به گزارش خبرنگار معارف ایرنا در سال ۱۳۸۵ طرح تشکیل شورای توسعه فرهنگ قرآنی و شوراهای تخصصی وابسته، به دبیر شورا یعالی انقلاب فرهنگی ارائه شد که در این طرح پیش بینی شـده بود شورای توســعه فرهنگ قرآنی به عنوان یکی از شوراهای اقماری شورای عالی انقلاب فرهنگی، به ریاست رئیس جمهور و نایب رئیسی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در دبیرخانه شورای عالی و شوراهای تخصصی آن در وزارتخانه های سه گانه فرهنگی به ریاست هر یک از وزرا تشکیل شود.
در همین راستا منشور توسعه فرهنگ قرآنی در ۱۰ ماده در ۲۲ اردیبهشت سال ۸۸ در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید که در ماده اول به اهداف این منشور اشاره شده و از جمله می توان به «ایجاد هماهنگی بین دستگاه های دولتی، مؤسسات و گروه‌های فعال غیردولتی در جهت هم‌افزایی و ارتقاء فعالیت های قرآنی در سطح ملی و بین المللی»، «تقویت ایمان و اعتقاد به قرآن کریم و تمسک به تعالیم آن»، «ارتقاء التزام عملی به قرآن کریم در ابعاد فردی و اجتماعی»، «تحقق فرهنگ قرآنی در نظام مدیریت، تصمیم گیری و برنامه ریزی کشور» و «توسعه مهارت های روان خوانی، صحیح خوانی و درک معنای آیات قرآن کریم در میان اقشار مختلف جامعه به ویژه کودکان و نوجوانان» اشاره کرد.
سیاست ها و راهبردهای توسعه فرهنگ قرآنی در ماده دوم آمده که «توجه جدی به اصل جدایی ناپذیری قرآن کریم و اهل بیت (ع) در کلیه فعالیت های قرآنی»، «اولویت بخشی به توسعه فرهنگ قرآنی در مهندسی فرهنگ، مهندسی فرهنگی و مدیریت فرهنگی کشور»، «توسعه نظریه پردازی در نظام های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مبتنی بر فرهنگ و معارف قرآنی» و «توسعه مشارکت حداکثری مردم در فعالیت های قرآنی و تقویت نقش حمایتی و پشتیبانی دولت در گسترش فرهنگ قرآنی در داخل و خارج از کشور» از جمله این راهبردهاست.
«تأکید بر گسترش درک عموم مردم از مفاهیم، زیبایی ها و لذات معنوی قرآن کریم از طریق انس و ارتباط مستمر با آن»، «هدایت فرآیندهای آموزشی، پژوهشی و تبلیغی ترویجی قرآنی به سمت کاربردی کردن تعالیم قرآنی در زندگی فردی و اجتماعی»، «بهره گیری حداکثری از ظرفیت حوزه های علمیه در توسعه فرهنگ قرآنی»، «ارتقابخشی نظام تعلیم و تربیت، نظام رسانه ای، نظام تبلیغات دینی و سایر نظام های مؤثر، با الهام از تعالیم قرآن کریم» و «ساماندهی و هماهنگ کردن دستگاه ها، نهادها و بخش های مؤثر کشور و فراهم کردن زمینه‌های یادگیری و رشد سازمانی جهت هم افزایی توان، تجربه و ارتقاء سطح آن ها در توسعه فرهنگ قرآنی» از دیگر سیاست های منشور توسعه است.
در ماده سوم آمده است: به منظور پیشبرد و اجرایی شدن اهداف، سیاست‌ها و راهبردهای منشور توسعه فرهنگ قرآنی در داخل و خارج از کشور و تحقق عزم ملی برای توسعه تمسک و اعتصام به قرآن کریم در همه عرصه‌ها، شورای تخصصی توسعه فرهنگ قرآنی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل می‌شود.
