قهرمانی آلایندگی در جهان با استاندارد دوگانه آمریکا

پنجشنبه گذشته دولت ژاپن عملا تخلیه پساب هسته‌ای نیروگاه فوکوشیما را به دریاهای آزاد جهان آغاز کرد، روزی که به اعتقاد کارشناسان محیط زیست "روز فاجعه حیات غیرخشکی جهان" بود که ۷۰ درصد کره زمین را می پوشاند، چون جهانیان در این عصر ارتباطات به راحتی دیدند که چگونه با هجوم این پساب آلوده به اقیانوس آرام، رنگ آب های اطراف دیگر آبی نیست، مگر اینکه بخواهند با عینک آمریکایی به موضوع بنگرند.

ژاپنی ها به رغم آنکه می دانند با ریختن میلیون ها تن آب آلوده شده به رادیو اکتیو در نیروگاه اتمی فوکوشیما-۱ به اقیانوس هم به آب های ملی، بلکه به محیط زیست بین المللی نیز آسیب جدی وارد می کنند، به عنوان یک همپیمان غربی آمریکا و عضو گروه-۷ همچنان به چراغ سبز و چشم پوشی آمریکا و آی ِای ایی.اِی دلخوش هستند، غافل از اینکه همچنان بر هزینه های حیات بشری در جهان می افزایند.

یادآوری می شود در نیروگاه فوکوشیما، بعد از انفجار ناشی از زلزله در ماه مارس سال ۲۰۱۱ (اسفند ۱۳۸۹)، هنوز آب به رآکتورهای آن تزریق می‌شود تا خنک شوند و مخلوطی از آب‌های زیرزمینی و باران همچنان به داخل ساختمان‌های راکتور جریان می‌یابد و در تماس مستقیم با سوخت ذوب شده یا زمانی که با آب رادیواکتیو انباشته شده در ساختمان‌ها مخلوط می‌شود، آلوده می‌شود.

از طرف دیگر زمستان گذشته بود که ساکنان شهر «مونتیسلو» ایالت "مینه سوتای" آمریکا با نگرانی فراوان اعلام کرده بودند که حدود ۱.۵ میلیون لیتر فاضلاب رادیواکتیو حاوی تریتیوم از نیروگاه هسته‌ای "مونتیسلو"ی این شهر به محیط نشت کرده است. اما تکان دهنده‌تر این است که این نشت در واقع در نوامبر (آبان) سال گذشته آغاز شده و مسئولان ایالت مزبور با گذشت ۴ ماه از نشت این آلاینده بسیار خطرناک به محیط زیست جهانی به تازگی این وضعیت را به اطلاع عموم رسانده‌ بودند. به همین دلیل این اقدام عمدی تردیدهای زیادی را در میان افکار عمومی جهان و حتی آمریکا به دنبال داشته است.

چون دولت آمریکا همچون دولت ژاپن بعد از وقوع این حادثه فاجعه بار، خودسرانه و بدون مشورت از سازمان های مسئول بین المللی به این نتیجه رسید که نشت فاضلاب نیروگاه هیچ آسیبی به محیط زیست و سلامت مردم نخواهد رساند، یعنی توجیه از قبل هدایت شده ای که در نهایت نه تنها به حفاظت از محیط زیست آمریکا و یا جهان کمک نمی کند، بلکه صرفا ضامن منافع سیاسی و هژمونیک آمریکا و غرب خواهد بود.

چون ۲۳ آوریل (دوم اردیبهشت) بود که اغلب رسانه های ژاپنی از سفر «ماسائو اوچیبوری» فرماندار استان فوکوشیما به اروپا خبر داده بودند و اعلام کدرند که او تلاش می کند بتواند با مذاکره با همپیمانان غربی در اروپا حمایت کشورهای گروه ۷ را برای اجرای طرح تخلیه آب آلوده هسته ای نیروگاه فوکوشیما-۱ به دریا جلب کند، نیروگاهی که در سال ۲۰۱۱ براثر زلزله آسیب جدی دیده است.

