به گزارش خبرنگار ایرنا، قزوین از گذشته های دور دارای ظرفیت‌های قابل توجهی در بخش هنرهای صنایع دستی بوده و به همین منظور امروزه تولید آثاری از این دست در حاشیه بناهای تاریخی این شهر به صورت زنده انجام می‌شود.
به گفته کارشناسان میراث فرهنگی، طی سال های اخیر و به منظور حفظ و احیای هنرهای سنتی و صنایع دستی در حال فراموشی مورد شناسایی و احیای دوباره قرار گرفته اند که یکی از آنها هنر "پایه ماشه" است.
"پاپیه ماشه" هنری قدیمی است که در بین صنایع دستی ایرانی نیز می‌توان نمونه هایی از آن را در قالب وسایل و ظروف کوچک، به ویژه جعبه‌های باریک و کشیده با عنوان "قلمدان" یافت.
"پاپیه‌ماشه" کاربردی جدید برای کاغذهای باطله است که با توجه به وجود تمامی وسایل و مواد مورد نیاز آن، حتی در منازل نیز می‌توان وسایل و ظروف بسیار متنوعی را با هدف استفاده‌های زینتی و کاربردی ساخت.
مواد اصلی برای ساخت "پاپیه‌ماشه" کاغذ باطله یا روزنامه و چسب چوب است.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز قزوین به همین منظور به سراغ سید احمد عقیلی، تنها استادکار پاپیه ماشه استان و یکی از معدود نگارگران مکتب نگارگری قزوینی رفته و پیرامون فعالیت ۴۰ ساله این هنرمند پیشکسوت به گفت و گو نشسته است.
سید احمد عقیلی متولد ۱۳۳۵ در قزوین و دارای تحصیلات دانشگاهی در رشته مهندسی مکانیک و بازنشسته آموزش و پرورش است و همزمان نیز به عنوان مدرس نقاشی ایرانی در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری و میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین فعالیت داشته است.
استاد عقیلی در ابتدای فعالیت هنری خود، خوشنویسی را نزد استاد ابولحسن محصص فرا گرفت ولی کار هنری را به صورت جدی از سن ۲۵ سالگی نزد استاد بیوک احمری آغاز کرد و هم اکنون نیز تنها پیشکسوت هنر "پاپیه ماشه" در قزوین است، وی در حال حاضر علاوه بر "پاپیه ماشه" در زمینه‌های دیگر از جمله تذهیب، گل و مرغ، مینیاتور، نقاشی روی انواع چوب، نقاشی برروی سنگ و انواع بوم‌های ایرانی و طبیعی نیز فعالیت می‌کند.
هم اکنون نیز این استاد در یکی از حجره‌های بازارچه صنایع دستی در عمارت داعی مشغول به فعالیت و تدریس این هنر است.
ایرنا. در مورد هنر "پاپیه ماشه" توضیح دهید؟
پاپیه ماشه را نمی‌توان یک هنر تک محوری نامید برای آفرینش یک اثر پاپیه ماشه، باید مجموعه‌ای از هنرها را به حد والا بلد بود، چرا که هنرمند این رشته باید نقاشی ایرانی، هنر تذهیب، تشعیر، مینیاتور، آشنایی با ترکیب مواد و خمیر کاغذ، سنباده‌زنی، ترکیبات لاکی، صحافی و چندین فن و صنعت دیگر را به نحو احسن بداند، به بیانی دیگر می‌توان به جرات گفت "پاپیه ماشه"، مادر همه هنرهاست.
ایرنا. اگر بخواهید آثارتان را طبقه‌بندی کنید چگونه این کار را می‌کنید؟
آثار بنده شامل تذهیب، گل و مرغ، مینیاتور، تشعیر (آرایش کتاب )، ساخت و نقاشی روی پاپیه ماشه، نقاشی روی انواع چوب، سنگ و انواع بوم‌های ایرانی و طبیعی است.
ایرنا. در طول سال ها فعالیت خود چند شاگرد تربیت کرده اید؟
طی ۴۰ سالی که هنر نگارگری و پاییه ماشه را آغاز کرده و در قزوین نیز آن را پایه گذاری کردم بیش از ۴۰۰ شاگرد را تربیت کرده ام تا جایی که امروز هر یک از آنها در حوزه های مختلف کاری خود آثاری هنری و شاخصی را از خود ارایه می دهند.
