادامه داد و برنامه همکاری راهبردی میان ایران و چین می‌تواند فرصت‌های عالی را نیز برای طرف پاکستانی به وجود آورد.

وی اظهار داشت: جنگ سرد آمریکا علیه چین و تنش‌های اخیر همسایگان چین در جنوب آسیا پکن را به برداشتن گام‌های جدید در مسیر تغییر توازن قدرت در منطقه از لحاظ راهبردی و سیاسی واداشت.

سناتور مشاهد حسین تاکید کرد: برخی از کشورها به دلیل فشارهای آمریکا اقدام به کاهش همکاری‌های خود با ایران کردند همانطور که در یک دهه اخیر نیز ما شاهد آن بودیم، اما چین با مشاهده این وضعیت ایده تقویت تعاملات منطقه‌ای را در دستور کار قرار داد.

وی که از حامیان قوی دلارزدایی در تجارت ایران و پاکستان و استفاده از ارزهای محلی در مبادلات اقتصادی دوجانبه است، افزود: ایران و چین تنها دو کشور نیستند بلکه آنان دو تمدن جهانی با قدمت بیش از ۴ هزار سال هستند که با دیپلماسی موفق در مسیر تغییر توازن قدرت در منطقه گام برمی دارند.

بدون تردید ابتکار کمربند-راه و کریدور اقتصادی چین و پاکستان بعنوان بخشی از این ابتکار چینی، بسترهای مساعدی برای توسعه همکاری‌های منطقه‌ای به ویژه برای سه کشور جمهوری اسلامی ایران، جمهوری اسلامی پاکستان و جمهوری خلق چین و البته همکاری های به مراتب فراتر با حضور دیگر کشورهای منطقه محسوب می‌شود که می‌تواند الگویی منحصر به فرد برای توسعه مشترک، همگرایی و چندجانبه گرایی در جهان باشد.

جمهوری اسلامی ایران براساس تاکید حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی بر رویکرد "نگاه به شرق" و نیز بر اساس منافع ملی خود، هیچ محدودیتی برای امضای قراردادها و توافقات جامع و بلندمدت براساس منافع مشترک و احترام متقابل با کشورهای مختلف جهان به ویژه با همسایگان و قدرت اقتصادی شرق قائل نیست.