البته خود دولت ژاپن نیز به نوعی به آلاینده بودن این پسماند اذعان کرده است، مثلا دوم مرداد امسال "آیکاوا کازوتشی" سفیر ژاپن در تهران با انتقاد از برخی گزارش ها درخصوص تصمیم دولت ژاپن برای انتقال این پساب تصفیه شده نیروگاه فوکوشیما به اقیانوس، با اعلام اینکه "عملیات ریختن آب نیروگاه فوکوشیما به اقیانوس، مطابق با استانداردهای بین‌المللی است"، به آلوده ساز بودن آن اعتراف کرد اما گفت که "آلودگی آن یک چهلم استاندارد جهانی است."

وی که از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ مدیر کل امور خلع سلاح، منع گسترش سلاح‌های هسته ای و مدیر منع گسترش سلاح‌های هسته ای گروه ۷ در وزارت امور خارجه ژاپن بوده است، در گفت وگو با ایرنا با انتقاد از بسیاری از گزارش و تحلیل ها در باره مضرات این پساب هسته ای، آنها را غیر علمی خواند و گفت: "چنانچه دقت کنید به خاطر اتفاقی که برای نیروگاه فوکوشیما افتاد، این روزها همه چیز به شدت سیاسی شده است."

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی که در ۴ ژوئیه (۱۳ تیر ماه) به دولت ژاپن ارائه شد، به این نتیجه رسید که طرح رهاسازی آب نیروگاه فوکوشیما، با استانداردهای ایمنی جهانی مطابقت دارد، اما تأثیری که بر مردم و محیط زیست خواهد داشت، زیاد نیست.

اگرچه بنا به گفته دولت ژاپن، آب آلوده طی مراحلی از طریق یک سیستم پردازش مایع پیشرفته که تقریباً تمام مواد رادیواکتیو به جز تریتیوم را حذف می کند، قبل از ذخیره شدن در مخازن که منطقه وسیعی از سایت را اشغال می کنند، انجام می شود.

طبق گزارش ها، شرکت پاکسازی این نیروگاه "تپکو" و دولت ژاپن قصد دارند پس از رقیق کردن این پسآب آلوده هسته ای با آب دریا تا یک چهلم غلظت مجاز طبق استانداردهای ایمنی ژاپن، به تدریج آب تصفیه شده را از طریق یک تونل زیر آب به دریا در فاصله ۱ کیلومتری نیروگاه تخلیه کنند.چون تپکو تاکید کرده است که از کار انداختن راکتورهای نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما دایچی بدون دفع آب تصفیه‌شده انباشته شده در این سایت کامل نمی‌شود.

شاید برخی تصور کنند اعتراض اولیه برخی از کشورهای همسایه ژاپن به این اقدام دولت توکیو از جمله چین، کره شمالی و روسیه یک اقدام برای سیاسی کردن کل فرآیند کار باشد، اما حتی دولت کره جنوبی نیز به عنوان عضوی از گروه-۷ از هژمونی غرب به رهبری آمریکا به تازگی در بحبوحه تلاش ها برای بهبود روابط با ژاپن بر سر اختلافات تاریخی دو کشور همچنان به این موضوع با دیده تردید می نگرد و از دولت ژاپن خواسته است که تحقیقاتی جدا از تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام دهد.

چندی پیش پایگاه تحلیلی "هانی کره" کره جنوبی این همپیمان سیاسی سنتی آمریکا در آسیا نوشت که سئول برخلاف ادعاهای توکیور مبنی بر آلودگی زدایی از آب آلوده قبل از ورود به اقیانوس، معتقد است که میلیون ها تن آب آلوده شده به چندین عنصر رادیواکتیو را نمی توان به سرعت آلودگی زدایی کرد و به اقیانوس ریخت، علاوه بر آن هیچ نظارت بین المللی بر روند این آلوده سازی از سوی اعضای نگران آی ای ایی ای صورت نمی گیرد.

