اجلاس سران بریکس، یک گام دیگر در مسیر دلارزدایی

به گزارش روز شنبه ایرنا از سوث چاینا مورنینگ پست، سازمان بریکس متشکل از ۵ اقتصاد نوظهور اصلی یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی که نماینده حدود یک چهارم اقتصاد جهانی و ۴۱.۹ درصد مردم جهان است. قرار است نمایندگان این ائتلاف از سه شنبه تا پنجشنبه در آفریقای جنوبی دیدار کنند.

کریس ترنر، دیمتری دولگین و جیمز ویلسون کارشناسان حوزه بانکداری در یادداشتی می نویسند: «ما گمان می کنیم موضوع "دلارزدایی" انقباضی را در تابستان جاری و با دیدار سران کشورهای عضو بریکس ایجاد کند. »

این کارشناسان تاکید دارند که گسترش اقتصادی بریکس می تواند سرعتی را که سیستم های مالی و تجاری خارج از قطب دلار داشته باشند مشخص کند و چالش های قطعی را در وضعیت سلطه دلار به عنوان ارز خارجی بوجود آورد.

پکن گام های اول برای انتقاد از واشنگتن در زمینه استفاده از دلار طی یک سال و نیم گذشته به عنوان سلاح را آغاز کرد و از تحریم های غرب علیه روسیه با آغاز جنگ اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ و مسدود کردن حساب های بانک مرکزی روسیه، بیرون انداختن این کشور از سیستم پرداخت جهانی سوئیفت و رد دسترسی مسکو به دلار آمریکا به عنوان شاهدی برای این موضوع استفاده کرد.

به نظر می رسد درخواست ها برای دلارزدایی در ماه های اخیر منجر به انقباض بازار شده است. برای مثال هنگامی که رئیس جمهوری برزیل در سفر ماه آوریل به چین به روشنی خواستار اجرای استفاده از ارز داخلی به جای دلار به عنوان ارز بین المللی شد.

چنین اتحادهای ارزی، توافق هایی میان دولتی شامل ۲ یا بیش از ۲ کشور است که ارزی مشابه را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.

براساس داده های خروجی اخبار بریکس، ماه گذشته الکساندر باباکوف نماینده ارشد دومای روسیه گفت کشورش از توسعه اتحاد ارزی برای تجارت خارجی در میان برخی کشورهای در حال توسعه استقبال می کند.

روند دلارزدایی در جهان که ایده آن از سال ۲۰۰۷ کلید خورد، شتاب فزاینده ای گرفته است و تعداد زیادی از کشورها درصدد حذف این ارز آمریکایی در تسویه حساب‌های بین‌المللی و مبادلات تجاری و جایگزینی ارزهای ملی منطقه ای هستند.

هدف نهایی دلارزدایی کاهش هژمونی دلار آمریکا در مبادلات تجارت جهانی و عملیات مالی با تغییر روش‌های مبادله جایگزین، از جمله ارزهای ملی و سیستم‌های پرداخت داخلی، و همچنین اصلاح ذخایر ارزی است.

کشورهای بریکس طیف گسترده ای از ابتکارات را برای کاهش وابستگی خود به دلار دنبال کرده اند. در بازه زمانی یکسال گذشته، روسیه، چین و برزیل به استفاده بیشتر از ارزهای غیر دلاری در معاملات مرزی خود روی آورده اند.

عراق، عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز در حال بررسی گزینه های غیردلاری هستند و بانک های مرکزی این کشورها کوشیده اند بیشتر ذخایر ارزی خود را از دلار به طلا تبدیل کنند.

همه کشورهای بریکس به دلایل مختلف از تسلط دلار انتقاد کرده اند. همچننین مقامات روسی از دلارزدایی برای تقلیل تاثیرات ناشی از تحریم های اعمال شده از سوی غرب دفاع کرده اند.

از زمان وقوع بجگ اوکراین، به دلیل تحریم های اعمال شده بر روسیه، این کشور قادر به انجام مبادلات تجاری از طریق سویفت نبوده است و غرب سال گذشته ۳۳۰ میلیارد دلار ذخایر ارزی روسیه را تعلیق کرده است.

در ۸۰ سال گذشته، دلار آمریکا نقش مهمی را به عنوان ارز ذخیره بین المللی اصلی و ابزار اصلی پرداخت در تجارت جهانی را ایفا کرده است. با این حال، طی دو دهه گذشته، بر اساس برخی برآوردها، سهم ذخایر جهانی به دلار آمریکا از ۷۳ درصد در سال ۲۰۰۱ به ۵۸ درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است.

اگرچه دلار آمریکا در حال حاضر همچنان یکی از ارزهای غالب در تجارت جهانی به شمار می آید، ولی سران کشورها به تدریج می کوشند به سمت استفاده از ارزهای جایگزین روی آوردند. دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره غالب جهان توسط توافقنامه برتون وودز تبدیل که توسط ۴۴ کشور در سال ۱۹۴۴ امضا شد.

قبل از آن، پوند استرلینگ بریتانیا در کنار طلا، ارز غالب در بسیاری از نقاط جهان در قرن نوزدهم و نیمه اول قرن بیستم بود. بین قرن‌های ۱۶ و ۱۸، رئال اسپانیایی در تجارت جهانی و فعالیت‌های تامین مالی مورد استفاده قرار می گرفت. بنابراین آنچنان دور از ذهن نیست که ارزهای دیگری بتواند جایگزین دلار در مبادلات بین المللی شود.