ایرنا. برای یادگیری این هنر از محضر کدام اساتید بهره مند شده اید؟
در تهران نزد استاد احمری این هنر را آموخته و هفته ای یک تا ۲ روز در محضر ایشان بهره های لازم را بردم و در ادامه تلاش داشتم تا آموخته هایم را در قزوین به علاقه مندان این رشته هنری انتقال دهم.
ایرنا. هنرمندان این رشته برای رشد و پیشرفت کاری خود چه نکاتی را باید مورد توجه قرار دهند؟
معتقدم همه فعالان هنری بایستی برای بالا بردن سطح ارتقای کیفی فعالیت های خود در سطح ملی، کار و ایجاد سرمایه کنند.
ایرنا. به شکل مختصر در مورد سابقه تاریخی هنر نگارگری توضیح دهید؟
هنر نگارگری از جمله رشته های هنری است که سرمایه اقتصادی به دنبال دارد چرا که وقتی نقوش زیباتری خلق کردید و به کیفیت آثار خود بیافزایید، طبیعی است که در سطح ملی نیز حایز رتبه های بهتری خواهید بود.
این رشته هنری سابقه سه هزار ساله در ایران داشته و در قزوین و منطقه دشتابی واقع در جنوب قزوین نیز نقوشی پنج و هفت هزار ساله را نیز می توان یافت.
ایرنا. مهمترین هدف یا نقطه آمال شما از فعالیت در این عرصه چیست؟
امروز باید هنر نگارگری توسط فعالان این عرصه به روز رسانی شده و با کیفیت بالا نیز ارایه شود که انجام این کار با آموزش به هنرجویان علاقه مندی که درصدد ارتقای این رشته هنری قدم برمی دارند، میسر خواهد شد.
یکی از اهداف مهم بنده در طول سال های فعالیتم این بوده تا بتوانم در کنار هنر خوشنویسی قزوین، در راستای رشد و توسعه کیفی این هنر هم کار کنم و خوشبختانه در این عرصه هم موفق بوده ام تا جایی که امروزه شاگردان من به مهارت مجربی در این حوزه دست یافته و در ادامه نیز هنرمندان زیادی را هم پرورش داده اند.
ایرنا. قزوین در هنر نگارگری چه جایگاهی را در کشور دارد؟
خوشبختانه قزوین در سطح کشور جایگاه خوبی را در این زمینه به خود اختصاص داده و به جرات می توان گفت جزو سه استان برتر کشور به لحاظ خلق آثار کیفی است، اساتید و شاگردان این رشته هنری هم اکنون روش ها و شیوه هایی را در این منطقه از کشور دنبال می کنند که در آینده نزدیک، آثارشان نمایان تر خواهد شد.
ایرنا. آیا آن طور که شایسته است در استان قزوین به هنر پاپیه ماشه پرداخته شده؟
متاسفانه در هنر پاپیه ماشه از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستیم زیرا یک رشته تقریبا سخت است که باید به روزرسانی شود، هرچند تعدادی از هنرمندان هم اکنون آثاری را به شکل پاپیه ماشه خمیری و نو و همچنین آثاری را نیز به شکل مجسمه، اشکال و فرم های هندسی ارایه می دهند اما این میزان هنوز کافی نیست.
تنها تعداد محدودی از هنرمندان آموزش ساخت "جلد" را گذرانده اند و این در حالی است که در گذشته دور، کتاب های مهم مختلفی در حوزه ادبیات، داستان، تاریخ و شاهنامه بوده که هنرمندان جلدهای مهمی را برای این کتاب ها می ساختند و خوشنویسان آن دوره هم افتخار می کردند که در سال های زندگی خود موفق به نوشتن کتاب هایی از این دست می شوند.
ایرنا. درخصوص فعالیت های هنری خود بیشتر توضیح دهید؟
فعالیت هنری من به ۲ دوره متفاوت،یعنی زمان قبل از بازنشستگی و پس از آن تقسیم می شود به طوری که در اداره کل فرهنگ و ارشاد قریب ۲۰ سال در حوزه آموزش، فعالیت داشتم و همه هدفم با توجه به پایتخت خوشنویسی بودن شهر قزوین این بود که هنر تذهیب را قوی کنیم. خوشبختانه در بخش هایی که مربوط به نگارگری و مینیاتور می شود هم اساتید برجسته ای رشد یافتند.