طبق ماده چهارم منشور، وظایف این شورای تخصصی عبارت است از :
۱- تهیه و تصویب شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی و تصویب شاخص‌های ارزیابی و نظارت بر فعالیت‌های قرآنی
۲- بررسی و پیشنهاد چگونگی حاکم کردن اصول و مبانی قرآنی در برنامه‌های توسعه بلندمدت و میان‌مدت کشور به سازمان‌ها و نهادهای تصمیم‌گیر
۳- بررسی و بازنگری مأموریت‌ها و وظایف قرآنی دستگاه‌های دولتی و عمومی، شوراها و ستادها و سایر مجامع قرآنی و ارائه به شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور تصویب
۴- زمینه‌سازی و پیگیری تحقق رهنمودها و مطالبات رهبر معظم انقلاب اسلامی در حوزه قرآن کریم
۵- ایجاد ساز و کارهای لازم برای هماهنگی و تعامل مؤثر در زمینه فعالیت‌های قرآنی
۶- تأیید طرح‌ها و برنامه‌های ملی و فرابخشی در توسعه فرهنگ قرآنی
۷- اتخاذ تدابیر لازم برای توانمندسازی و جلب مشارکت بخش مردمی و تقویت نقش حمایتی دولت در جهت توسعه فرهنگ قرآنی
۸- اتخاذ تدابیر لازم برای گسترش فرهنگ وقف در امور قرآنی و بهره‌گیری حداکثری از موقوفات کشور در این زمینه
۹- ارزیابی و نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی
۱۰- شناسایی نیازها، محدودیت‌ها و موانع توسعه فرهنگ قرآنی و استفاده از ظرفیت‌ها برای رفع آنها از طریق مراجع ذیربط در داخل و خارج از کشور
۱۱- تدوین اولویت‌ها و جهت‌گیری‌های کلان بودجه فعالیت‌های قرآنی و ارائه آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی
۱۲- برنامه‌ریزی برای تأمین و توسعه منابع انسانی مورد نیاز حوزه‌های مختلف امور قرآنی و کیفیت بخشی منابع انسانی موجود
۱۳- برنامه‌ریزی لازم برای طراحی سامانه‌های آماری و شبکه‌های اطلاع‌رسانی امور قرآنی
اعضای این شورای تخصصی را دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی(رئیس)، وزیر آموزش و پرورش، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس نهادهای قرآنی وابسته به دفتر مقام معظم رهبری، نماینده شورای عالی حوزه‌های علمیه، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی، رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، نماینده رئیس سازمان صدا و سیما، نماینده کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و سه نفر از صاحب‌نظران مؤسسات آموزشی، پژوهشی و تبلیغی- ترویجی قرآنی مردمی تشکیل می دهند.
بر اساس ماده ششم این منشور، دبیرخانه این شورای تخصصی در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل و نمودار تشکیلاتی و سازمانی آن توسط رئیس شورای تخصصی تصویب می‌شود. کمیسیون‌های تخصصی این شورا نیز شامل کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن، کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی و کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی است و مصوبات شورای تخصصی توسعه فرهنگ قرآنی برای کلیه دستگاه‌های دولتی و عمومی و مؤسسات مردمی لازم‌الاجرا است.
البته در سال های اخیر تغییراتی در برخی مواد این منشور صورت گرفته که می توان به ماده واحده آیین نامه شورای توسعه فرهنگ قرآنی درباره ضوابط عضویت دستگاه ها در جلسات شورا و کمیسیون ها اشاره کرد.
رهبر معظم انقلاب در بهمن سال ۱۴۰۰ با انتصاب اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، خواستار نگاهی نو، آسیب‌شناسانه و روزآمدساز به عملکرد این شورا شده و فرهنگسازی در هر یک از اجزای تمدنی جامعه را برترین وسیله پیشرفت و موفقیت دانستند.
ایشان تاکید کردند: مأموریت شورای عالی انقلاب فرهنگی، از آغاز، ساماندهی به وضعیت فرهنگ و دانش در کشور و سیاست‌گذاری در این دو مقوله و هدایت دستگاه‌های متصدی آن به سمت ارزش ها و هدف های انقلاب و برآوردن نیازهای فکری این دستگاه‌ها و ظاهر شدن در نقش قرارگاه فرهنگی کشور بوده است.
حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه که در دی ماه سال گذشته با تائید رهبر انقلاب و با حکم رئیس‌جمهور به عنوان دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی منصوب شد، در ۲۵ اسفند سیدمحمدجواد آل احمد را به عنوان سرپرست دبیری شورای توسعه فرهنگ قرآنی منصوب کرد و در همان زمان از احتمال واگذاری دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی خبر داد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره این احتمال این واگذاری گفت: سیاست ما بر این است که شورای عالی انقلاب فرهنگی تا بتواند تصدی گری نکند. این شورا سیاست گذاری های لازم را انجام داده و جا دارد الان این مجموعه را به یک دستگاه موفقی بدهیم. البته این که به کدام دستگاه واگذار شود، به رای اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی بستگی دارد.
خسروپناه در پاسخ به این سوال که آیا واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی، قطعی است یا نه، اظهار داشت: قطعی بودن واگذری شورای توسعه فرهنگ قرآنی را شورای عالی انقلاب فرهنگی باید مصوب کند ولی دیدگاه بنده به عنوان دبیر این شورا این است که شورا باید کار قرارگاهی کند و کار تصدی گری نداشته باشد.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا مجموعه ای می تواند متصدی این کار شود، گفت: اجازه بدهید این موضوع در شورای عالی انقلاب فرهنگی بحث کنیم و ببینیم به چه جمع بندی خواهیم رسید.
برخی کارشناسان قرآنی معتقدند عملکرد ۱۰ ساله شورای توسعه فرهنگ قرآنی نشانگر رکود فعالیت های قرآنی به دنبال نحوه سیاست گذاری در برنامه ها و فعالیت های قرآنی بوده است اما خسروپناه در فروردین امسال و مراسم معارفه دبیر جدید گفت: در این شورا کارهای خوبی در زمینه راهبردی انجام و کتاب‌های خوبی درباره قرآن منتشر و به همه ابعاد قرآنی و مباحث فرهنگی پرداخته شده است. در حوزه راهبری هم، تعامل خوبی با سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف چون وزارت علوم، بهداشت، اوقاف، بسیج و بخش بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری داشته است. البته باید از موازی‌کاری بپرهیزیم و به آموزش و پرورش دانش‌آموزان و علاقه‌مند کردن آنها به مفاهیم قرآنی توجه ویژه‌ای داشته باشیم و بودجه مورد نظر را به خود فعالیت‌های قرآنی اختصاص دهیم.
حجت الاسلام حمید محمدی دبیر سابق این شورا نیز با ارائه گزارشی از عملکرد شورای توسعه گفت: از سال ۱۳۸۸ که منشور توسعه فرهنگ قرآنی کشور با تکیه بر سه محور فرهنگسازی، هماهنگ‌سازی و نظام‌سازی تصویب و ابلاغ شد، تاکنون، فعالیت‌های خوبی در زمینه فرهنگسازی و هماهنگ‌سازی صورت گرفته است؛ اما در زمینه نظام‌سازی، پیشرفت چندانی نداشته‌ایم که این بخش مهم، نیازمند اهتمام بیشتر حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌هاست.
محمدی با تاکید بر ضرورت اجرای اسناد هفت‌گانه‌ای که در شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصویب شده، گفت: هفت سند ابلاغ کرده‌ایم که اجرای این اسناد، موجب قرآنی‌سازی نظام می‌شود. چون مقام معظم رهبری، شورای عالی انقلاب فرهنگی را قرارگاه دانستند و ما تا رسیدن به این جایگاه، راه دشواری را پیش‌رو داریم.
دبیر پیشین شورای توسعه فرهنگ قرآنی تاکید کرد: مجلس شورای اسلامی در تمام این سال‌ها به تعداد انگشتان دست، مصوبه قرآنی داشته است؛ به عبارتی همه مصوبات قرآنی کشور به این شورا محدود می‌شود. مقام معظم رهبری به تربیت ۱۰ میلیون حافظ اشاره کرده‌اند و ما تاکنون توانسته‌ایم بالغ بر یک میلیون حافظ قرآن (نیم جزء و یک جزء به بالا) پرورش دهیم و امید می‌رود، معاونت پژوهشی وزارت آموزش و پرورش به این مهم توجه بیشتری داشته باشد.
درحالی که خسروپناه از احتمال واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی سخن می گوید، در گوشه و کنار کشور شنیده می شود که برخی خواستار تشکیل شورای توسعه فرهنگ قرآنی در استان ها و شهرهای مختلف هستند. مثلا در اواخر خرداد مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس گفت: شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی فارس با هدف اقدام و برنامه ریزی برای پیاده‌سازی منشور توسعه فرهنگ قرآنی در این استان تشکیل و شروع بکار کرده است. حمیدرضا قانعی گفت: با هدف تحقق سیاست‌ها و راهبردهای منشور توسعه فرهنگ قرآنی در استان‌ها، شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور این وظیفه را به شورای فرهنگ عمومی استان‌ها محول کرده است.
