گروه جامعه ایرنا - سازمان مدیریت بحران کشور اهدافی همچون ارتقای توانمندی جامعه در امور پیش‌بینی و پیشگیری، کاهش خطر و آسیب‌پذیری، پاسخ به مخاطرات طبیعی، حوادث و بحران‌ها، تقویت تاب‌آوری اجتماعی، ساماندهی و بازسازی مناطق آسیب‌دیده و نظارت بر فعالیت دستگاه‌های ذیربط در حوزه حوادث و سوانح و کمک به توسعه پایدار را به عهده دارد.
با توجه به رسالت‌های سازمان مدیریت بحران هنگام وقوع حوادث و سوانح طبیعی و غیرطبیعی، آمادگی و پیشگیری از بحران‌ها، کمک به آسیب‌دیدگان احتمالی و ساماندهی و بازسازی مناطق آسیب‌دیده، گفت‌و گوی اختصاصی ایرنا با محمدحسن نامی رییس سازمان مدیریت بحران کشور با حضور در خبرگزاری جمهوری اسلامی انجام شد که این گفت و گو در ۲ بخش منتشر شده است.
قرار گرفتن ۶۸ درصد جغرافیای ایران روی حریم‌های گسل زلزله، اصرار رسانه‌های بیگانه بر نبود مدیریت بحران در ایران، سوختن پنج هزار و ۲۰۰ هکتار از جنگل‌های ایران در آتش، همه ساختمان‌های دولتی باید بیمه شوند، محله‌محور شدن بحران و تشخیص زودتر زلزله با استفاده از ایستگاه‌های لرزه‌نگاری و پیش‌نشانگرها مهمترین اظهارات رئیس سازمان مدیریت بحران در بخش دوم این گفت‌وگو است. بخش نخست مصاحبه ایرنا با نامی روز یکشنبه ۱۱ شهریور منتشر شد.
بیشتر بخوانید:
پیش‌بینی افزایش ۵۰ درصدی نزولات آسمانی در مهر ۱۴۰۲/ تلاش مدیریت بحران بر هوشمندسازی است
اصول ساخت و ساز به خوبی رعایت نمی‌شود
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور درباره رویکرد سازمان مدیریت بحران برای برخورد با ساختمان‌های ناایمن گفت: هر طرح ملی باید یک پیوست بحران داشته باشد و علاوه بر آن مواردی که در زمینه پدافند غیرعامل است باید رعایت و مشخص شود که این ساختمان روی گسل یا در حریم گسل قرار دارد. از نظر آزمایش خاک و طراحی و از نظر نظارت مهندسان باید تکلیف آن مشخص باشد و این ساختمان‌ها نیاز به برابری درباره اصول شورای عالی معماری و شهرسازی دارد.
وی اظهار داشت: در گذر هشت متری، ۲ یا با ارفاق سه طبقه امکان ساخت وجود دارد اما این موضوع در ساخت و سازها رعایت نمی‌شود و در شمال تهران حتی در گذرهای کم‌عرض این مقررات رعایت نمی‌شود؛ در چنین شرایطی اگر مخاطره‌ای مانند زلزله رخ دهد، شرایط را برای مدیریت بحران سخت می‌کند و برای کمک‌رسانی و اقدامات لازم با مشکل مواجه خواهیم شد.
۶۸ درصد جغرافیای ایران روی حریم‌های گسل زلزله قرار دارد
در ۲۲۰ سال گذشته ۱۲ مورد زلزله با قدرت هفت ریشتر در کشور رخ داده است و آخرین زلزله ۷.۷ ریشتر بوده و این موضوع به ما مسیری را نشان می‌دهد که اگر مصالح ساختمانی و سازه به صورتی انتخاب شد که در برابر زلزله هشت ریشتری مقاوم باشد دیگر زلزله یک بلا نیست بلکه یک پدیده استرئیس سازمان مدیریت بحران کشور با بیان اینکه ۶۸ درصد از جغرافیای ایران روی گسل یا روی حریم‌های گسل قرار دارد، افزود: باید شرایط و مهندسی ساختمان، مقاومت مصالح و سازه و ساختمان‌ها را به فراگرد مجهز کرد تا ایمنی برای مردم به وجود آید البته یکی از اهرم‌های اساسی آن خود مردم به واسطه دارایی آنها است و باید دقت شود حتما در این ساخت و سازها این موارد را رعایت کنند.
وی با اشاره به تقسیم‌بندی ساختمان‌ها به سه قسمت، اظهار داشت: این سه بخش شامل ساختمان‌های دارای ایمنی و مقاومت، ساختمان‌هایی که با یکسری اقدامات و فعالیت‌های حوزه مهندسی امکان افزایش ایمنی آنها وجود دارد و گروه سوم ساختمان‌هایی که اصلا مقاومت و ایمنی ندارد که باید برای آنها تسهیلات در نظر گرفت تا دوباره ساخته شود.
