بریکس؛ ائتلاف قدرتهای نوظهور برای شکستن هژمونی اقتصاد جهان

به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا از رسانه تایمزآو ایندیا، بلوک بریکس شامل چین، برزیل، روسیه، هند و آفریقای جنوبی، از اجلاس سالانه سران که این هفته در ژوهانسبورگ برگزار می‌شود استفاده خواهد کرد تا روند جذب اعضای بیشتر برای تقویت قدرت جهانی خود را آغاز کند، برنامه‌ای که بیشتر توسط رئیس جمهور چین شی جین پینگ پیگیری می شود و روسیه و آفریقای جنوبی نیز از آن حمایت می کنند.

بر اساس پیش نویس دستور کار مشاهده شده توسط بلومبرگ، گفت و گو درباره چگونگی سرعت بخشیدن به کاهش استفاده از دلار که تا حدی از طریق افزایش استفاده از ارزهای محلی در تجارت بین اعضا، که در حال افزایش است، بخش دیگری از این نشست خواهد بود.

این بلوک از ۱۵ سال پیش که برگزاری اجلاس سران را آغاز کرد، نتوانست قدرت رو به رشد اقتصادی خود را به نفوذ سیاسی قابل توجهی تبدیل کند اما فروپاشی کنونی نظم جهانی در میان اصطکاک‌های فزاینده میان آمریکا و چین و شکاف‌ها بر سر حمله روسیه به اوکراین، فرصت جدیدی را برای این کشور فراهم می‌کند تا به صدای بلندتری از جنوب جهانی تبدیل شود و احتمالاً ایالات متحده و متحدانش را به چالش بکشد.

«لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا»، رئیس جمهور برزیل درباره برنامه های این ائتلاف گفت: ما می خواهیم بریکس را از نظر سیاسی و مالی بسیار قوی کنیم.

این اجلاس می تواند شاهد اولین گسترش اتحادیه از زمان اضافه شدن آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ باشد. ایران، اندونزی و عربستان سعودی و همچنین امارات متحده عربی، الجزایر و مصر در فهرست نامزدهای احتمالی قرار دارند اما هند می خواهد که این روند تدریجی باشد.

گمانه‌زنی‌های بلومبرگ اکونومیکس نشان می‌دهد که این گروه توسعه‌یافته تا سال ۲۰۴۰ حدود نیمی از تولید جهانی را تشکیل می‌دهد، دو برابر سهم گروه هفت، که نسبت به پایان قرن جاری تغییر کرده است. به گفته «آنیل سوکلال»، سفیر آفریقای جنوبی در این بلوک، بریکس در صورت بزرگتر شدن تقریباً نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد و اکنون ۴۲ درصد جمعیت جهان را شامل می‌شود.

«کارین وازکز»، دانشیار دیپلماتیک مستقر در شانگهای در دانشگاه جهانی او.پی. جیندال هند گفت: این کشورها از نظر اقتصادی رشد کرده اند، آنها نگرانی های خود را بیان کرده اند، اکنون اگر صدای آنها شنیده نشود، می توانند جایگزین هایی را ارائه دهند.

تا به امروز، اختلافات عمیق بین اعضا، توانایی این بلوک اجماع محور را برای افزایش نفوذ خود بر نهادهایی مانند صندوق بین المللی پول، بانک جهانی یا شورای امنیت سازمان ملل محدود کرده است. بانک توسعه ای بریکس در مدت هشت سال فعالیت خود تنها ۳۲.۸ میلیارد دلار وام داده است که کسری ناچیز از مبلغی است که صندوق بین المللی پول و بانک جهانی در این دوره پرداخت کرده اند. پیشنهادات مبنی بر معرفی یک ارز مشترک از سوی ائتلاف نیز به جایی نرسیده است.

اقتصاد برزیل، آفریقای جنوبی و روسیه همگی ضعیف عمل کرده اند و وضعیت چین نوسانی است.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، از حضور نشست امسال سران بریکس خودداری می‌کند، زیرا با حکم بازداشت برای جنایات جنگی از سوی دادگاه کیفری بین‌المللی که آفریقای جنوبی میزبان یکی از اعضای آن است، مواجه است، او به صورت بر خط در نشست شرکت خواهد کرد.

این گردهمایی فرصت دیگری را به پوتین می دهد تا روایت خود از حمله به اوکراین را مستقیماً به سران جامعه جهانی که بسیاری از آنها در گذشته با اظهارات او همدردی کرده اند، ارائه دهد. برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی در مورد حمایت از روسیه محتاط بوده اند اما همچنین تمایلی به متحد شدن با غرب در مخالفت با آن نداشته اند.

«جیم اونیل»، اقتصاددان ارشد سابق گروه گلدمن ساکس که نام اختصاری BRIC را در سال ۲۰۰۱ ابداع کرد، گفت: این بلوک یک ناامیدی بزرگ بوده است، چین و هند به ندرت در مورد چیزی به توافق می رسند که یک مشکل اساسی است.

این دو کشور پرجمعیت جهان سال هاست درگیر مناقشه مرزی هستند. فرماندهان ارتش آنها هفته گذشته توافق کردند که به سرعت برای کاهش اختلافات خود کار کنند و در را برای پیشرفت در مذاکرات بین شی جین پینگ و نارندرا مودی، نخست وزیر هند باز کنند.

به گفته مقامات آگاه با مذاکرات داخلی بلوک، هند نگران است که گسترش بریکس این گروه را به نقطه قدرت برای چین تبدیل کند، در حالی که برزیل نیز نگران بیگانگی با غرب است اما آنها با وجود اینکه برای توافق بر سر قوانین و معیارها تلاش می کنند، از پذیرش اعضای جدید خودداری می کنند.

«کاترین حدا»، یکی از دیپلمات های آمریکایی که اکنون سرپرستی مطالعات سیاست آمریکا و هند در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی در واشنگتن را بر عهده دارد, می گوید: از زمان تأسیس بریکس، چین نه تنها در منطقه یا حتی در امتداد مرز با هند تهاجمی تر شده است، بلکه می خواهد پرچمدار جنوب جهانی باشد و هند این را نمی‌خواهد.

نشست این هفته به میزبانی «سیریل رامافوزا»، رئیس جمهور آفریقای جنوبی، اولین نشست حضوری بریکس از زمان همه گیری جهانی خواهد بود و لولا، شی و مودی حضور خود را تایید کرده اند. سران کشورها از بیش از ۳۰ کشور آفریقایی به همراه سایر کشورهای جنوب جهانی به عنوان ناظر در این نشست خواهند نشست و بیش از ۲۰ کشور به طور رسمی علاقه خود را برای عضویت در آن ابراز کرده اند. به گفته سوکلال، پنج رهبر اتحادیه تصمیم خواهند گرفت که چه کسی و چه زمانی می تواند به این گروه بپیوندد.

«رابرت شرایر»، استاد علوم سیاسی در دانشگاه کیپ تاون، می‌گوید: جاذبه‌ی بریکس این است که توسط کشورهای جنوب رهبری می‌شود و بنابراین به عنوان راهی نمادین برای نپذیرفتن حاکمیت غربی تلقی می‌شود و این میل کسانی را که مایل به پیوستن به بلوک هستند تحریک می کند.