این اندیشکده با انجام یک مطالعه شبیه‌سازی‌شده از تخلیه فاضلاب هسته‌ای ژاپن در جریان‌های اقیانوسی، چنین نتیجه گرفت که آب آلوده به مواد هسته‌ای حاوی ماده پرتوزای تریتیوم، ۲۴۰ روز پس از تخلیه، به سواحل چین و پس از ۱۲۰۰ روز به سواحل آمریکای شمالی هم می‌رسد و تقریباً کل اقیانوس آرام شمالی را آلوده می‌کند؛ از آن پس، تحت تأثیر جریانات اقیانوسی استوایی، این آب آلوده هسته‌ای از یک طرف، به سرعت در امتداد سواحل آمریکا به سوی اقیانوس آرام جنوبی پیشرفت می‌کند، و از طرف دیگر، از آب‌های شمالی استرالیا می‌گذرد و نهایتا به اقیانوس هند هم خواهد رسید.

دولت کره جنوبی با وجود اینکه یک بار اعلام کرده است بر اساس تحلیل خود از پیشنهاد توکیو، به نتیجه گزارش ناظر هسته‌ای سازمان ملل احترام می‌گذارد اما نتوانسته است نگرانی های احزاب مخالف را در مورد این اقدام ژاپن نادیه بگیرد.

روزنامه گلوبال تایمز چین نیز روز یکشنبه در تحلیلی نوشت: "باوجود اینکه پیش بینی می شود ژاپن طبق مجوز آژانس بین المللی انرژی اتمی ۳۰ تا ۴۰ سال برای تخلیه پسماند های این نیروگاه فرصت دارد، اما به رغم اعتراض های شدید کشورهای همسایه از جمله کره جنوبی، کره شمالی، چین و روسیه خودخواهانه یک میلیون و ۳۴۰ هزار متر مکعب آب آلوده را مستقیما به محیط زیست جهان وارد می کند. ظاهرا آژانس فقط به قضاوت دولت آمریکا توجه می کند.

از سوی دیگر پکن با پافشاری همیشگی بر امتناع توکیو از اجرای این طرح، گفت که بررسی ایمنی آژانس بین المللی انرژی اتمی، به معنی این نیست که ژاپن چراغ سبزی برای تخلیه آنچه چینی ها آب آلوده به مواد هسته‌ای به دریا می‌خوانند، خواهد داشت.

با وجود اینکه ژاپن دریاهای اطراف سواحل خود را مانند استخر خصوصی خود می‌داند و می‌تواند هر کاری که می‌خواهد در آن انجام دهد، دولت چین واردات هرگونه ماهی از ژاپن را ممنوع کرده است. اگر چین یا کره شمالی دست به اقدام مشابه می زدند، اکنون غرب جمعاً عصبانی بود و ماشین تبلیغات خود را به راه می‌انداخت.

نگرانی‌های دولت‌های چین و کره شمالی به اندونزی نیز رسیده است. Murdahayu Makmur، متخصص رادیولوژی دریایی در آژانس ملی انرژی هسته‌ای اندونزی، نگرانی خود را در مورد تخلیه آب‌های آلوده ژاپن در اقیانوس ابراز کرده است.

با این وجود، کارشناسان بین المللی تعجب می کنند از اینکه با وجود مخالفت های شدید گسترده و شدید جهانی از این اقدام ژاپنی ها که برای صرفه ‌جویی مالی و کاهش دردسرها صورت می گیرد، هنوز در میان مخالفان نام آمریکا دیده نمی‌شود، ولو اینکه بسیاری از منتقدان آمریکایی همچنان به دولت خودشان در این خصوص معترض هستند.

آنها در این فقره آمریکا را از حامیان و مشوق های هدفمند ژاپن می دانند، چرا که ظاهرا وزارت خارجه آمریکا بارها رضایت خود را نسبت به ادعای ژاپن از «روند امن، شفاف و علمی» در این خصوص ابراز کرده است؛ حتی سفیر آمریکا در ژاپن به تازگی ادعا کرده است که ماهی پرورش یافته در آب‌های فوکوشیما را می‌خورد. البته انتظار افکار عمومی این است که او روند میل کردن ماهی را به صورت زنده پخش کند.

