ساماندهی دستفروشان، رهایی خیابان زیبایی شهر

به گزارش ایرنا، این روزها اما این مسیر از شهر نه تنها ازدحام روزهای قبل را ندارد بلکه از ترافیک و بوق‌های پی در پی خودروها هم خبری نیست و شهر در این قسمت حالت معمول خود را بدست آورده است و رضایتمندی شهروندان هم قابل انکار نیست، شمایلی از خیایان‌های شهر را این روزها می‌توان مشاهده کرد که پیش‌تر کمتر قابل ملاحظه بود.

یک هفته از اجرای طرح ساماندهی دستفروشان مرکز شهر بروجرد می‌گذرد طرحی که همواره و طی سال‌های قبل و قبل‌تر معمولا اجرا می‌شد و بعد از یک یا چند روز دستفروشان به جای اول شان بر می‌گشتند و شهرداری هم بنا به دلایلی اعم از سفارش برخی مسوولان و پادرمیانی آنها بی خیال می‌شد.

اکنون اما قاطعیت همراه با برنامه ریزی شهرداری باعث شده ساماندهی دستفروشان با موفقیت تداوم یابد و در بازارچه‌ها و محل‌هایی که برای آنها در نظر گرفته شده مستقر شوند، برخی صاحبان کسبه و مغازه داران مرکز شهر از رفتن دستفروشان چندان راضی نیستند و استدلال آنها بر این است که وجود و تمرکز و ازدحام دستفروشان در محل کار آنها از این نظر خوب بود که مردم شهر و افراد ساکن روستاهای اطراف مجموعا برای خرید خود به اینجا مراجعه می‌کردند و حالا مردم به بازارچه‌ها و محلات مختلف پراکنده و تردد در این خیابان کم شده است.

برخی دیگر اما رضایت دارند از اینکه ترافیک خیابان کم شده و شهروندانی که قصد خرید دارند با سهولت بیشتری به صاحبان مغازه دسترسی دارند، دستفروشان هم البته برخی از اینکه صاحب کد و شناسنامه کاری می‌شوند، خرسند هستند اما برخی دیگر نیز ازدحام جمعیت مرکز شهر را بر هر جای دیگری ترجیح می‌دهند.

دستفروشی بد یا خوب، زشت یا زیبا پدیده دوران ماست و با رشد زندگی شهرنشینی و شدت گرفتن روند مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ تر و کلان‌شهرها در پی وخامت شرایط اقتصادی و از دست رفتن فرصت‌های شغلی بومی، افزایش خواهد یافت.
ساماندهی دستفروشان اگر با توسل به ضرب و زور گیرم در لفاف قانون، نادیده گرفتن حقوق آنها و تلاش برای حذف قهرآمیزشان از خیابان ها و معابر همراه نشود، واکنشی اخلاقی و سیاستی انسانی است که از پاک کردن صورت مسئله به مواجه کارشناسانه و مسوولانه فرا روییده است و گام نخست در جهت به رسمیت شناختن حقوقو شهروندی است.
بر این قرار، طرح ساماندهی دستفروش ها اقدامی مبارک و رهگشاست که در صورت تداوم و نظارت بر حسن انجام آن می‌تواند از یک سو امنیت شغلی این صنف سخت کوش را تضمین کند و از سوی دیگر، خواست شهرداری را در زمینه زیبایی سازی محیط شهری و رفع یا روان سازی ترافیک که در شهرهای پر ازدحام امروز به چالشی بسیار جدی و گاه پرمخاطره و مرگبار تبدیل شده برآورده کند.
حالا بساط بزرگ دستفروشان در فضایی وسیع پهن می‌شود و سمفونی صداهای رنگارنگ، مشتریان را به دیدن و خریدن فرا می‌خواند، بی آنکه حرکت غافلگیرانه ماموران معذور شهرداری بساطی را بریزد یا همچون فیلم‌های پلیسی، موجب تعقیب و گریز شود و به درگیری و زد و خورد بی‌انجامد.
ساماندهی دستفروشان را می‌توان الگویی برای تعمیق تعامل گروه‌های اجتماعی و صنفی و نهادهای دولتی دانست، الگویی موفق که اگر در سایه نظارت مستمر، از آفت‌ها و آسیب‌ها مصون بماند، نمونه‌ای کامیاب از مشارکت مردمی در جهت پیشبرد سیاست‌های دولتی است و می‌تواند به حوزه‌های دیگر مدیریت شهری تعمیم یابد؛ چه در دنیای پرشتاب و پیچیده امروز بدون جلب مشارکت مردم کاری از پیش نخواهد رفت و هر اقدامی نواختن سرنا از سَر گشاد آن است.