نامی ادامه داد: به همین منظور، گروه‌های فنی و مهندسی به طور دائم در حال بررسی ساختمان‌ها هستند تا ساختمان‌های ناایمن در دسته دوم و سوم شناسایی و درباره آنها تصمیم‌گیری شود اما یکسری ساخت وسازها در اطراف شهرها اصول را رعایت نمی‌کنند در این زمینه دادستانی کل کشور با ما همراه شده است و از وی خواسته شده است تا کمک کنند تا از احداث ساختمان‌های ناایمن جلوگیری شود زیرا این نوع ساختمان‌ها خسارت ملی و فردی به همراه دارند البته در طرح‌های ملی باید بیشتر دقت شود زیرا طرح‌های سنگین با استفاده از منابع کشور ساختته می‌شود و باید همه اصول شورای عالی معماری و شهرسازی در این زمینه لحاظ شود.
به گفته وی، در ۲۲۰ سال گذشته براساس مطالعات انجام شده ۱۲ مورد زلزله با قدرت هفت ریشتر در کشور رخ داده است و آخرین زلزله ۷.۷ ریشتر بوده و این موضوع به ما مسیری را نشان می‌دهد که اگر مصالح ساختمانی و سازه به صورتی انتخاب شد که در برابر زلزله هشت ریشتری مقاوم باشد دیگر زلزله یک بلا نیست بلکه یک پدیده است.
نامی افزود: چه بسا که امروز به واسطه مطالعاتی که از سوی بشر صورت گرفته، انرژی قدرتمندی که گسل آزاد می‌کند را در اختیار قرار گیرد. یک زلزله چهار ریشتری از نظر قدرت برابر با یک بمب هیروشیما است یعنی در واقع بمب هیروشیما مشابه انفجار هزار تُن تی‌ان‌تی است. زلزله ۷.۸ ریشتری در ترکیه قدرت آن برابر با ۱۹ بمب هیروشیما یعنی انفجار ۱۹ هزار تُن تی‌ان‌تی بود.
همه ساختمان‌های دولتی باید بیمه شوند
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفت: مطابق قانون مدیریت بحران، همه ساختمان‌های دولتی باید بیمه شوند که مسئول آن بالاترین فرد سازمان یا وزارتخانه است؛ بنابراین باید صنعت بیمه را توسعه دهیم و بیمه با نگاه علمی، ریسک‌های مختلف را سنجش کند.
وی ادامه داد: شاید برخی در روستاها و شهرهای کم برخوردار و حتی در تهران به دنبال بیمه شدن ساختمان خود نباشد اما دنبال راهکارهای بهتر هستیم و امیدواریم در برنامه هفتم توسعه، صندوق مخاطراتی که پیشتر تشکیل شده و اکنون به وزارت اقتصاد و دارایی واگذار شده است دوباره به ما بازگردد زیرا این بیمه با دیگر بیمه‌ها متفاوت است یعنی در هنگام مخاطره همه خانه‌های روستایی و ساختمان‌ها بیمه خواهند شد.
نامی اظهار داشت: در بیمه کشاورزی با برگزاری چندین جلسه تاکنون خوب عمل شده است اما دنبال آن هستیم که بیمه را فراگیر کنیم و همه باغات و مزارع عشایر و روستاییان بیمه شوند تا کسی آسیب نبیند زیرا آسیب دیدن به معنای خارج شدن از چرخه تولید است.
بحران باید محله‌محور شود
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در پاسخ به این سوال که مردم، دستگاه‌های امدادی و سازمان مدیریت بحران تا چه میزان آمادگی مقابله با سیل یا هر حادثه‌ای را دارند، گفت: یکی از موارد کمک‌کننده و موثر در بحران‌ها افزایش میزان تاب‌آوری مردم است؛ بنابراین باید ضمن ارائه آموزش به این افراد، برای سازماندهی این نیروی عظیم نیز تلاش کرد.
قرارگاه مردمی بحران‌یاران را تشکیل داده‌ایم و قرار است این قرارگاه هم هوشمند شود و تلاش می‌شود این افراد بیشتر آموزش داده شود تا تاب‌آوری آنان در زمان بحران افزایش یابدوی ادامه داد: به همین منظور قرارگاه مردمی بحران‌یاران را تشکیل داده‌ایم و قرار است این قرارگاه هم هوشمند شود و تلاش می‌شود این افراد بیشتر آموزش داده شود تا تاب‌آوری آنان در زمان بحران افزایش یابد. در تهران دنبال این هستیم که منطقه به منطقه و ناحیه به ناحیه موضوعات را مشخص کنیم و افراد جای آنها مشخص باشد تا در مانورهای آینده هر کدام از این افراد از روی سامانه، منطقه خود را شناسایی کنند که البته معتقدیم این موضوع نیاز به تمرین و آموزش دارد زیرا با ارائه آموزش به آنها، میزان تاب‌آوری بیشتر می‌شود.
