نسل دوم حقوق بشر نسبتاً در آخرین مراحل تحولات مربوط به قانون اساسی پدید آمد. این حقوق در قرن بیستم و در زمانی که جوامع در برابر «مسائل اجتماعی» مسئولیت خود را عهده دار شدند، به وجود آمد. این حقوق همانند پدیده ای جدید، حقوق مندرج در نهادهای اساسی قانونگذاری به خصوص قانون اساسی را متحیر کرد. در واقع شاید بتوان گفت که حقوق نسل دوم همان (میثاق) حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.[۱] نسل دوم حقوق بشر یا همان حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، حقوق مثبت یا ایجابی اند و دولت و مقامات آن ملزم به انجام تعهداتی برای تحقق آن اند.[۲]
زمانی که به حقوق بشر نسل دوم یا حقوق مثبت اشاره می شود، حقوق اقتصادی یا اجتماعی ای مانند حق کار یا حق امنیت اجتماعی به ذهن متبادر می شود که افراد یا گروه ها را در برخورداری از برخی کالاها یا خدمات اجتماعی مستحق تلقی می کند.[۳] در بند یک ماده ۲ میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب ۱۶ دسامبر ۱۹۶۶ میلادی (۲۵ آذر ۱۳۴۵شمسی) مجمع عمومی سازمان ملل متحد آمده است «هر کشور طرف این میثاق متعهد می گردد به سعی و اهتمام خود و از طریق همکاری و تعاون بین‌المللی به ویژه در طرح های اقتصادی و فنی با استفاده از حداکثر منابع موجود خود به منظور تأمین تدریجی اعمال کامل حقوق شناخته شده در این میثاق با کلیه وسایل مقتضی به خصوص با اقدامات قانونگذاری اقدام نمایند».
بنابراین نسل دوم که متعلق به حق های اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی است و حقوقی که نقش دولت ها در این خصوص، تعهد به وسیله است و طبعا دولت ها برای تدارک آن، بر اساس توانایی ها و امکانات خود، اقدام خواهند نمود. لذا قیدِ، در حد امکانات موجود و محظورات عملی در این نسل معنا دار و موجه است.[۴]
در قرآن و احادیث اسلامی،کلمه «امن» و مشتقات آن، در معانی مختلفی به کار رفته است؛ مانند امانت، ایمان، امنیت در برابر خطرهایی که در جهان، پس از مرگ انسان را تهدید می نماید و امنیت در مقابل خطرهایی که آرامش اجتماعی انسان را تهدید می کند.[۵]
یکی از موضوعاتی که آرامش اجتماعی انسان را تهدید می کند موضوع بی حجابی یا بد حجابی است. مقوله پوششِ بدن به عنوان جزء جدایی ناپذیر حیات انسانی است و پوشیدگی زن در برابر مردِ بیگانه یکی از مظاهر حفظ حریم میان آن ها است. در قرآن کریم که یکی از مهمترین منابع فقهی به شمار می رود، حول این موضوع آیاتی بیان شده است[۶] و حجاب را از مصادیق مهم تحقق امنیت اجتماعی در جامعه معرفی کرده است.[۷] آثار و فواید حجاب بر گسترش امنیت اجتماعی بسیار است که از جمله آن ها می توان به ایجاد آرامش روانی بین افراد جامعه، جلوگیری از تهییج و تحریک جنسی، کاهش چشمگیر مفاسد فردی و اجتماعی در جامعه اسلامی، حفظ ارزش های انسانی مانند عفت، حیا و متانت در جامعه و مصونیّت زنان در همه زمان ها و مکان ها اشاره کرد.
حق امنیت اجتماعی که حق هر انسانی است و از جمله نسل دوم حقوق بشر محسوب می شود، با بد پوششی یا برهنگی نقض می شود و نه تنها امنیت روانی جامعه را به خطر می اندازد که آثار سوء آن، بر پیکره جامعه و زیر مجموعه آن که خانواده محسوب می شود، نیز اثرگذار خواهد بود و همان گونه که بیان شد دولت ها بر اساس توانایی ها و امکانات خود باید در جهت اعمال کامل این حقوق که از جمله آن ها حق بر امنیت اجتماعی است، اقدام کنند و جهت استقرار این حق از امکانات موجود بهره ببرند.
[۱]. رحمتی فر،سمانه و میرجعفری،سید حسین،بررسی نسبت نئولیبرالیسم و نسل دوم حقوق بشر،فصلنامه سیاسی،مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی،شماره۲، ۱۳۹۹،ص۵۷۴.
[۲]. همان،ص۵۸۴.
[۳]. تاموشات،کریستیان،حقوق بشر،ترجمه حسین شریفی طرازکوهی،تهران:میزان،۱۳۹۱،ص۱۰۳.
[۴].قاری سید فاطمی،سید محمد،حقوق بشر در جهان معاصر،دفتر اول(درآمدی بر مباحث نظری:مفاهیم،مبانی،قلمرو و منابع)،تهران:دانشگاه شهید بهشتی،۱۳۸۲،صص۳۵-۳۳.
[۵] محمدی ری شهری،محمد،فرهنگ نامه امنیت ملی،ترجمه حمید رضا شیخی،قم،موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث،سازمان چاپ و نشر،۱۳۸۹،ص۱۲.
[۶] سوره مبارکه اعراف در آیات ۲۰و۲۲و۲۶و۲۷ در مورد شرمگاه حضرت آدم (ع) و حوا و با این مضمون که برهنگی تمدن نیست،سوره مبارکه احزاب در آیات ۵۳ تا ۵۵ در مورد پرده نشینی، سوره مبارکه احزاب در آیات ۵۸ تا ۶۱ در مورد جلابیب و حد حجاب و در سوره مبارکه نور در آیات ۲۷ تا ۳۱ در مورد پوشاندن اندام و احکام نگاه مرد و زن.
[۷] احزاب/۵۹.
نظر شما