حتی بعد از این اظهارات نابخردانه این دیپلمات آمریکایی، "رافائل گروسی" مدیرکل آی ای ایی ای نیز در اظهاراتی در کره جنوبی و نیوزلند مدعی شده بود که آب های رها شده از راکتورهای آسیب دیده نیروگاه فوکوشیما می تواند برای آشامیدن و شنا استفاده شود. این درحالی است که کارشناسان هسته ای کشورهای بی طرف گزارش می دهند که پیش از آغاز تخلیه آب آلوده هسته‌ای نیروگاه فوکوشیما، ماده پرتوزای سیزیم به میزان ۱۸۰ برابر معیار مجاز در ماهی آب‌های شهر فوموشیما پیدا شده است.

در هر حال آمریکا که با کنترل نهادهای بین المللی مدعی رهبری محیط زیست بانی جهان است، درحالی بسیاری از کشورهای درحال توسعه و حتی مخالف رویکرد سیاسی لیبرال دمکراسی غربی ار به کوتاهی در حفاظت از محیط زیست متهم می کند که این بار بر اقدام قطعی همپیمان سیاسی خود چشم پوشی می کند.

به همین دلیل برخی تحلیلگران علت اصلی این رویکرد یا استاندارد دوگانه آمریکا را ترجیح واشنگتن نه در "حفظ محیط زیست بین المللی"، بلکه "حفظ منافع سیاسی ملی" آن می دانند، یعنی آمریکا منافع سیاسی را بر نیاز به حفاظت از محیط زیست جهانی ترجیح می‌دهد. چون واشنگتن به این مساله از زاویه ژئوپلیتیک نگاه می‌کند و قصد دارد با نشان دادن رویکردی دوستانه با ژاپن، احتمالا خرابکاری های مشابه خود را از جمله در نشت فاضلاب رادیواکتیو حاوی تریتیوم در نیروگاه هسته‌ای "مونتیسلو"ی این کشور و موارد مشابه پنهان کند.

از طرف دیگر، ژاپن نیز تقریبا در همه امور بین‌المللی گوش به فرمان آمریکاست و این نکته را می‌توان به خوبی از پیروی توکیو از واشنگتن در برخورد با موضوعات مهم بین المللی از جمله برنامه صلح آمیز هسته ای ایران نیز درک کرد. چون جهان بارها شاهد است که درباره تخلیه آب آلوده هسته‌ای، تنها عامل مهمی که ژاپن مد نظر قرار داده، نه حفاظت محیط زیست ملی و یا جهانی بلکه رضایت و با عدم رضایت آمریکاست که خود از ناقضان جدی حقوق زیست محیطی جهان و در واقع حقوق بشر و حتی حیوانات از جمله آبزیان و پرندگان تغذیه کننده از آنها است.

برخی کارشناسان هسته ای معتقدند که دولت ژاپن در این حالت استیصال همچنان به فکر یافتن یک راه حل صحیح برای برخورد با آب آلوده هسته ای نیست و تا حد امکان در راستای کم اهمیت جلوه دادن و سرپوش گذاشتن بر مضرات طرح تخلیه پسماند هسته ای حرکت می کند و فقط می کوشد تایید دیگر کشورها به ویژه آمریکا و اروپا را بگیرد تا از آن یک مسیر صاف و هموار برای رفتار نادرست خود بسازد.

با این وجود، جهان باید بداند، تخلیه آب آلوده هسته ‌ای در ژاپن و یا آمریکا به هیچ وجه امر خصوصی مربوط به یک کشور مستقل نیست که مثلا ادعا کند "من در این کشتی معلق در ژرفای اقیانوس جهانی فقط زیرپای خودم را سوراخ می کنم"؛ بلکه یک «مسئله عمومی» مربوط به بقا و توسعه پایدار همه بشریت است.

پس بر همه دول و ملل مستقل جهان است که اجازه ندهند به قیمت از دست دادن استقلال ملی با دولتی همدستی و همراهی کنند که هیچ گاه به دلیل منافع ملی خودش ولو به قیمت نابودی منافع بخش عظیمی از جهان، از اعمال استاندارهای دوگانه در قوانین و مقررات بین المللی دست بر نداشته است.