نامی با اشاره به اینکه استان مرکزی به صورت آزمایشی در این زمینه تعیین شده است، افزود: بحران باید محله محور شود و تلاش ما این است که با هوشمندسازی، مساله بحران را مردمی کنیم زیرا اکنون دولتی است و در صورت مردمی شدن، تاب‌آوری بیشتر خواهد شد و بیشتر می‌توان در حفظ جان مردم و دارایی آنها مفید باشیم.
تشخیص زودتر زلزله با استفاده از ایستگاه‌های لرزه‌نگاری و پیش‌نشانگرها
رئیس سازمان مدیریت بحران در پاسخ به این سوال که آیا زلزله قابل پیش‌بینی است و برخی گمانه‌زنی‌ها در برابر زلزله چقدر مبنای علمی دارد، گفت: اینکه زلزله هست بله وجود دارد از قدیم بوده و خواهد بود اما اینکه چه اقداماتی باید انجام شود تا زودتر از وقوع زلزله آگاه شویم، مهم است که روی این موضوع مطالعاتی جدی صورت گرفته است.
وی با اشاره به اینکه اکنون روی پیش نشانگرها، ایستگاه‌های لرزه‌نگاری و ایستگاه‌های شتاب‌نگاری فعالیت‌هایی انجام می‌شود، افزود: در مدیریت بحران شتاب‌نگارها، ایستگاه‌های لرزه‌نگاری و به خصوص پیش‌نشانگرها از موضوعات مهم محسوب می‌شود تا زلزله زودتر تشخیص داده شود. برخی ادعاها درباره وقوع زلزله در هر ۱۰۰ سال یکبار درست نیست؛ به طوری که در سال ۱۲۰۹ یعنی ۱۹۳ سال پیش یک زلزله در گسل مشا فعال شد و مبارک‌آباد به طور کامل تخریب شد؛ بنابراین پیش‌بینی‌ها درست نیست و زلزله غیرقابل پیش‌بینی است.
نامی ادامه داد: با مطالعه و قرار دادن پیش‌نشانگرها در مسیر گسل‌های دورتر از تهران مانند شهرری می‌توان اطلاعاتی را به دست آورد و اگر ابتدای گسل متوجه شویم به ما ۱۷ ثانیه زمان می‌دهد اما در مجموع هیچکس قادر به پیش‌بینی درباره زلزله نیست البته برخی افراد هستند که مردم نباید تابع آنها باشند. زلزله زیر یک ریشتر در اغلب کشور به وقوع می‌پیوندد.
به گفته وی، صفحه کشور ما بین دو صفحه شبه‌جزیره عربی و اوراسیا است و در سال‌های گذشته نیم یا یک میلیمتر حرکت کرد و باعث شد بین جزیره کیش، بندر خمیر و بندر لنگه حدود ۱۹۰۰ زلزله را در یک بازه زمانی سه چهار ماهه داشته باشیم البته زمانی که صفحه تحت فشار باشد، این امکان وجود دارد.
نامی اضافه کرد: مردم نباید نگران زلزله باشند بلکه باید آموزش ببینند. به عنوان نمونه در شمال غرب کشور با وقوع سه زلزله در ۱۳ مهر در خوی ۱۳۲۶ نفر مصدوم شدند. فقط باید آموزش داده شود و از نظر ساخت و ساز ایمنی لازم و توانمندی‌های ساخت و ساز را افزایش داد و اگر مقاومت و ایمنی ساختمان‌ها به هشت ریشتر برسد، دیگر نباید نگران بود.
اصرار رسانه‌های بیگانه بر نبود مدیریت بحران در ایران است
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور افزود: در فضای مجازی در موضوع مخاطرات همه تلاش این است که اعلام شود در ایران مدیریت بحران وجود ندارد به عنوان نمونه در توده بارش‌های مونسون برخی از رسانه‌های بیگانه مانند بی‌بی‌سی ۱۱۶ برنامه سه نوبته به این موضوع اختصاص داد. هدف اصلی این رسانه این بود که ثابت شود در ایران مدیریت بحران وجود ندارد اما زمانی که با رخ دادن بارندگی شدید در اروپا ۲۵۸ کشته و یکهزار و ۵۰۸ نفر مفقود شدند چنین گزارش‌های جامعی از سوی این رسانه‌ها منتشر نشد.