ساماندهی دست فروشان بروجرد تلاشی برای رعایت حقوق شهروندی

شهردار بروجرد در این خصوص می گوید: دستفروشان میدان قیام تا بالاتر از میدان صفا و سه راه جعفری تا میدان جعفری ساماندهی شده اند و به نقاط در نظر گرفته دیگری انتقال یافته‌اند و قرار است در هفت نقطه شهر جا داده شوند و با مشارکت بخش خصوصی ساختاری برای آنها تنظیم خواهد شد.

یحیی عیدی بیرانوند با تاکید بر اینکه ساماندهی دستفروشان کاری مثبت و به نفع خود دستفروشان و شهروندان است، بیان کرد: برای هر دستفروش کدی تعریف می‌شود و ضمن اینکه در صورت شکایت شهروندی از یک دست فروش امکان پیگیری مشکل راحت‌تر می‌شود برای خود دستفروش نیز تعریف این ساختار از نظر تامین آینده و بازنشستگی بهتر است.

وی اضافه کرد: هر دستفروش با کد مخصوصی که دارد مشخصات او در پرونده‌اش ثبت خواهد شد.

شهردار بروجرد با اشاره به موفقیت آمیز بودن طرح ساماندهی دستفروشان بروجرد بیان کرد: این اقدام تا کنون رضایت‌مندی عمومی را در پی داشته و کاهش ترافیک چشمگیری قابل مشاهده است.

عیدی بیرانوند با تاکید بر برنامه ریزی برای ایجاد بازارچه‌های مخصوص دستفروشان ادامه داد: هدف از ایجاد این بازارچه‌ها که توسط سازمان ساماندهی مشاغل شهری شهرداری بروجرد آماده سازی می‌شود حمایت، انتظام بخشی و ساماندهی افرادی است که از راه دستفروشی امرار معاش می‌کنند و در عین حال از طریق رفع سد معبر و ممنوعیت اشغال معابر نیز این طرح موجب جلوگیری از تضییع حقوق شهروندان برای استفاده هر چه بهتر از معابر و فضاهای عمومی شهری است.

در روزگاری که معیشت برای برخی تنگ شده میل به دستفروشی هم بیشتر می‌شود، دستفروشی همیشه وجود داشته و خیابان و پیاده‌روها با این مسئله همراه بوده‌اند اما سیما و شمایل آن در زمان‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد، گاه شهرداری آنها را مزاحم سایر شهروندان می‌داند و گاه ممکن است خود مردم هم چنین نگاهی به دستفروشان داشته باشند اما بساط آنها همیشه پابرجاست که نشان می‌دهد مردم از فروش دستفروشان با قیمت مناسبت تر استقبال می‌کنند.

ساماندهی دستفروشان و ضرورت رعایت حقوق شهروندی آنها

پژوهشگران اجتماعی معتقدند، مسئله دستفروشان فراتر از سد معبر و قوانین مرتبط با شهرداری مسئله‌ای اجتماعی است، در پرداختن به مسئله دستفروشان تنها در صورتی می‌توان به نتیجه قابل قبول رسید که خود دستفروشان هم دیده و شنیده شوند، یک بعد اجتماعی مسئله دستفروشی مردم و شهروندان هستند که تقاضای خرید از دست فروشان را دارند و کالای مورد نیاز خود را با قیمت مناسب‌تری از آنها می‌خرند اما این تقاضای مردم می‌تواند از سوی شهرداری‌ها مدیریت شود تا عاملی برای کاستن زیبایی شهر نشود.

دستفروشان در بروجرد به خصوص در خیابان صفا همیشه قسمت عمده‌ای از پیاده‌رو را در اختیار دارند به طوری که عابران به سختی می‌توانند از میان آنها عبور کنند، هر چند عابران چندان اعتراضی به این شیوه از کسب و کار ندارند کسبه محل اما فارغ از زیبایی شهری، دستفروشان را مانعی برای کسب و کار خود می‌بینند.