وی افزود: به دنبال این تصمیم، شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان فارس با ترکیبی از نماینده مدیریت حوزه‌های علمیه، مدیرکل آموزش و پرورش، یک نفر از مسئولان نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌های استان، رئیس سازمان تبلیغات استان، مدیر کل اوقاف و امور خیریه، مدیر کل صدا و سیمای مرکز فارس، یک نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی استان و عضو شورای برنامه ریزی و توسعه، مدیر کل ورزش و امور جوانان، ۲ نفر از نمایندگان صاحب نظر منتخب اتحادیه موسسات مردمی و تشکل‌های قرآنی و رئیس بزرگ ترین دانشگاه وابسته به وزارت علوم در این استان فعالیت می‌کند. نماینده ولی فقیه در استان فارس ریاست این شورا را به عهده دارد و استاندار یا یکی از معاونان وی به عنوان نایب رئیس و مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان دبیر این شورا فعالیت می‌کنند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس یادآور شد: پیشتر، شورایی با عنوان توسعه فرهنگ قرآن و اهل بیت (ع) در فارس شکل گرفته و امید است با ترکیب جدید و براساس اساسنامه و آیین نامه ابلاغی از شورای عالی انقلاب فرهنگی شاهد هم‌افزایی بیشتری برای توسعه و ترویج فعالیت های قرآنی در این استان باشیم.
امیرعلی عموزاده مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم نیز اخیرا درباره تشکیل شورای هماهنگی گسترش فعالیت های قرآنی گفته است: فعالیت های قرآنی در سطح استان پراکنده است و ما یک سند کامل راهبردی در حوزه قرآنی نداریم، از این رو تشکیل این شورا ذیل شورای توسعه فرهنگ قرآنی ضروری است تا سند جامع راهبردی در حوزه فعالیت های قرآنی ویژه استان قم تدوین شود.
اینک باید منتظر تشکیل جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تعیین تکلیف شورای توسعه فرهنگ قرآنی بود تا نهادهای فرهنگی و قرآنی تکلیف خود را برای فعالیت های جاری بدانند. البته معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تلاش می کند تا شورای هماهنگی فعالیت های قرآنی دولت را بر اساس ماده ۴ منشور توسعه فرهنگ قرآنی راه اندازی کند و هماهنگی کمیسیون ها و نهادها با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شود. علیرضا معاف گفت: بسیاری از دستگاه های دولتی در بودجه ها و برنامه های قرآنی به شکل ناهمگرا و ناهماهنگ عمل می کنند و لذا با هماهنگی ستاد تحول ریاست جمهوری و با پیگیری های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی این شورا راه اندازی شده است.
این پژوهشگر قرآنی درباره اعضای این شورا گفت: تمام دستگاه های دولتی که فعالیت های قرآنی انجام می دهند، در این شورا عضویت دارند. مانند وزارت نفت، راه، کشور، ورزش، میراث فرهنگی، ارشاد و علوم که تاکنون ۹ وزارتخانه نمایندگان خود را معرفی کرده اند. البته سازمان های برنامه و اوقاف و همچنین دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی را نیز دعوت کرده ایم.
معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا فعالیت های شورای هماهنگی فعالیت های قرآنی دولت به نوعی موازی کاری با شورای توسعه فرهنگ قرآنی یا سایر نهادهای قرآنی نیست، اظهار داشت: این شورا در داخل دولت است و دستگاه هایی که هماهنگ نیستند را هماهنگ می کند. در نمایشگاه قرآن نیز بخشی را به این موضوع اختصاص داده بودیم و رئیس جمهور در برنامه های بعدی فعالیت این شورا را ابلاغ خواهد کرد. چون این موضوع در ستاد تحول ریاست جمهوری به تصویب رسیده ولی این که ترکیب این شورا توسعه پیدا کند و سایر وزارت خانه ها اضافه شود، موضوعی است که در دست بررسی قرار دارد.
نظر شما