ایرنا. مهمترین دغدغه یا مطالبه شما چیست؟
هم اکنون مجموعه وسیعی از آثارم وجود دارد اما متاسفانه در سطح استان مکان مناسبی جهت نمایش این آثار وجود ندارد، البته مدیریت قبل به ما قول هایی دادند که در سرای سعدالسطنه مکانی برای این امر اختصاص یابد که اقداماتی هم انجام شد اما با تغییر مدیریت این موضوع ابتر ماند.
آثار زیادی در طول ۴۰ سال عمرم تولید کردم اما هیچ گاه امکان نمایش آثار فراهم نشد و یکی از دغدغه ها و دل نگرانی هایم این است که سرنوشت کارهایی که مدتها برای آن وقت گذاشتم در آینده چه خواهد شد و علی رغم همه این موارد همچنان مشغول کار هستم و بخشی از زمان خود را در کارگاه برای آموزش این هنر و بخشی دیگر را برای تولید کارهای جدید و رسیدگی به کارهای قبلی اختصاص داده ام.
به عنوان یک هنرمند که سال های زیادی از عمر خود را صرف ارایه آثار هنری کرده توقع دارم تا فضایی مناسب جهت عرضه و نمایش کارها دایر شود.
ایرنا. در طول سال ها فعالیت خود در چندین نمایشگاه شرکت داشتید؟
تاکنون در بیش از ۲۰ نمایشگاه شرکت کرده ام و آخرین نمایشگاهم نیز در سال ۹۸ تحت عنوان نمایشگاه "عاشورایی" بود که در هشت بهشت قزوین برگزار شد، همچنین سالانه یک تا ۲ نمایشگاه از آثار هنرجویانم در استان قزوین برگزار می شود.
ایرنا. افراد علاقه مند به رشته پاپیه ماشه جهت آموزش باید به کجا مراجعه کنند؟
در حال حاضر با همت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کارگاه آموزش هنری در رشته های مختلف از جمله نگارگری، تذهیب و پاپیه ماشه در فلکه میرعماد قزوین دایر شدخ است و خوشبختانه این اداره کل نیز حمایت ویژه ای را نسبت به برپایی این کارگاه های هنری دارد.
در این راستا دوره های آموزشی در کلاس ها هم با قیمت مناسب برگزار می شود، ضمن آنکه کلاس ها به صورت تک نفره بوده و یک هنرجو ظرف مدت ۱۰ جلسه می تواند مسیر و جایگاه خود را در این رشته هنری تا حدود زیادی پیدا کند.
ایرنا. برای آموزش بهتر رشته پاپیه ماشه به هنرآموزان چه مقدماتی لازم است؟
با توجه به مراحل مختلفی که رشته پاپیه ماشه دارد در گام نخست یک هنرجو باید استعدادسنجی شود و پس از این مرجله بایستی با پشتکار و ممارست بتواند به مرحله ای برسد تا قادر به ساخت آثاری از جمله جلد، قلمدان و ظروف جعبه ای شکل شود.
ایرنا. به عنوان یک هنرمند پیشکسوت چه انتظاراتی از مسوولان استانی دارید؟
پیشنهاد می کنم در استان قزوین رشته های دانشگاهی برای آموزش انواع هنرها به صورت علمی گنجانده شود تا علاقه مندان این حوزه بتوانند از اساتید مجرب و خبره در شاخه های مختلف هنری بهره مند شوند و بدین ترتیب شاهد توسعه رشته های هنری و انتقال آموزه ها به نسل های بعدی باشیم
کلام آخر:
نهادهای مرتبط همچون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دانشگاه ها و همچنین دستگاه های مرتبط از جمله فرهنگ و ارشاد اسلامی و حوزه هنری بایستی تدبیری بیاندیشند تا ضمن داشتن یک موزه هنری، نسبت به حفظ و نگهداری آثار پیشکسوتان هنر استان تدابیر لازم صورت بگیرد.
نظر شما