هر از چندی شهرداری با نگاهی ضربتی اقدام به جمع آوری دست فروشان می‌کند و سعی دارد آنها را در مکان‌های دیگری مستقر کند، این اقدامات هر چند به صورت موقت خیابان را از تسخیر دست فروشان رها می‌کند اما پایدار نیست به فاصله کمی سرجای خود برمی‌گردند اما این بار شهرداری بروجرد برای اتمام این چرخه، بازارچه‌هایی را برای دستفروشان در نظر گرفته و همه دستفروشان و وانت بارهایی که در معابر سطح شهر اقدام به فروش میوه و تره‌بار می‌کنند، موظف شدند به مکان‌هایی که توسط شهرداری مشخص شده منتقل شوند.

دستفروشی پدیده ای اجتماعی است که ارتباط مستقیمی با شرایط اقتصادی هر جامعه دارد و در همه جوامع هم وجود دارد در تحلیل این مسئله اجتماعی پژوهشگر اجتماعی و جامعه شناس به خبرنگار ایرنا می‌گوید: دستفروشی پدیده‌ای اجتماعی است که طی یک دهه گذشته به موازات گسترش دامنه بیکاری و تعمیق ابعاد فقر بر شعاع و هیمنه آن افزوده شده و به همه گروه های سنی اعم از زن و مرد و کودکان و نوجوانان از هر ۲ جنس تعمیم یافته است.

سلمان احمدوند افزود: شغلی کاذب و پرمخاطره که تنگناهای آن بر اثر مداخله ماموران معذور شهرداری چندین برابر شده است، حوادثی سخت که بر خلاف گذشته، رسانه‌ای می‌شود و عموم مردم نیز به عنوان بینندگان دردمند این حوادث را به سوگ می‌نشاند و زندگی را در چشم آنان، از فرصت مغتنم حیات به زنده مانی و تقلای مرگبار زیستن فرو می‌کاهد.
این جامعه شناس گفت: دستفروشان را باید دریافت و با درک وضعیت سخت آنان که تابعی از آشفتگی نظام اجتماعی و به خصوص نهاد اقتصاد است برای آنها چاره جویی کرد تا برای کنترل و مهار این پدیده به وضع سیاست‌های راهگشا اهتمام ورزید، ناتوانی در اشتغالزایی مولد و کارآفرینی از یک سو و توزیع ناعادلانه منابع اقتصادی از سوی دیگر از عوامل زیاد شدن پدیده‌های اجتماعی اعم از دستفروشی است.

احمدوند بیان کرد: مادامی که اقتصاد از زیر آوار تورم و رکود تورمی خلاصی نیابد دستفروشی پدیده‌ای اجتناب ناپذیر و روبه گسترش است، در این وضعیت تلاش دولت و مراجع ذی ربط می‌بایست، به جای مواجه سرکوبگرانه و خشونت بار با دستفروشان، صرف ساماندهی و رفع موانع کسب و کار آنان شود زیرا آنها از بیکاری و ناچاری به دستفروشی روی آورده‌اند.

دستفروشی به‌مثابه پدیده‌ای اجتماعی عمری دراز دارد و حاصل چالش‌هایی است که در پی آن کسان بسیاری جذب نظام اقتصادی نمی‌شوند و از یافتن شغلی مشخص و مستمر باز می‌مانند.

هیچ کس آنها را گردن نمی گیرد، انگار اضافی‌اند و حضورشان مایه زحمت دیگران است، دقیق که نگاه می‌کنی تصویر تازه‌ای پدیدار می‌شود، کودکان و نوجوانانی را می‌بینی که، اوقات فراغت را از کف داده‌اند و بساط دستفروشی شان را در گوشه گوشه شهر گسترانده‌اند، با چهره‌ای رنجور و نگاه‌هایی غمزده که راوی آرزوهای برباد رفته و رپیاهای به گل نشسته است، مشاهده‌ای که تصدیق کننده لایه لایه بودن پدیده دستفروشی به عنوان یک مسئله اجتماعی است و ساماندهی و حل آن نیازمند مشارکت اجتماعی و همراهی عمومی است که باید حقوق شهروندی همگان در آن محترم دانسته شود.