بریکس؛ قدرت مضاعف با افزایش کشورهای عضو

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، «حسام سرفراز» کارشناس حوزه راهبردی و جنوب آسیای پاکستان در آستانه اجلاس سران کشورهای عضو بریکس در ژوهانسبورگ که قرار است رئیس جمهوری اسلامی ایران نیز برای شرکت در آن به آفریقای جنوبی سفر کند، طی گزارشی به بررسی چرایی خواست اعضای بریکس برای غلبه بر یکجانبه‌گرایی، کاهش سلطه قدرت‌های غربی، کاهش وابستگی به دلار آمریکا، چشم‌انداز تاسیس ارز مشترک بریکس و تمایل قوی کشورهای درحال توسعه و جنوب جهان از جمله ایران و عربستان برای پیوستن به بریکس پرداخت.

این پژوهشگر در گزارش فوق که از سوی روزنامه‌ پاکستانی "اکسپرس تریبیون" منتشر شد، گفت: تصمیم بریکس برای پذیرفتن اعضاب جدید مظهر یک چشم‌انداز استراتژیک است که تسلط طولانی‌مدت کشورهای گروه-۷ را به چالش می‌کشد. گروه هفت به طور سنتی سیاست‌های اقتصادی جهانی، برنامه‌های سیاسی و بحث‌های بین المللی را شکل داده است. با این حال، اتحاد گسترده‌تر بریکس، تقویت شده توسط کشورهای جنوب جهانی، می‌تواند به طور موثر برتری غرب را به چالش بکشاند.

به نوشته این کارشناس پاکستان: این امر باید بریکس را قادر سازد تا از تلقی پیرامونی به یک ائتلاف متنوع و قدرتمند تبدیل شود. این گذار فقط به افزایش تعداد نخواهد بود، بلکه همچنین تنوع منافع و رویکردها را گسترش می‌دهد، زیرا این کشورها قدرت و منابع ارزشمندی را در اختیار ائتلاف قرار می‌دهند.

وی گفت: ما در طول یک دهه گذشته، شاهد جهانی در حال تزلزل در همکاری بوده‌ایم. کشورهای توسعه یافته به تعهدات خود در قبال کشورهای در حال توسعه عمل نکرده‌اند و به طور مداوم مسئولیت خود را به دوش جهان جنوب جهانی انداختند. علاوه بر این، کشورهای در حال توسعه برای مدت طولانی احساس می‌کنند که توسط گروه هفت مورد تبعیض و دیکته قرار گرفته‌اند.

حماد سرفراز اظهار داشت: . یک BRICS جهانی‌تر به این معنی است که کشورهای گروه هفت باید بیشتر با کشورهای جنوب جهان بحث و تبادل نظر کنند. تاثیر افزایش نرخ بهره آمریکا بر اقتصادها و تحریم‌های تهاجمی غرب علیه روسیه، بحث‌ها در مورد کاهش اتکا به دلار آمریکا را تسریع کرده و تمایل به معماری چندجانبه گرایی مانند بریکس را ایجاد کرده است.

وی افزود: با گنجاندن اعضای جدیدی این بلوک به طور بالقوه می‌تواند یک تغییر عمیق در نظم جهانی موجود ایجاد کند. اگر این اتفاق بیفتد، می‌تواند به عنوان یک کاتالیزور دگرگون کننده عمل کند و بریکس را از حاشیه امور جهانی به یک بازیگر مرکزی و تاثیرگذار در صحنه جهانی سوق دهد.

این پژوهشگر امور راهبردی اظهار داشت که برزیل در اوایل سال جاری بحث ارز بریکس را درمیان گذاشت، اعضای این گروه قصد دارند جایگزینی برای صندوق بین المللی پول و بانک جهانی که همواره تحت سلطه واشنگتن قرار دارد، پیدا کنند و این طرح اعضای بریکس هشداری بالقوه به دلار آمریکا است ‌که دهه‌ها بر محاسبات ژئوپلیتیکی تسلط داشته است‌.