وی یادآور شد: برای فروریختن ساختمان متروپل در آبادان نیز این رسانه ۹۶ برنامه سه نوبته اجرا کرد تا به مردم تلقین کند که در ایران مدیریت بحران نیست. اگر چه مشکلاتی داریم اما در زمان بحران اقدامات خوبی از سوی این سازمان صورت گرفته است. دوباره یک ماه قبل ساختمانی بسیار بلند با ۵۲ واحد مسکونی در کالیفرنیا فروریخت و درباره تعداد افراد کشته شده آن گزارشی منتشر نشد و برای این ساختمان فقط یک بار گزارش از سوی این رسانه بیگانه ارائه شد.
نامی اضافه کرد: عموما کاربران در ایران پیوستگی با فضای مجازی دارند و در زمان بحران افکارها جهت دار می‌شود. به عنوان نمونه در زلزله خوی با وجود اینکه سقف بسیاری از خانه‌ها فرونریخته بود اما علاوه بر توزیع ۴۶ هزار تخته چادر، ۵۶ اردوگاه ایجاد شد و همین فضای مجازی مرتب مردم را هدایت می‌کرد به این سمت که خواسته‌های آنان زیاد شود.
وی اضافه کرد: در آتش‌سوزی کانادا تا حدود ۱۵ تا ۱۶ روز پیش فکر می‌کردیم که آتش‌سوزی تمام شده است اما اینگونه نیست. با این وجود، اطلاعاتی از این واقعه منتشر نشد و تا آن زمان ۱۰ میلیون و ۸۲۰ هزار هکتار جنگل در آتش سوخت.
پنج هزار و ۲۰۰ هکتار از جنگل‌های ایران در آتش سوخت
از ۶۶ مخاطره طبیعی و سوانح انسان‌ساز که تاکنون در دنیا رخ داده، ۴۴ مورد آن در ایران به وقوع پیوسته استرئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفت: از ابتدای سال جاری ۱۶۱ فقره آتش‌سوزی در کشور رخ داد که پنج هزار و ۲۰۰ هکتار جنگل به واسطه این آتش‌سوزی‌ها در آتش سوخت. با وجود محدودیت‌ها در این وقایع خوب عمل کردیم و در مقایسه با دیگر کشورها مانند کانادا که یک کشور صاحب فناوری و از نظر هلی‌کوپتر و اطفای حریق کامل است با این وجود نتوانستند آتش‌سوزی در کشور خود را به درستی مهار کنند.
وی ادامه داد: ایران آمادگی کمک به کانادا برای مهار آتش‌سوزی را داشت تا از سوختن بیش از ۵۰ میلیون هکتار از جنگل‌های جهان در ۲۷ روز پیش به دلیل گرم شدن زمین جلوگیری کند. بشر اگر می‌خواهد روی کره زندگی کند باید به محیط زیست توجه خاص داشته باشد و نیاز است که در سطح بین‌المللی به ویژه رسانه‌ها در این زمینه کمک کنند.
نامی اظهار داشت: یکی از مراجع گرم شدن زمین، تولید گازهای گلخانه‌ای است که حجم زیادی از آن توسط آمریکا، چین، کره، ژاپن، فرانسه و انگلیس تولید می‌شود و دیدیم که آمریکا از پیمان پاریس هم خارج شد و اینها بیشتر مسبب گرم شدن هوا در جهان هستند. بیشترین کاری که در این زمینه می‌توان انجام داد از سوی رسانه‌ها است و باید در مجامع بین‌المللی این موارد مطرح شود.
وی اضافه کرد: با توجه به تغییرات آب و هوایی در جهان، در ایران دائما سرما از زمستان به فروردین و اردیبهشت منتقل شده و گرمای زمین در ۱۰ سال گذشته یک درصد افزایش یافته است و اگر این روند ادامه داشته باشد، رشد آن سریع‌تر خواهد شد و در نتیجه باید آمادگی مقابله با بحران‌های بیشتر را داشته باشیم.
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفت: از ۶۶ مخاطره طبیعی و سوانح انسان‌ساز که تاکنون در دنیا رخ داده، ۴۴ مورد آن در کشور ما به وقوع پیوسته است. سیلاب، زلزله، آتش‌سوزی، موج گرما و سرما، زمین لغزش، فرونشست‌ها، خشکسالی، سرمازدگی، رانش زمین، ریزگردها به عنوان خطرناک‌ترین وقایع رخ داده به شمار می‌روند که ما برای همه اینها به دنبال راهکار هستیم. می‌توان بحث بحران به ویژه سامانه هوشمند را در تحت امر هوش مصنوعی قرار داد تا زودتر از بحران‌ها آگاه و مناطق خطر را سریع‌تر مشخص کند.
نظر شما