وی در پایان گفت: ظهور بریکس چالشی برای هژمونی غرب است و روایتی از جایگزین در جهانی تشنه چندقطبی ارائه می‌دهد. این اتحاد پتانسیلی برای تغییر شکل حکومت جهانی، تقویت همکاری و ایجاد نهادهای بین المللی فراگیرتر دارد. با این حال، مسیر پیش رو پر با پیچیدگی‌هایی نیز مواجه است. اینکه آیا بریکس می‌تواند سلطه غرب را با موفقیت به چالش بکشد و در عین حال ثبات جهانی را حفظ کند.

نگاه پاکستان به بریکس

براساس این گزارش، سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان هفته گذشته در جریان کنفرانس خبری هفتگی خود درباره رویکرد اسلام‌آباد درخصوص بریکس و احتمال افزایش اعضای این گروه اظهار داشت: پاکستان عضو بریکس نیست در عین حال اسلام‌آباد معتقد است که این یک گروه بین المللی مهم است که خود را به عنوان یک مجموعه برای ترویج صلح و گفت وگو طراحی می‌کند. ما همچنین معتقدیم که همه این گروه‌ها و اعضای آن‌ها باید مشارکت گسترده و روابط مسالمت آمیز با کشورهای منطقه داشته باشند.

پاکستان سال گذشته و در جریان اجلاس مجازی اعضای بریکس به میزبانی چین بدون اشاره به نام کشوری اعلام کرد که یکی از اعضای بریکس جلودار حضور پاکستان برای مشارکت در گفت وگوهای بریکس شده است.

از آنجایی که هند از اعضای کلیدی بریکس است و به عنوان همسایه شرقی پاکستان دو کشور از اختلافات کهنه برخوردارند، ناظران سیاسی معتقدند که با توجه به روابط ناخوشایند این دو همسایه، به احتمال قوی دهلی نو تمایلی به مشارکت اسلام‌آباد در روند بریکس نداشته است.

با این حال سخنگوی وقت وزارت خارجه پاکستان در این خصوص گفت: ما امیدواریم که تعامل آینده سازمان بریکس بر اساس اصول جامعیت با در نظر گرفتن منافع کلی کشورهای در حال توسعه و خالی از ملاحظات محدود ژئوپلیتیکی باشد.

ایده ایجاد گروه بریکس با نزدیکی ۴ قدرت اقتصادی در حال ظهور جهان شامل برزیل، روسیه، چین و هند در دوران اوج یکجانبه‌گرایی آمریکا در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی شکل گرفت. سابقه شکل‌گیری این گروه به حضور ۴ عضو موسس، به سال ۲۰۰۱ باز می‌گردد و نهایتا «گروه بریک» در ۱۶ ژوئن ۲۰۰۹ رسما تاسیس شد. آفریقای جنوبی نیز در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۰ به این گروه اضافه شد و نام آن پس از پیوستن این کشور از «بریک» به «بریکس» تغییر یافت.

مهمترین شاخصه در این گروه کارکردهای اقتصادی، مالی و پولی و همچنین گستره فرامنطقه‌ای و جهانی بودن اعضا و اثرگذاری آن بوده و لذا به گروه «قدرت‌های اقتصادی نوظهور» معروف است.

در حال حاضر علاوه بر ۵ عضو اصلی، ۲۳ کشور به شکل رسمی و ۶ کشور به صورت غیررسمی و اعلامی خواهان عضویت در این گروه هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به ایران، اندونزی، عربستان، کویت، امارات، بحرین، مصر، سوریه، مراکش، بلاروس، قزاقستان، کوبا، بولیوی، نیجریه، آرژانتین، ونزوئلا، تایلند، ویتنام، الجزایر، فلسطین، اتیوپی، هندوراس، مکزیک و ... اشاره کرد که از آن‌ها به عنوان «بریکس‌پلاس» یاد می‌شود.

پیشنهاد ایجاد بریکس پلاس نخستین بار در اجلاس سران این گروه در چین در سال ۲۰۲۲ توسط رئیس جمهور این کشور مطرح شد تا مکانیزمی برای نزدیک‌کردن کشورها به این گروه قبل از اعطای عضویت کامل باشد.

بریکس نمادی از «رژیم‌سازی و ساختارسازی جدید در صحنه بین‌المللی» است که توسط قدرت‌های در حال ظهور و در مقابل گروه-۷ شکل گرفته و رو به پیشرفت است.